ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ

ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ
Prahlada overcoming a herd of elephants
ਦੇਵਨਾਗਰੀ	प्रह्लाद
ਮਾਨਤਾ	Vaishnavism
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	Hiranyakashipu
ਤੋਂ ਬਾਅਦ	Virochana
ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ	Bhagavad Purana, Vishnu Purana, Yoga Vasistha
ਲਿੰਗ	Male
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਮਾਤਾ ਪਿੰਤਾ	Hiranyakashipu (ਪਿਤਾ) Kayadhu (ਮਾਤਾ)
ਭੈਣ-ਭਰਾ	Ahlada (Elder brother)
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	Dhriti
ਬੱਚੇ	Virochana

ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ (IAST: Prahlāda) ਇੱਕ ਅਸੁਰ ਰਾਜਾ ਸੀ ਉਹ ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ਪ ਅਤੇ ਕਯਾਧੁ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਿਰੋਚਨ ਦਾ ਪਿਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਸ਼ਯਪ ਗੋਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸੰਤ ਜਾਂ ਭਗਤ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਦਾ ਸੀ , ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਆਪਣੀ ਸਤ ਨਿਸ਼ਠਾ, ਸਮੱਰਪਣ , ਪਰਮਾਤਮ ਵਿਸਵਾਸ਼ ,ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ, ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ਪ ਦੇ ਸਖਤ ਵਿਰੋਧ, ਕੁਰੱਖਤ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਭਗਤੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ। ਵੈਸ਼ਨਵ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਭਗਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨਰਸਿੰਘ ਅਵਤਾਰ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਭਗਤਾਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ ਪੂਜਾ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕਹਾਣੀ

ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਦਾ ਜਨਮ ਕਾਇਆਡੂ ਅਤੇ ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ਪ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਦੁਸ਼ਟ ਦੈਤਿਆ ਰਾਜਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਤੱਕ ਤਪ ਕਰਕੇ ਰਜਗੁਣ ਦੇ ਦੇਵਤਾ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਵਲੋਂ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਜੀਵਿਤ ਕੁੱਖ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਆਦਮੀ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਜਾਨਵਰ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਦਿਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰਾਤ ਨੂੰ, ਨਾ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਬਾਹਰ, ਨਾ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ, ਨਾ ਹਵਾ ਵਿੱਚ, ਨਾ ਹੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿਰਣਾਕਸ਼ਯਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ ਸਮਝ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪੂਜਾ ਕਰਵਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ । ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਨਾਰਦ ਜੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਬਣਾ ਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲੱਗਾ । ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਹਿਰਣਾਕਸ਼ਯਪ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਿਰਣਯਾਕਸ਼ਪ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਖੁਦ ਪੂਰਣ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਨਰਸਿੰਘ ਰੂਪ ਧਾਰਣ ਕੀਤਾ। ਆਖਰਕਾਰ ਭਗਵਾਨ ਨਰਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਬਚਾ ਲਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਵਤਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਨਰਸਿੰਘ ਰੂਪ ਰਾਖਸ਼ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਦੈਵੀ ਕ੍ਰੋਧ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦੇ ਗੁਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਧਾਰਿਆ ਸੀ। "ਨਰਸਿੰਘ" ਸ਼ਬਦ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦ "ਨਾਰਾ" ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ "ਸਿੰਘ" ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸ਼ੇਰ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਪ੍ਰਭੂ ਨੇ ਅਸੁਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਅੰਸ਼ਕ ਮਨੁੱਖ, ਅੰਸ਼ਕ ਸ਼ੇਰ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਿਆ।

ਮੁਢਲੀ ਜਿੰਦਗੀ

ਜਦੋਂ ਅਸੁਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਸਤਗੁਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਵਰਦਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਤਪੱਸਿਆ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਅਸੁਰ ਰਾਜ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਲੜਾਈ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਹਾਰ ਹੋਈ। ਭੱਜਣ ਸਮੇਂ, ਇੰਦਰ ਨੇ ਯੁੱਧ ਦੀ ਲੁੱਟ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਦੀ ਪਤਨੀ, ਗਰਭਵਤੀ ਕਯਾਧੂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਨਾਰਦ ਨੇ ਗਰੀਬ ਔਰਤ ਦੀ ਵਿਰਲਾਪ ਸੁਣੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਇੰਦਰ ਦੀ ਕੈਦ ਤੋਂ ਛੁਡਵਾਇਆ। ਉਹ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਹੋ ਕੇ ਬ੍ਰਹਮ ਰਿਸ਼ੀ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਰਹੀ। ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚ, ਨਾਰਾਇਣ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਨਾਰਦ ਦੇ ਉਚਾਰਣ ਸੁਣਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਾਰਦ ਨੇ ਸਿਖਾਇਆ ਸੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਉਹ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਿਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਉਸਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਝੁਕਾਅ ਵਿਰੋਧੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਨਾਰਾਜ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮੋੜਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ। ਬੱਚਾ ਅਸੁਰ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਹੋਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਿੱਚ ਆਸਥਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉਹ ਬਚ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਦੈਤਿਆ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨ ਵਿਅਰਥ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਸੁਰ ਰਾਜੇ ਨੇ ਫਿਰ ਉਸ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਅਸ਼ਟਦਿਗਜਾਂ, ਅੱਠ ਹਾਥੀ ਜੋ ਧਰਤੀ ਦਾ ਭਾਰ ਚੁੱਕਦੇ ਹਨ, ਦੁਆਰਾ ਕੁਚਲਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੰਦ ਟੁੱਟ ਗਏ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ, ਕਾਲੇ ਸੱਪਾਂ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰਾਂ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਬਿਸਤਰਾ ਬਣਾਇਆ।

ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਫਿਰ ਇੱਕ ਪਹਾੜ ਦੀ ਘਾਟੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੁਆਰਾ ਬਚਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਿਰਨਯਕਸ਼ਿਪੂ ਦੀ ਭੈਣ ਹੋਲਿਕਾ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ਨਾਲ ਸੱਟ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਸਕਦੀ। ਹਿਰਨਯਕਸ਼ਿਪੂ ਨੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਹੋਲਿਕਾ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਬਿਠਾ ਦਿੱਤਾ ਜਦੋਂ ਉਹ ਚਿਤਾ ਉੱਤੇ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ। ਹੋਲਿਕਾ ਸੜ ਕੇ ਮਰ ਗਈ, ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਬਚਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਸੁਰਾਂ ਸ਼ੰਬਰਾ ਅਤੇ ਵਾਯੂ ਨੂੰ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਭਜਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਅਸੁਰਾਂ ਦੇ ਗੁਰੂ ਸ਼ੁਕਰਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਕਰਤੱਵਾਂ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਮਝ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਸੁਰ ਰਾਜੇ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਰੱਬ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ, ਸਿਰਫ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿੱਚ ਡੋਲਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਦੁਸ਼ਟ ਦੈਤਿਆ ਨੇ ਸਾਰੇ ਦੈਤਿਆ ਅਤੇ ਦਾਨਵਾਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕਰਕੇ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਡੁਬੋ ਕੇ ਉੱਪਰ ਪਹਾੜ ਸੁੱਟ ਦੇਣ । ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ, ਹੱਥ-ਪੈਰ ਬੰਨ੍ਹੇ ਹੋਏ, ਨੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੁਆਰਾ ਬਚਾਇਆ , ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਅੱਗੇ ਜੋ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਿਆ ।

ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਹਿਰਨਯਕਸ਼ਿਪੂ ਦੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਆਖਰਕਾਰ ਨਰਸਿਮ੍ਹਾ ਦੁਆਰਾ ਬਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ-ਸ਼ੇਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਆਏ ਸਨ , ਜੋ ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪੱਟਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤਿੱਖੇ ਨਹੁੰਆਂ ਨਾਲ ਮਾਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ , ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰਿਆਣਕਸ਼ਿਪੂ ਦੇ ਅਮਰਤਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਰਦਾਨ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਦੈਤਿਆ ਦਾ ਰਾਜਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ,

ਤਿੰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ

ਸ਼ੁਕਰਾਚਾਰੀਆ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਅਡੋਲ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਅਸੁਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰਾਜਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਰਜਾ ਦਾ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਮਾਣਦਾ ਸੀ। ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰ ਚੁੱਕੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਚੰਗੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੇ ਤਿੰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਇੰਦਰ ਸਵਰਗ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੇ ਭੇਸ ਵਿੱਚ, ਇੰਦਰ ਨੇ ਅਸੁਰ ਰਾਜੇ ਨਾਲ ਗਿਆਨ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਉਪਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ, ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਇੰਦਰ ਨੇ ਰਾਜੇ ਇੱਕ ਵਰਦਾਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਲੁੱਟ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਸਭ ਕੁੱਝ ਖੋਹ ਲਿਆ ।

ਦੇਵੀ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ

ਦੇਵੀ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਦੈਤਿਆ ਦੁਆਰਾ ਇੰਦਰ ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਯੁੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਭਿਆਨਕ ਦੇਵਸੁਰ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਜੇਤੂ ਬਣ ਕੇ ਉਭਰਿਆ। ਇਸ ਡਰ ਤੋਂ ਕਿ ਅਸੁਰ ਰਾਜਾ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ, ਇੰਦਰ ਨੇ ਮਹਾਦੇਵੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ। ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ ਦੇਵੀ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਘਰ ਪਰਤ ਗਏ।

ਸੰਤ ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਅਮ੍ਰਿਤਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵਰਨਣ

गरीब, पतिब्रता प्रहलाद है, एैसी पतिब्रता होई। चैरासी कठिन तिरासना, सिर पर बीती लोइ।।29।।

गरीब, राम नाम छांड्या नहीं, अबिगत अगम अगाध। दाव न चुक्या चैपटे, पतिब्रता प्रहलाद।।30।।

ਅਰਥ:- ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਨੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦਾ ਨਾਮ ਤਿਆਗਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।

ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦਿਤੀਆਂ, ਪਰ ਆਪਣਾ ਉਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਬਦਲਿਆ। ਜੇ ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਅਡੋਲ ਰਹੇ ਤਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਹਰ ਪਲ ਰਾਖੀ ਕੀਤੀ।

"ਬਿੱਲੀ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ"

ਅੱਖਰਾਂ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਦੇ ਗਿਆਨ ਲਈ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਰਾਜਾ ਹਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਨੇ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਦੋ ਅਧਿਆਪਕ (ਅਧਿਆਪਕ) ਇੱਕ ਸਾਨਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਮੁਰਕਾ ਉਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਸਨ।  ਧਰਮ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।  ਹਿਰਣਯਕਸ਼ੀਪੂ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ 'ਤੇ, ਉਹ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ੀਪੁ-ਹਿਰਣਯਕਸ਼ੀਪੂ ਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਤਰ ਦੱਸਦੇ ਸਨ।  ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰਾਮ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਜਪਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।  ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੁ (ਹਰਨਾਕੁਸ਼) ਪਰਮ ਆਤਮਾ ਹੈ।  ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਸੀ।  ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹਰਿਆਣਕਸ਼ਿਪੂ ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਜਾਂ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਪਾਠਲਾਸ਼ਾ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘੁਮਿਆਰ ਨੇ ਅਾ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਬਰਤਨ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ।  ਇਸ ਨੂੰ ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਗੋਹੇ ਦੇ ਕੇਕ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।  ਸਵੇਰੇ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਸੀ।  ਰਾਤ ਨੂੰ, ਇੱਕ ਬਿੱਲੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਆਵੇ (ਘੜੇ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੀ ਥਾਂ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘੜੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੀ ਸੀ।  ਸਵੇਰੇ ਬਿੱਲੀ ਭੋਜਨ ਲਈ ਦੂਜੇ ਘਰ ਚਲੀ ਗਈ।  ਘੁਮਿਆਰ ਨੇ ਭਾਂਡੇ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ।  ਅੱਗ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਬਲਣ ਲੱਗੀ।  ਕੁਝ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਬਿੱਲੀ ਆਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮੁਸੀਬਤ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਕੇ ਮਾਵਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗੀ।  ਘੁਮਿਆਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ।  ਉਹ ਵੀ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਮਿੰਨਤਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਈ ਤੇ ਰੋਣ ਲੱਗ ਪਈ।

ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

ਬਿੱਲੀ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ"

ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਰਾਜਾ ਹਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਦੁਆਰਾ ਅੱਖਰਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਿੱਥੇ ਦੋ ਪਾਧੇ (ਉਪਾਧਿਆਏ ਅਰਥਾਤ ਆਚਾਰੀਆ) ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ। ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਮੁਰਕਾ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਧਰਮ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਹਿਰਣ੍ਯਕਸ਼ਿਪੁ ਦੇ ਹੁਕਮ ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ੀਪੁ-ਹਿਰਣਯਕਸ਼ੀਪੂ ਨਾਮ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਤਰ ਦੱਸਦੇ ਸਨ। ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਰਾਮ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਜਪਣਾ। ਹਿਰਣ੍ਯਕਸ਼ਿਪੁ(ਹਰਨਾਕੁਸ਼) ਪਰਮ ਆਤਮਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਹਿਰਣਯਕਸ਼ਿਪੂ ਦੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ, ਕੋਈ ਰਾਮ-ਰਾਮ ਜਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਹੋਰ ਨਾਮਾਂ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦਾ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ. ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ।ਭਗਤੀ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਵਿਸੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਪੁੰਨ ਕਰਮੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਸਭ ਕਾਰਜ ਖੁਦ ਪੂਰਣ ਪਰਮਾਤਮਾ ਹੀ ਪੂਰਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ।ਇਹੀ ਲੀਲਾ ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪਲ ਪਲ ਤੇ ਪੂਰਣ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਕਸ਼ਟ ਦੇਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਪੂਰਣ ਪਰਮਾਤਮਾ ਖੁਦ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ।

ਪਾਪੁਲਰ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ

ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਰਹੀ ਹੈ

Year	Title	Language	Ref.
1917	ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਸਾਂਤ
1932	ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਕੰਨੜ
1939	ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਤਾਮਿਲ
1941	ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਮਲਿਆਲਮ
1942	ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਤੇਲਗੁ
1942	ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਕੰਨੜ
1946	ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਹਿੰਦੀ
1958	ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਆਸਾਮੀ
1958	ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਕੰਨੜ
1967	ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਤੇਲਗੁ
1972	ਹਰੀ ਦਰਸ਼ਨ	ਹਿੰਦੀ
1983	ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ	ਕੰਨੜ