ਰਾਮਾਨਾਥਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ

ਸ਼੍ਰੀ ਰਮਾਨਾਥਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ
Arulmigu Sri Ramanathaswamy Thirukoil
ਭੂਗੋਲ
ਧੁਰੇ	9.288106°N 79.317282°E / 9.288106; 79.317282
ਦੇਸ਼	India
ਰਾਜ	Tamil Nadu
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ	Ramanathapuram
ਸਥਿਤੀ	Rameswaram
ਸਭਿਆਚਾਰ
ਅਸਥਾਨ	Ramanadhaswamy (Shiva) Parvatavardini (Parvati)
ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ
ਭਿਨ ਸ਼ੈਲੀ	Tamil architecture
ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨ
ਸਿਰਜਣਹਾਰ	Pandya and Jaffna kings

ਰਾਮਾਨਾਥਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ (ਰੁਮਾਨਾਤਾਸਵਾਮੀ ਕੋਇਲ) ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਦੇਵਤਾ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਬਾਰਾਂ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਇਹ 275 ਪਾਦਲ ਪੀਟਰਾ ਸਟਾਲਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਤਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਨਯਾਰਾਂ (ਸੈਵੀ ਸੰਤਾਂ), ਅਪਰ, ਸੁੰਦਰਰ ਅਤੇ ਤਿਰੂਗਨਾ ਸੰਬੰਦਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਮੰਦਰ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪਾਂਡਿਆ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਜੈਯਾਵੀਰਾ ਸਿਨਕੈਰੀਅਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਗੁਣਾਵੀਰਾ ਸਿਨਕਾਈਰੀਅਨ, ਜਾਫਨਾ ਰਾਜ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਲਾਂਘਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜਾ ਬਾਗੀ ਮੁਥੁਰਾਮਲਿੰਗਾ ਸੇਠੂਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਸ਼ੈਵ, ਵੈਸ਼ਨਵੀ ਅਤੇ ਸਮਾਰਟਸ ਲਈ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਾ, ਰਾਮਨਾਥਸਵਾਮੀ (ਸ਼ਿਵ) ਦੇ ਲਿੰਗਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਦੇ ਅਜੋਕੇ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁਲ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਮ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਕਥਾ

ਸ਼ਿਵ ਪੁਰਾਣ ਲਿੰਗ ਪੁਰਾਣ ਮਤਸਯ ਪੁਰਾਣ ਅਨੁਸਾਰ ਰਾਮ, ਜੋ ਸ੍ਰੀ ਮਾਨ ਨਾਰਾਇਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੈ, ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਰਾਕਸ਼ਸ ਰਾਜੇ ਰਾਵਣ (ਜੋ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਇੱਕ ਵੈਦਿਕ ਰਿਸ਼ੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ) ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਪਾਪ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਕੀਤੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਨਾਰਾਇਣ ਨੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਕਸਰ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਗਤਾਂ ਦਾ ਆਦਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ ਨਾਰਾਇਣ ਨੇ ਸ਼ਿਵ ਲਿੰਗਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਅਸੀਸ ਮਿਲ ਸਕੇ ਕਿਉਂਕਿ ਜਿੱਥੇ ਰਾਮ ਨੇ ਸ਼ਿਵ ਲਿੰਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹਾਨ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਭੂ ਰਾਮ ਦੇ ਕਮਲ ਚਰਨਾਂ ਨੇ ਉਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਅਸੀਸ ਦਿੱਤੀ।

ਇਤਿਹਾਸ

A historic image of the temple corridor. The corridor is the longest for any Hindu temple in India

A modern image of the temple corridor

ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਮੰਦਰ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਫਰਗਸਨ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਗਲਿਆਰੇ ਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਵਿਮਾਨਾ 11 ਵੀਂ ਜਾਂ 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਕਿਜ਼ਾਵਨ ਸੇਠੂਪਤੀ ਜਾਂ ਰਘੂਨਾਥ ਕਿਲਾਵਾਨ ਨੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪਾਂਡਯ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਜਾਫਨਾ ਰਾਜਿਆਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਕਾਫ਼ੀ ਸੀ।ਰਾਜਾ ਜੇਯਾਵੀਰਾ ਸਿਨਕੈਰੀਆਨ (1380-1410 ਈਸਵੀ) ਨੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਦੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਲਈ ਕੋਨੇਸ਼ਵਰਮ ਮੰਦਰ, ਤ੍ਰਿਨਕੋਮਾਲੀ ਤੋਂ ਪੱਥਰ ਦੇ ਬਲਾਕ ਭੇਜੇ। ਜੇਯਾਵੀਰਾ ਸਿਨਕਾਈਰੀਅਨ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਗੁਣਾਵੀਰਾ ਸਿਨਕਾਈਅਰੀਅਨ (ਪੈਰਾਰਾਕੇਸਕਰਨ ਵੀ), ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਦਾਨਵੀਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਢਾਂਚਾਗਤ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸੈਵੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਲੀਏ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਕੋਨੇਸ਼ਵਰਮ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਸਿਖਰਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ

ਅਦਵੈਤ ਦੇ ਗੁਰੂ ਆਦਿ ਸ਼ੰਕਰਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਾਰ ਧਾਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ