ਉਰਵਸ਼ੀ
| ਉਰਵਸ਼ੀ | |
|---|---|
 ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਵਰਮਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਉਰਵਸ਼ੀ ਅਤੇ ਪੁਰੂਰਵਾਸ ਦਾ ਚਿੱਤਰ | |
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਬੱਚੇ | ਵਿਭੰਦਕਾ ਤੋਂ ਸ਼ਿੰਗਾਰਾ ਰਿਸ਼ੀ ਪੁਰੂਰਵਾਸ ਰਾਜੇ ਤੋਂ ਅਮਵਾਸੁ |
ਉਰਵਸ਼ੀ ( ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ : उर्वशी) ਹਿੰਦੂ ਕਥਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਪਸਰਾ ਹੈ ਜੋ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ("ਊਰ"ਦਾ ਮਤਲਬ ਦਿਲ ਹੈ ਅਤੇ "ਵਸ਼ " ਦਾ ਮਤਲਬ ਨਿਯੰਤਰਨ ਕਰਨਾ ਹੈ)। ਮੋਨੀਅਰ ਮੋਨੀਅਰ-ਵਿਲੀਅਮਜ਼ ਨੇ ਇਸ ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਵਿਉਂਤਪਤੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨਾਮ ਦਾ ਅਰਥ 'ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਪਕ' ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਵੈਦਿਕ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸਵੇਰ ਦੀ ਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਹੈ। ਉਹ ਇੰਦਰ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਵਰਗੀ ਸੁੰਦਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਅਪਸਰਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
ਉਹ ਵਿਭੰਦਕ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਮਾਇਣ ਯੁੱਗ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸੰਤ, ਰਿਸ਼ੀ ਸ੍ਰਿੰਗਾ ਦੀ ਮਾਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਦੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਮ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਹੈ।
ਉਹ ਰਾਜਾ ਪੁਰੂਅਵਾਸ (ਪੁਰੂਅਵਸ ਸ਼ਬਦ ਪੁਰੂ+ਰਵਾਸ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ "ਬਹੁਤ ਜਾਂ ਉੱਚੀ ਰੋਣਾ"), ਲੂਨਰ ਰੇਸ ਦਾ ਪੁਰਾਤਨ ਮੁਖੀ, ਦੀ ਪਤਨੀ ਬਣੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਾਲੀਦਾਸ ਦੇ ਨਾਟਕ ਵਿਕ੍ਰ੍ਮੋਰਵਸੀਯਮ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਉਹ ਸਦੀਵੀ ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਬੇਅੰਤ ਮਨਮੋਹਕ ਹੈ ਪਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਠਿਨ ਰਹੀ।[1] ਉਹ ਦੁੱਖ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ।[1]
ਜਨਮ
[ਸੋਧੋ]
ਉਰਵਸ਼ੀ ਦੇ ਜਨਮ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ ਪਰੰਤੂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਕਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ।
ਇਕ ਵਾਰ ਸਤਿਕਾਰ ਯੋਗ ਰਿਸ਼ੀ ਨਾਰਾ-ਨਾਰਾਇਣ ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਬਦਰੀਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸਮਾਧੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਰਾਜਾ, ਇੰਦਰ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਰਿਸ਼ੀ ਧਿਆਨ ਦੁਆਰਾ ਬ੍ਰਹਮ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਭਟਕਾਉਣ ਲਈ ਦੋ ਅਪਸਰਾ ਭੇਜੀਆਂ। ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪੱਟ 'ਤੇ ਸੱਟ ਮਾਰੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਇੰਨੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਔਰਤ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਕਿ ਇੰਦਰ ਦੀਆਂ ਅਪਸਰਾਵਾਂ ਬੇਮੇਲ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਈਆਂ। ਉਹ ਔਰਤ ਉਰਵਸ਼ੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਉਰ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦ ਪੱਟ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਸਿਮਰਨ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਉਰਵਸ਼ੀ ਨੂੰ ਇੰਦਰ ਨੂੰ ਦਾਤ ਵਜੋਂ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਇੰਦਰ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਸਥਾਨ ਦਾ ਮਾਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਉਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਇੰਦਰ ਦੇ ਮਹਿਲ ਦੀ ਸਵਰਗੀ ਨ੍ਰਿਤਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਰਜੁਨ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਕੋਲੋਂ ਹਥਿਆਰ ਲੈਣ ਆਇਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਨਜ਼ਰ ਉਰਵਸ਼ੀ ਉੱਤੇ ਪਈ। ਇੰਦਰ ਨੇ ਇਹ ਵੇਖਦਿਆਂ ਚਿੱਤਰਸੇਨਾ ਨੂੰ ਅਰਜੁਨ ਨੂੰ ਉਡੀਕਣ ਲਈ ਕਹਿਣ ਲਈ ਉਰਵਸੀ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। ਅਰਜੁਨ ਦੇ ਗੁਣ ਸੁਣ ਕੇ ਉਰਵਸ਼ੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਭਰ ਗਈ। ਸੰਧਿਆ ਵੇਲੇ ਉਹ ਅਰਜੁਨ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੀ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਅਰਜੁਨ ਨੇ ਵੇਖਿਆ ਕਿ ਸੁੰਦਰ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਉਸ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁੰਦਰਤਾ ਭਰਪੂਰ ਔਰਤ ਹੈ ਤਾਂ ਡਰ, ਸਤਿਕਾਰ, ਨਰਮਾਈ ਅਤੇ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਬੰਦ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਅਰਜੁਨ ਨੂੰ ਸਭ ਕੁਝ ਦੱਸਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵੀ ਜਤਾਈ। ਪਰ ਅਰਜੁਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਅਰਜੁਨ ਨੂੰ ਮਰਦਾਨਗੀ ਦੇ ਨਿਹਚਲ ਹੋਣ ਦਾ ਸਰਾਪ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਉਹ ਇੱਕ ਖੁਸਰੇ ਵਜੋਂ ਰਿਹਾ।[1]
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਉਰਵਸ਼ੀ ਅਤੇ ਪੁਰੂਰਵਾਸ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- A Dictionary of Hindu Mythology & Religion by John Dowson
- ↑ 1.0 1.1 George (ed.), K.M. (1992). Modern Indian Literature, an Anthology. Sahitya Akademi. ISBN 978-81-7201-324-0.
{{cite book}}:|last=has generic name (help)