ਸੰਵਰਣ
ਸੰਵਰਣ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: संवरण, saṁvaraṇa m.), ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਦਾ ਨਾਮ। ਉਹ ਰਿਕਸ਼ਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ, ਤਪਤੀ ਦਾ ਪਤੀ ਅਤੇ ਕੁਰੂ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸੀ।[1]
| ਸੰਵਰਣ | |
|---|---|
| ਤਸਵੀਰ:Tapati meets Samvaran.jpg ਸੰਵਰਣ ਤਪਤੀ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ | |
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜੀਵਨ-ਸੰਗੀ | ਤਪਤੀ |
| ਬੱਚੇ | Kuru |
| ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ | Riksha (father) |
ਸੰਵਰਣ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿਚ
[ਸੋਧੋ]ਆਦਿ ਪਰਵ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਤਬਾਹੀ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਸੰਵਰਣ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਇੱਥੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਕਾਲ, ਸੋਕਾ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਸਨ। ਵੱਡੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਉਡਾਣ ਭਰਨੀ ਪਈ, ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਣਾ ਪਿਆ।ਫਿਰ ਇਕ ਦਿਨ ਰਿਸ਼ੀ ਵਸ਼ਿਸ਼ਟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਏ ਅਤੇ ਅੱਠ ਸਾਲ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੰਵਰਣ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੁਜਾਰੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਰਾਜ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[2]
ਤਪਤੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ
[ਸੋਧੋ]ਇੱਕ ਵਾਰ ਰਾਜਾ ਆਪਣੇ ਘੋੜੇ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਭਟਕ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ ਉਸ ਨੇ ਅਸਮਾਨ 'ਚ ਸੁੰਦਰ ਇਕ ਮੁਟਿਆਰ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਸੁਪਨੇ ਵਾਂਗ ਜਾਪਦੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛ-ਗਿੱਛ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਚਾਨਕ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਦਮੇ ਵਾਲੇ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮੂਰਖਤਾ ਵਿੱਚ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ, ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਵਿਵਾਸਵਨ, ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਧੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ 'ਤੇ ਛੱਡ ਦੇਵੇਗੀ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਰਾਜੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਾਰਾਂ ਦਿਨ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਇਕੱਲਾ ਰਿਹਾ, ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁਜਾਰੀ ਵਸ਼ਿਸ਼ਟ ਨੂੰ ਭੇਜ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜੋ ਜਲਦੀ ਹੀ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਬ੍ਰਹਮ ਸੂਝ ਦੁਆਰਾ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਰਾਜੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਜਾਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਧੀ ਤਪਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਵਿਆਹ ਲਈ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਦੇਣ ਲਈ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ, ਰਾਜਾ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਰਿਹਾ, ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਫਰਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਿਆ। ਪਰ ਫਿਰ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਕ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸੋਕਾ ਪੈ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਸ਼ਿਸ਼ਟ ਨੇ ਸੰਵਰਣ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਇਆ, ਜਿਸ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਮਿਲੀ।[3]
ਸਾਹਿਤ
[ਸੋਧੋ]- J.A.B. van Buitenen, Mahabharata Book 1, Chicago 1973, pp.211–12; 325–29
- Wilfried Huchzermeyer, Studies in the Mahabharata. Indian Culture, Dharma and Spirituality in the Great Epic. Karlsruhe 2018, pp. 136-37. {{ISBN|978-3-931172-32