ਹੈਨਰੀ ਕੈਵੈਂਡਿਸ਼
ਹੈਨਰੀ ਕੈਵੈਂਡਿਸ਼ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Henry Cavendish; 10 ਅਕਤੂਬਰ 1731 - 24 ਫਰਵਰੀ 1810) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕੁਦਰਤੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲਿਖਤੀ ਅਤੇ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਕੈਮਿਸਟ ਸੀ। ਉਹ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸਨੇ "ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਹਵਾ" ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ।[1] ਉਸਨੇ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਹਵਾ ਦੀ ਘਣਤਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ, ਜਿਸਨੇ 1766 ਦੇ ਇੱਕ ਕਾਗਜ਼, "ਆਨ ਫੈਕਟਿਟੀਅਸ ਏਅਰਜ਼ " ਉੱਤੇ ਬਲਦੇ ਹੋਏ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ। ਐਂਟੋਇਨ ਲਾਵੋਸੀਅਰ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਕੈਵੈਂਡਿਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਤੱਤ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ।
ਕੈਵੇਨਡਿਸ਼ ਇਕ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਆਦਮੀ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦੀ ਹਵਾ ਦੀ ਰਚਨਾ, ਵੱਖ ਵੱਖ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ, ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਖਿੱਚ ਅਤੇ ਵਿਘਨ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ, ਗਰਮੀ ਦਾ ਇਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਥਿਊਰੀ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਘਣਤਾ (ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਪੁੰਜ ) ਦੀ ਗਣਨਾ ਖੋਜ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਲਈ ਵੱਖਰਤਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਧਰਤੀ ਦੀ ਘਣਤਾ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੈਵੈਂਡੀਸ਼ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹੈਨਰੀ ਕੈਵੈਂਡਿਸ਼ ਦਾ ਜਨਮ 10 ਅਕਤੂਬਰ 1731 ਨੂੰ ਨਾਇਸ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਥੇ ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਲੇਡੀ ਐਨ ਡੀ ਗ੍ਰੇ ਸੀ, ਹੈਨਰੀ ਗ੍ਰੇ ਦੀ ਚੌਥੀ ਧੀ, ਕੈਂਟ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਡਿਊਕ, ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਲਾਰਡ ਚਾਰਲਸ ਕੈਵੇਨਡੀਸ਼ ਸੀ, ਡੇਵੋਨਸ਼ਾਇਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਡਿਊਕ ਵਿਲੀਅਮ ਕਵੇਨਡੀਸ਼ ਦਾ ਤੀਜਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਪੁੱਤਰ ਫਰੈਡਰਿਕ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਹੈਨਰੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਜਨਮਦਿਨ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ, ਹੈਨਰੀ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ 1733 ਵਿਚ ਹੋਈ, ਲਾਰਡ ਚਾਰਲਸ ਕੈਵੇਨਡਿਸ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੋਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਕੈਵੇਨਡਿਸ਼ ਨੂੰ "ਦਿ ਮਾਣਯੋਗ ਹੈਨਰੀ ਕੈਵੈਂਡਿਸ਼" ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੈਲੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਹੈਨਰੀ ਲੰਡਨ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਇਕ ਨਿਜੀ ਸਕੂਲ ਨਿਊਕਮ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਿਆ। 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ (24 ਨਵੰਬਰ 1748 ਨੂੰ) ਉਸਨੇ ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਜ਼ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, ਜਿਹੜਾ ਹੁਣ ਪੀਟਰਹਾਊਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ 23 ਫਰਵਰੀ 1751 ਨੂੰ ਡਿਗਰੀ ਲਏ ਬਿਨਾਂ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।[2] ਫਿਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਲੰਡਨ ਵਿਚ ਰਿਹਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਦੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਆਪਣੀ ਲੈਬਾਰਟਰੀ ਸੀ। ਲਾਰਡ
ਚਾਰਲਸ ਕੈਵੇਨਡੀਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਚ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਲੰਡਨ ਦੀ ਰਾਇਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵਿਚ ਬਤੀਤ ਕੀਤੀ। 1758 ਵਿਚ, ਉਹ ਹੈਨਰੀ ਨੂੰ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਕਲੱਬ ਦੇ ਖਾਣੇ ਤੇ ਲੈ ਗਿਆ। 1760 ਵਿਚ, ਹੈਨਰੀ ਕੈਵੇਨਡਿਸ਼ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ, ਪਰੰਤੂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਲੰਡਨ ਦੀ ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ (ਜਿਸ ਲਈ ਉਹ 1765 ਵਿੱਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ)।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Cavendish, Henry (1766). "Three Papers Containing Experiments on Factitious Air, by the Hon. Henry Cavendish". Philosophical Transactions of the Royal Society. 56. The University Press: 141–184. doi:10.1098/rstl.1766.0019. Retrieved 6 November 2007.
- ↑ Wilson, George (1851). "1". The life of the Hon. Henry Cavendish. Cavendish Society. p. 17.