ਹੰਨਾਹ ਕਿਲਹਮ
ਹੰਨਾਹ ਕਿਲਹਮ (1774–1832) née Spurr ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮੈਥੋਡਿਸਟ ਅਤੇ ਕਵੇਕਰ ਸੀ, ਜੋ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਕਾਰਕੁਨ ਵੀ ਸੀ।[1]
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਦਾ ਜਨਮ 12 ਅਗਸਤ 1774 ਨੂੰ ਸ਼ੈਫੀਲਡ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਪੀਟਰ ਅਤੇ ਹੰਨਾਹ ਸਪੁਰ ਦੀ ਸੱਤਵੀਂ ਸੰਤਾਨ, ਉੱਥੇ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਚਰਚ ਆਫ਼ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ, ਉਸਨੂੰ ਜੌਨ ਵੇਸਲੇ ਦੀਆਂ ਸਵੇਰ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ (1786) ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਘਰ ਦਾ ਮੁਖੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪੰਜ ਭਰਾ ਸਨ। ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਚੈਸਟਰਫੀਲਡ ਦੇ ਇੱਕ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। 20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਵੇਸਲੀਅਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ।
She was born at Sheffield on 12 August 1774, the seventh child of Peter and Hannah Spurr, in trade there. Brought up in the Church of England, she was permitted to attend John Wesley's early morning services. Her mother's death when she was twelve (1786) had placed her at the
12 ਅਪ੍ਰੈਲ 1798 ਨੂੰ ਹੈਨਾ ਸਪੁਰਰ ਮੈਥੋਡਿਸਟ ਨਿਊ ਕਨੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਕਿਲਹਮ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਬਣ ਗਈ, ਜਿਸਦੀ ਅੱਠ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ (20 ਦਸੰਬਰ 1798) ਨੌਟਿੰਘਮ ਵਿਖੇ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਹੰਨਾਹ ਕਿਲਹਮ ਨੇ ਨੌਟਿੰਘਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੇ-ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹਿਆ, ਆਪਣੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਘਰ, ਐਪਵਰਥ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹੋਏ। ਉੱਥੇ ਉਹ ਕੁਆਕਰਜ਼ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਹੋ ਗਈ, ਅਤੇ 1802 ਵਿੱਚ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ਼ ਫ੍ਰੈਂਡਜ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ।
ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀ
[ਸੋਧੋ]ਸ਼ੈਫੀਲਡ ਵਿੱਚ, ਅਜੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਕਿਲਹਮ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਗਰੀਬਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਬਿਹਤਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸੋਸਾਇਟੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦੀ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਨਕਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[2]
1817 ਵਿਚ ਕਿਲਹਮ ਨੇ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਅਣਲਿਖੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਸੀਅਰਾ ਲਿਓਨ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮੁਢਲੀ ਵਿਆਕਰਣ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ। ਦੋ ਅਫਰੀਕੀ ਮਲਾਹਾਂ ਤੋਂ ਜੋ ਟੋਟਨਹੈਮ ਵਿਖੇ ਪੜ੍ਹੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਸਨੇ ਜਾਲੋਫ (ਵੋਲੋਫ) ਅਤੇ ਮੈਂਡਿੰਗੋ (ਮੰਡਿੰਕਾ) ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ 1820 ਵਿੱਚ ਜਾਲੋਫ ਵਿੱਚ ਅਗਿਆਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਪਾਠ ਛਾਪੇ। ਕਿਲਹਮ ਨੇ 1819 ਤੋਂ 1825 ਤੱਕ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਅਧਿਕਾਰਤ ਅਫਰੀਕਨ ਇੰਸਟ੍ਰਕਸ਼ਨ ਫੰਡ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ ਫ੍ਰੈਂਡਜ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।[3] ਕਮੇਟੀ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਵਿਲੀਅਮ ਐਲਨ ਅਤੇ ਲੂਕ ਹਾਵਰਡ ਬੈਠੇ ਸਨ, ਨੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਲੀਅਮ ਸਿੰਗਲਟਨ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਅਫਰੀਕਾ ਭੇਜਿਆ।[4]
ਤੀਜੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਫੇਰੀ ਅਤੇ ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]17 ਅਕਤੂਬਰ 1830 ਨੂੰ ਕਿਲਹਮ ਨੇ ਫ੍ਰੀਟਾਊਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਕੀਤਾ। ਗਵਰਨਰ ਤੋਂ ਗੁਲਾਮ-ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਛੁਡਾਏ ਗਏ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਿਲਹਮ ਨੇ ਇੱਕ ਮੈਟਰਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ, ਬਾਥਰਸਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਪਿੰਡ ਸ਼ਾਰਲੋਟ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਮੌਸਮ ਬਿਤਾਇਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਲਾਇਬੇਰੀਆ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਮੋਨਰੋਵੀਆ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਫਰੀਕੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਇੰਗਲੈਂਡ ਭੇਜਣ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਲਗਭਗ 23 ਫਰਵਰੀ 1832 ਨੂੰ ਉਹ ਸੀਅਰਾ ਲਿਓਨ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਈ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 31 ਮਾਰਚ 1832 ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਹੋਈ[2]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Yeo, Eileen (1998). Radical Femininity: Women's Self-Representation in the Public Sphere. Manchester University Press ND. p. 27. ISBN 978-0-7190-5244-6. Retrieved 12 April 2012.
- ↑ 2.0 2.1
Lee, Sidney, ed. (1892) "Kilham, Hannah" ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜੀਵਨੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ 31 ਲੰਦਨ: Smith, Elder & Co Lee, Sidney, ed. (1892). . Dictionary of National Biography. Vol. 31. London: Smith, Elder & Co.
- ↑ Midgley, Clare (1992). Women Against Slavery: The British Campaigns, 1780–1870. Routledge. pp. 221–2. ISBN 978-0-415-06669-3. Retrieved 12 April 2012.
- ↑ Greatheed, Samuel; Parken, Daniel; Williams, Theophilus; Price, Thomas; Conder, Josiah; Stowell, William Hendry; Ryland, Jonathan Edwards; Hood, Edwin Paxton (1822). The Eclectic Review. C. Taylor. p. 429. Retrieved 12 April 2012.
