ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ, ਉਦੈਪੁਰ
ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ ਇੱਕ ਪੇਂਡੂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 3 ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਉਦੈਪੁਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਜ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ। ਇਹ ਕੇਂਦਰ ਅਰਾਵਲੀ ਪਹਾੜਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਲਗਭਗ 70 ਏਕੜ ਭੂਮੀ ਦੇ ਇੱਕ ਬੇਦਾਗ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ ਇੱਕ ਨਸਲੀ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ ਜੋ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲੋਕ ਅਤੇ ਕਬਾਇਲੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੇਂਡੂ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ, ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ ਪੇਂਡੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕੈਂਪਾਂ ਅਤੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।[1]
ਵਰਣਨ[ਸੋਧੋ]
ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 8000 ਦੇ ਬੈਠਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਓਪਨ-ਏਅਰ ਐਂਫੀਥਿਏਟਰ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਥੇ ਆਯੋਜਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਥੀਏਟਰ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਲੋਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਲਾਵਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਹਰੇਕ ਮੈਂਬਰ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਣੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਢੰਗ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਝ ਬੁਨਿਆਦੀ ਕਿੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਘਰੇਲੂ ਵਸਤੂਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੈਰਾਕੋਟਾ, ਟੈਕਸਟਾਈਲ, ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ, ਸਜਾਵਟੀ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਉਪਕਰਨਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਯਥਾਰਥਕ ਝਲਕ ਦੇਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਉਚਿਤ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆਤਮਕ ਵੇਰਵਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਇੱਕ ਇੰਟਰਲਾਕਿੰਗ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਥੀਮ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਪੈਟਰਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਮਾਰਵਾੜ ਦੇ ਜੁਲਾਹੇ ਭਾਈਚਾਰੇ, ਮੇਵਾੜ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਅਤੇ ਭੀਲ ਅਤੇ ਸਹਿਰੀਆ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਕਿਸਾਨ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਰਾਜ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗੁਜਰਾਤ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਸੱਤ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਹਨ, ਪੰਜ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਅਤੇ ਪੰਜ ਗੋਆ ਦੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ।
ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ ਤਿਉਹਾਰ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ ਫੈਸਟੀਵਲ[2] ਹਰ ਸਾਲ 21 ਦਸੰਬਰ ਤੋਂ 31 ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ ਮੇਲਾ (ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ ਮੇਲਾ ), ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ, ਹੱਥੀਂ ਬੁਣੇ ਕੱਪੜੇ, ਕਢਾਈ, ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਦਸਤਕਾਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੇਲਾ ਸ਼ਹਿਰੀ ਘੁਮਿਆਰਾਂ, ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਕਾਟੇਜ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।[3] ਫੈਸਟੀਵਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਭੋਜਨ ਸਟਾਲਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।[4]
ਸ਼ਿਲਪਦਰਸ਼ਨ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ਿਲਪਦਰਸ਼ਨ ਸ਼ਿਲਪਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀਵਿਧੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂਬਰ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਤੇ ਖਰੀਦਦਾਰਾਂ ਤੱਕ ਸਿੱਧੀ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪੇਂਡੂ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Shilpgram- introduction
- ↑ "Udaipur-Festivals". Archived from the original on 2023-03-01. Retrieved 2023-03-01.
- ↑ Shilpgram Fair
- ↑ Shilpgram Mela Archived 28 October 2015 at the Wayback Machine.