ਸਤੱਰੀਆ
ਸਤੱਰੀਆ (ਅਸਾਮ), ਜਾਂ ਸੱਤ੍ਰਿਯ ਨ੍ਰਿਤਿਆ ਦਾ ਜਨਮ ਪੂਰਬੀ ਰਾਜ ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। [1] ਇਹ ਸਾਮ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ- ਕੇਂਦਰਤ ਵੈਸ਼ਨਵ ਧਰਮ ਮੱਠਾਂ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੋਈ ਇੱਕ ਨ੍ਰਿਤ-ਨਾਟਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕਲਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ 15 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਭਗਤੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਸੰਤ ਮਹਾਂਪੁਰਸ਼ ਸ਼੍ਰੀਮੰਤਾ ਸੰਕਰਦੇਵ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।[2][3] [4]
ਸੱਤਰੀਆ ਦੇ ਇਕ-ਐਕਟ ਨਾਟਕ ਨੂੰ ਅੰਕੀਆ, ਜੋ ਨਾਟ ਕਿ ਇੱਕ ਬੈਲੇਡ, ਨਾਚ ਅਤੇ ਡਰਾਮਾ ਦੁਆਰਾ ਸੁਹਜ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜੋੜ ਹੈ।[5][6] ਨਾਟਕ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮੱਠ ਮੰਦਰਾਂ (ਸੱਤਰਾਂ) ਦੇ ਡਾਂਸ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਹਾਲਾਂ (ਨਾਮਘਰ) ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[7] ਇਸ ਵੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਖੇਡੇ ਗਏ ਥੀਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰਾਧਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ, ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਵਤਾਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਮ ਅਤੇ ਸੀਤਾ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[8]
ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ 2000 ਵਿੱਚ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ, ਆਧੁਨਿਕ ਸਤੱਰੀਆ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਥੀਮਾਂ ਅਤੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[9]
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਸਤੱਰੀਆ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਰਗੀਕਰਣ ਜੋ ਇਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਹਵਾਲਿਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਾਟਯ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਲੱਭਦਾ ਹੈ।[10] [11] ਨਾਟਯ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਿਦਵਾਨ ਭਰਤ ਮੁਨੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਪੂਰਨ ਸੰਗ੍ਰਹਿ 200 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ 200 ਬੀ ਸੀ ਈ ਅਤੇ 200 ਸੀ.ਈ., [12] [13] ਪਰ ਅਨੁਮਾਨ 500 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬੀ ਸੀ ਈ ਅਤੇ 500 ਸੀ.ਈ. [14] ਨਾਟਯ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ 36 ਅਧਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਤਕਰੀਬਨ 6000 ਤੁਕਾਂ ਹਨ। [12] [15] ਨਤਾਲੀਆ ਲਿਡੋਵਾ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਤਾਵਾ ਨਾਚ (ਸ਼ਿਵ) ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ, ਰਸ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ, ਭਾਵਾ, ਸਮੀਕਰਨ, ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ, ਅਦਾਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ, ਬੁਨਿਆਦੀ ਕਦਮਾਂ, ਖੜ੍ਹੇ ਆਸਣ - ਦਾ ਸਭ ਕੁਝ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ [12] [16] ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਲਾ, ਇਸ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਾਠ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ,[17] ਅਧਿਆਤਮਕ ਵਿਚਾਰਾਂ, ਗੁਣਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਸੰਖੇਪ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹਨ।[18]
ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਡਾਂਸ ਆਰਟਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਤਾੱਰ ਪਲੇਟ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੈਵਵਾਦ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਵਾਦ ਦੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੂਰਤੀ ਕਲਾ ਦੁਆਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਗਾਇਨ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਰਾਮਾਇਣ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਲਈ ਆਸਾਮੀ ਕੋਰਸ ਗਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।[19]
ਸਤੱਰੀਆ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪ 15 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸੰਕਰਦੇਵਾ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਨਾਚ ਨੂੰ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਨਾਚ (ਨ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਨ੍ਰਿਤ) ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸ਼ਰਧਾ ਲਈ ਇੱਕ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਧਾਰਮਿਕ ਕਲਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।[3][7][19]
15 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ, ਸਤੱਰੀਆ ਦੀ ਕਲਾ ਵੈਸ਼ਨਵ ਭਗਤੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਹਿੰਦੂ ਮੱਠਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤਰ ਕਹਾਉਂਦੀ ਗਈ।[7] ਇਸ ਕਲਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਬਾਰੇ ਨ੍ਰਿਤ-ਨਾਟਕਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਵਰਗੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ।[20] ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਮੱਠ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਤੱਰੀਆ ਨਾਚ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ, ਹਿੱਸਾ ਹੈ।
ਇਹ ਨਾਚ-ਡਰਾਮੇ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਅਸਾਮੀ ਕਵੀ- ਸੰਕਰਦੇਵ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੇਲੇ ਮਾਧਵਦੇਵਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਚੇ ਗਏ ਸਨ।[21] ਇੱਕ ਵਾਰ ਮਰਦ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇਹ ਹੁਣ ਮਰਦ ਅਤੇ ਔਰਤ ਨ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਅੱਧ ਵਿਚ, ਸੱਤ੍ਰਿਯ ਨ੍ਰਿਤਿਆ ਅਸਾਮ ਦੇ ਸੱਤਰਾ, ਮਠਾਂ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਤੋਂ ਮਹਾਨਗਰ ਪੜਾਅ ਤੇ ਚਲੀ ਗਈ।[22]
ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ 2000 ਵਿੱਚ ਸੱਤਰੀਆ ਨ੍ਰਿਤਯ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਮੰਨਿਆ। ਸੱਤਰੀਆ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪੜਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[21]
ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸਤੱਰੀਆ ਵੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਦੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਨਾਚ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਅਭਿਨਯਾ ਦਰਪਾਨਾ, ਅਤੇ ਸ਼ਕਾਰਦੇਵ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਰਤਨਾਕਾਰਾ ਵਰਗੇ ਨਾਚ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਦੀ ਉਪਚਾਰ;[23] ਸ਼ੰਕਰਦੇਵ ਦੇ ਸੰਗਤ ਰਤਨਾਕਰ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਭਗਤੀ ਰਤਨਾਕਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਪਨਿਸ਼ਦ, ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ, ਯੋਗ ਅਤੇ ਵੇਦਾਂਤ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ, ਅਹਿੰਸਾ (ਅਹਿੰਸਾ), ਸਚਾਈ (ਸਤਿਆ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਰਗੇ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇੱਕ ਧਰਮ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਸੱਤਰੀਆ ਨੂੰ[24] ਸ਼ੰਕਰਦੇਵ ਨੂੰ, ਧਾਰਮਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਨੈਤਿਕਤਾ, ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਦਾ ਨੇੜਿਓਂ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੂ ਮੱਠਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ [4]ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇੱਕ ਨਾਟਕ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।
ਪੁਸ਼ਾਕ[ਸੋਧੋ]
ਸਤੱਰੀਆ ਨਾਚ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:- ਧੋਤੀ ਅਤੇ ਚਾਦਰ ਅਤੇ ਪੱਗੂਰੀ (ਪੱਗ) ਅਤੇ ਔਰਤ ਪੁਸ਼ਾਕ ਵਿੱਚ ਘੂਰੀ, ਚਾਦਰ ਅਤੇ ਕਾਂਚੀ (ਕਮਰ ਦਾ ਕੱਪੜਾ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਚਿੱਟੇ ਜਾਂ ਕੱਚੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਡਾਂਸ ਨੰਬਰਾਂ ਲਈ ਲਾਲ, ਨੀਲੇ ਅਤੇ ਪੀਲੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਖਮਲੀ ਅਤੇ ਸਾਟਿਨ ਸਮੱਗਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਹਿਰਾਵੇ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਦਲਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਨਾਚ ਰੂਪ ਸਤਤਰਾਂ ਤੋਂ ਸਟੇਜ ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ, ਨ੍ਰਿਤ ਪੁਸ਼ਾਕਾਂ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਬਦਲ ਗਈ ਹੈ। ਪੈਟ (ਸਪੈਲਟ ਪਾਟ) - ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਰੇਸ਼ਮ ਜੋ ਕਿ ਤੁਲਣੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਮੁਗਾ ਰੇਸ਼ਮ (ਆਸਾਮ ਦਾ ਸੁਨਹਿਰੀ ਰੇਸ਼ਮ) ਤੋਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਵੀ ਨ੍ਰਿਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਾਕ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰੰਗ ਵੀ ਔਰਤ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹੱਥ ਨਾਲ ਬੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਦੇ ਸਧਾਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਸਥਾਨਕ ਰੂਪ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿੰਗਖਾਪ, ਮੀਰੀ ਮੋਤੀਫ, ਕੋਲਕਾ ਆਦਿ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[25][26]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- Www.sattriyakristi.com ਵੈਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਸੱਤਰੀਆ ਡਾਂਸ .
- ↑ Williams 2004.
- ↑ Frank Burch Brown (2014). The Oxford Handbook of Religion and the Arts. Oxford University Press. pp. 193–195. ISBN 978-0-19-517667-4.
- ↑ 3.0 3.1 Shovana Narayan (2011). The Sterling Book of INDIAN CLASSICAL DANCE. Sterling Publishers. pp. 73–74. ISBN 978-81-207-9078-0.
- ↑ 4.0 4.1 Farley P. Richmond, Darius L. Swann & Phillip B. Zarrilli 1993.
- ↑ Ankiya Nat Archived 2020-02-17 at the Wayback Machine., UNESCO: Asia-Pacific Database on Intangible Cultural Heritage (ICH), Japan
- ↑ Lavanya Vemsani (2016). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names. ABC-CLIO. pp. 12–13. ISBN 978-1-61069-211-3.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 Siyuan Liu (2016). Routledge Handbook of Asian Theatre. Routledge. pp. 19–21. ISBN 978-1-317-27886-3.
- ↑ Maheswar Neog (1980). Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam: Śaṅkaradeva and His Times. Motilal Banarsidass. pp. 294–299. ISBN 978-81-208-0007-6.
- ↑ Sunil Kothari (2012). Urmimala Sarkar Munsi and Stephanie Burridge (ed.). Traversing Tradition: Celebrating Dance in India. Routledge. pp. 23–24. ISBN 978-1-136-70379-9.
- ↑ Tanvi Bajaj; Swasti Shrimali Vohra (2015). Performing Arts and Therapeutic Implications. Routledge. pp. 6–7. ISBN 978-1-317-32572-7.
- ↑ Ragini Devi 1990.
- ↑ 12.0 12.1 12.2 Natalia Lidova 2014.
- ↑ Tarla Mehta 1995.
- ↑ Wallace Dace 1963.
- ↑ Emmie Te Nijenhuis 1974.
- ↑ Kapila Vatsyayan 2001.
- ↑ Guy L. Beck (2012). Sonic Liturgy: Ritual and Music in Hindu Tradition. University of South Carolina Press. pp. 138–139. ISBN 978-1-61117-108-2.
Quote: "A summation of the signal importance of the Natyasastra for Hindu religion and culture has been provided by Susan Schwartz, "In short, the Natyasastra is an exhaustive encyclopedic dissertation of the arts, with an emphasis on performing arts as its central feature. It is also full of invocations to deities, acknowledging the divine origins of the arts and the central role of performance arts in achieving divine goals (...)".
- ↑ Coormaraswamy and Duggirala (1917). "The Mirror of Gesture". Harvard University Press. p. 4.; Also see chapter 36
- ↑ 19.0 19.1 Maheswar Neog (1980). Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam: Śaṅkaradeva and His Times. Motilal Banarsidass. pp. 292–293. ISBN 978-81-208-0007-6.
- ↑ Farley Richmond (2016). Siyuan Liu (ed.). Routledge Handbook of Asian Theatre. Routledge. pp. 20–21. ISBN 978-1-317-27886-3.
- ↑ 21.0 21.1 Kothari, Sunil (ed). Sattriya-Classical Dance of Assam. Marg, The Marg Foundation, Mumbai, 2013.
- ↑ Kothari, Sunil (ed). Sattriya-Classical Dance of Assam. Marg, The Marg Foundation, Mumbai, 2013, Blurb.
- ↑ Maheswar Neog (1980). Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam: Śaṅkaradeva and His Times. Motilal Banarsidass. pp. 208–221. ISBN 978-81-208-0007-6.
- ↑ Maheswar Neog (1980). Early History of the Vaiṣṇava Faith and Movement in Assam: Śaṅkaradeva and His Times. Motilal Banarsidass. pp. 209, 222–229, 233–234. ISBN 978-81-208-0007-6.
- ↑ P.N. Sundaresan (1999). Sruti, A Monthly Magazine on Indian Performing Arts. Vol. 172–183. pp. 40–41.
- ↑ "Costume | Krishnakshi Kashyap". www.sattriyakristi.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2018-02-11.