ਸਿੱਧਸੇਨ

ਸਿੱਧਸੇਨ ਦਿਵਾਕਰਾ ਪੰਜਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਵੇਤੰਬਰ ਸੰਪਰਦਾ ਦਾ ਇੱਕ ਜੈਨ ਭਿਕਸ਼ੂ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੇ ਜੈਨ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਵਿਗਿਆਨ ਉੱਤੇ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਉਹ ਜੈਨ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਵਰਗਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਵਾਕਰਾ "ਸੂਰਜ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਸੰਮਤੀਤਾਰਕਾ ('ਸੱਚੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਤਰਕ') ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਤਰਕ ਉੱਤੇ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜੈਨ ਕੰਮ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਲਿਆਣ ਮੰਦਿਰ ਸਟੋਤਰ ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਜਨ ਹੈ ਜੋ 23ਵੇਂ ਤੀਰਥੰਕਰ ਪਾਰਸ਼ਵਨਾਥ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰਾ ਮੁਰਤੀਪੁਜਕ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ 9 ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਪਾਠਾਂ (ਨਵ ਸਮਾਰਾਂ) ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।

ਜੀਵਨ

ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਧਸੇਨ ਦਿਵਕਾਰਾ ਚੌਥੀ ਜਾਂ ਪੰਜਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗੁਪਤਾ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਜਨਮ ਤੋਂ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਚਾਰੀਆ ਵ੍ਰੁਧਵਾਦੀਸੁਰੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਨਮ ਵੇਲੇ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਕੁਮੁਦਚੰਦਰ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਮਾਣਮੱਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਚਾਰੀਆ ਵ੍ਰੁਧਵਾਦੀਸੁਰੀ ਤੋਂ ਬਹਿਸ ਹਾਰ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਜੈਨ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਈ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਚਾਰੀਆ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਅਚਾਰੀਆ ਸਿੱਧਸੇਨਸੁਰੀ ਜਾਂ ਅਚਾਰੀਆ ਸਿਧਾਰਸੇਨ ਦਿਵਕਰਸੁਰੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ। ਉਹ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਤਿਕਾਰਤ ਆਚਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ

• ਹੇਮਚੰਦਰ
• ਦੇਵਰਧੀਗਾਨੀ ਕਸ਼ਮਾਸਰਮਨ

ਹਵਾਲੇ

ਸਰੋਤ

• Balcerowicz, Piotr; Mejor, eds. (2004), Essays in Indian Philosophy, Religion and Literature (First Indian ed.), Delhi: Motilal Banarsidass, ISBN 9788120819788
• Dundas, Paul (2002), The Jains (Second ed.), London and New York: Routledge, ISBN 0-415-26605-X
• Long, Jeffery D. (2009), Jainism: An Introduction, I.B. Tauris, ISBN 978-1-84511-625-5
• Orsini, Francesca; Schofield, eds. (1981), Tellings and Texts: Music, Literature and Performance in North India, Open Book Publishers, ISBN 978-1-78374-105-2
• ਸ੍ਰੀ ਅਭਿਦਾਨ ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੋਸ਼ ਵਾਲੀਅਮ 5, ਆਚਾਰੀਆ ਰਾਜਿੰਦਰਾਸੁਰੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ (1827-1906)
• Shah, Natubhai (2004), Jainism: The World of Conquerors, vol. I, Motilal Banarsidass, ISBN 81-208-1938-1
• von Glasenapp, Helmuth (1999), Jainism: An Indian Religion of Salvation [Der Jainismus: Eine Indische Erlosungsreligion], Shridhar B. Shrotri (trans.), Delhi: Motilal Banarsidass, ISBN 81-208-1376-6