ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ
رابىيە قادىر
热比娅·卡德尔
ਵਿਸ਼ਵ ਉਈਗੋਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਦੂਜੀ ਪ੍ਰਧਾਨ
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ
27 ਨਵੰਬਰ 2006 – 12 ਨਵੰਬਰ 2017
ਉਈਗੋਰ ਅਮੇਰਿਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ
2006–2011
8 ਵੀਂ 'ਚੀਨੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਾਨਫਰੰਸ' ਦੀ ਮੈਂਬਰ[1]
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ
ਮਾਰਚ 1993 – ਮਾਰਚ 1998
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਜਨਮ (1946-11-15) 15 ਨਵੰਬਰ 1946 (ਉਮਰ 77)
ਅਲਟਾਏ, ਸ਼ਹਿਰ, ਚੀਨ
ਕੌਮੀਅਤUnited States
ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ Communist Party of China (expelled 1999)[2][3][4]
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀਅਬਦੂਰਹੀਮ ਤੋਹਟੀ (m. 1962, div. 1977),[5] Sidik Haji Rozi (m. 1981)
ਬੱਚੇ6 (with Abdurehim Tohti), 5 (with Sidik Rozi)
ਰਿਹਾਇਸ਼ਵਿਰਜੀਨੀਆ,[6] United States
ਕਿੱਤਾਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਾਰਕੁਨ
ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੰਮਵਿਸ਼ਵ ਉਈਗੋਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ
(2006.11 – 2017.11)
ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਮਜ਼ਦ (5 ਵਾਰ))[7]
ਵੈੱਬਸਾਈਟWorld Uyghur Congress website

ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ (ਉਈਗੋਰ: Рабийә Қадир; ਜਨਮ 15 ਨਵੰਬਰ 1946) ਇਕ ਨਸਲੀ ਉਈਗੋਰ, ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਔਰਤ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਾਰਕੁਨ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੇ ਅਲਟਾਏ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਜਨਮੀ, ਕਦੀਰ ਆਪਣੀ ਅਚੱਲ ਸੰਪਤੀ ਅਤੇ ਇਕ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮੂਹ ਦੀ ਮਾਲਕੀਅਤ ਦੁਆਰਾ 1980 ਵਿਆਂ ਵਿਚ ਕਰੋੜਪਤੀ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਚੀਨੀ ਰਾਜ ਮੀਡੀਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ, ਜੋ ਪੂਰਬੀ ਤੁਰਕੀਸਤਾਨ ਪੱਖੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਸਾਰਕ ਵਜੋਂ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ ਗੁਪਤ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਵਾਲਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਭੇਜਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਤਹਿਤ 1999 ਵਿਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੀਰ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਸੰਸਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਕਈ ਅਹੁਦਿਆਂ ਤੇ ਰਹੀ। 2005 ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਕ ਰਹਿਮ ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟ ਚਲੀ ਗਈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਦੀਰ ਨੇ ਉਈਗੋਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਰਲਡ ਉਈਗੋਰ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਚ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਸੰਭਾਲ ਲਏ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ

[ਸੋਧੋ]

ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ ਦਾ ਜਨਮ ਜ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਦੇ ਅਲਟਾਏ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਅਕਸੂ ਦੀ ਵੈਨਸੂ ਕਾਉਂਟੀ ਚਲੀ ਗਈ। ਅਪ੍ਰੈਲ 1962 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਅਬਦੁਰੇਹੀਮ ਤੋਹਤੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਜਿਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦਾ ਇੰਤਜਾਮ ਕਰਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ।

ਪਰਿਵਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ

[ਸੋਧੋ]

ਉਸ ਦੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ, ਡ੍ਰੈਗਨ ਫਾਈਟਰ: ਚੀਨ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦਾ ਐਪਿਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸਦਾ ਪਰਵਾਰ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਬੰਸ ਵਿੱਚੋਂ ਸੀ ਜੋ ਤਿਆਸ਼ਨ ਪਹਾੜ ਦੇ ਪਾਰ ਗੁਲਜਾ ਚਲੇ ਗਏ, ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਮਰਕੇਟ ਜੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ ਅਤੇ ਖ਼ੋਤਾਨ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਜੱਦੀ ਘਰ ਸੀ।[8]

ਉਸ ਦੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ 1944-1946 ਵਿੱਚ ਇਲੀ ਬਗਾਵਤ (ਤਿੰਨ ਸੂਬਾਈ ਬਗ਼ਾਵਤ) ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਪੂਰਬੀ ਤੁਰਕੀਸਤਾਨ ਗਣਤੰਤਰ ਅਧੀਨ ਸੋਵੀਅਤ ਪੱਖੀ ਉਈਗੋਰ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੋਵੀਅਤ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਚਿਆਂਗ ਕਾਈ ਸ਼ੇਕ ਅਧੀਨ ਗਣਤੰਤਰ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ। [9] ਕਾਦੀਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਰੂਸੀ ਜਲਾਵਤਨੀਆਂ ਨਾਲ ਨੇੜਲੇ ਦੋਸਤਾਨਾ ਸੰਬੰਧ ਸਨ ਅਤੇ ਕਾਦੀਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਉਈਗੋਰ ਸੋਚਦੇ ਸਨ ਕਿ ਰੂਸੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਉਈਗੋਰਾਂ ਨਾਲੋਂ "ਵਧੇਰੇ ਉੱਨਤ" ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਰੂਸੀਆਂ ਦਾ ਬਹੁਤ "ਸਤਿਕਾਰ" ਕਰਦੇ ਸਨ। [10]

ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ

[ਸੋਧੋ]

ਗਰੀਬੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਰਾਬੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਆਹ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਘਰੇਲੂ ਔਰਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਚਰਨਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ 1964 ਤੋਂ 1976 ਤੱਕ 6 ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਉਸਨੇ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨੀ ਲਈ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ ਤੇ ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਛੋਟੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਵੇਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਚੀਨੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਇਨਕਲਾਬ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਲਈ ਦਬਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪਤੀ ਨੂੰ ਤਲਾਕ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ "ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਤਲਾਕ ਦੇ ਦੇਣ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ 'ਤੇ ਗੁਪਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਰਾ ਗੁਪਤ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਨਾ ਗਲਤ ਸੀ।” [11]

ਉੱਦਮ

[ਸੋਧੋ]

ਉਸ ਦੇ ਤਲਾਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਦੀਰ ਨੇ 1976 ਵਿਚ ਇਕ ਕੱਪੜੇ ਧੋਣ ਦੀ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸਨੇ 1981 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਿਯੋਗੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਿੱਦਿਕ ਹਾਜੀ ਰੌਜ਼ੀ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਦੀ ਸਾਬਕਾ ਪਤਨੀ ਮਹਿਬੂਸਾ, ਜੋ ਰਬੀਆ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਦੀ ਸਹਿਕਰਮੀ ਸੀ, ਉਸਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਕਰਨ ਤਲਾਕ ਦੇ ਸੀ। ਉਹ 5 ਬੱਚਿਆ ਸਮੇਤ ਉਹ ਉਰੂਮਕੀ ਚਲੇ ਗਏ। [12] ਉਰੂਮਕੀ ਵਿਚ, ਕਦੀਰ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਇਕ ਮਾਰਕੀਟ ਲੀਜ਼ ਤੇ ਲਈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਡਿਪਾਰਟਮੈਂਟ ਸਟੋਰ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਕਿ ਉਈਗੋਰ ਜਾਤੀ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੀ। 1985 ਵਿਚ, ਕਦੀਰ ਨੇ ਇਸ ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ 14,000 ਵਰਗ ਮੀਟਰ ਦੀ ਵਪਾਰਕ ਇਮਾਰਤ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।[13]

ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਦੀਰ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਦੇ ਵਪਾਰ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ, ਜਾਇਦਾਦ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਸਨ   ਮਿਲੀਅਨ ਯੂਆਨ. [14] ਉਹ ਚੀਨ ਦੇ ਪੰਜ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਈ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ "ਕਰੋੜਪਤੀ" ਉਪਨਾਮ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ. ਜਿਹੜੀ ਵਪਾਰਕ ਕੰਪਨੀ ਉਹ ਚਲਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਉਸਦਾ ਚੀਨ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਕਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸੀ. [15] ਕਦੀਰ ਨੇ ਅਕੀਡਾ ਇੰਡਸਟਰੀ ਅਤੇ ਟ੍ਰੇਡ ਕੋ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਸਿਨਜਿਆਂਗ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਪਤੀਆਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਅਕੀਡਾ ਟ੍ਰੇਡ ਸੈਂਟਰ, ਨਾਲ ਲਗਦੇ ਕਦੀਰ ਟ੍ਰੇਡ ਸੈਂਟਰ ਅਤੇ ਤੁਆਂਜੀ ਜਾਂ ਏਕਤਾ, ਅਰੁਮੀਕੀ ਵਿਚ ਰੰਗਮੰਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। [16]

ਕਦੀਰ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਵਿਚ ਇਕ ਸਰਗਰਮ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਕਾਰਕੁੰਨ ਸੀ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਆਪਣੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, 1000 ਮਾਵਾਂ ਅੰਦੋਲਨ, ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਉਹ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ। ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਉਈਗੋਰ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਥਾਨਕ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਅਨਾਥ ਉਇਗੂਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।[14]

ਚੀਨੀ ਰਾਜਨੇਤਾ ਵਜੋਂ

[ਸੋਧੋ]

ਕਦੀਰ ਦੇ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਤਭੇਦ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਕ ਵਾਰ ਚੀਨੀ ਪੀਪਲਜ਼ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਅੱਠਵੇਂ ਸੈਸ਼ਨ ਲਈ, [14] ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਪਲਜ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਖੇ ਨਿਯੁਕਤ ਡੈਲੀਗੇਟ ਵਜੋਂ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1995 ਵਿਚ ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਚੌਥੀ ਵਿਸ਼ਵ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਸੀ। [17] ਉਹ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਕਮਿ ਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਰਹੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸਨੂੰ ਕੱਢ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਕਦੀਰ ਜ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਆਟੋਨੋਮਸ ਰੀਜ਼ਨ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡਸਟਰੀ ਐਂਡ ਕਾਮਰਸ ਦੀ ਵਾਈਸ ਚੇਅਰਵੁਮੈਨ, ਅਤੇ ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਵੂਮੈਨ ਐਂਟਰਪ੍ਰਨਿਊਰਜ ਦੀ ਉਪ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾਅ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

ਕੈਦ

[ਸੋਧੋ]

1996 ਵਿਚ, ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ ਅਤੇ ਉਈਗੋਰ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਕਾਰਕੁਨ ਸਿਦਿਕ ਰੋਜ਼ੀ ਚੀਨ ਛੱਡ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾ ਕੇ ਯੂਐਸ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਰੇਡੀਓ ਫ੍ਰੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਵਾਇਸ ਆਫ ਅਮੈਰਿਕਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ ਸੀ। [18] ਰਾਉਜ਼ੀ ਦੀਆਂ ਚੀਨ ਵਿਰੋਧੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕੌਮੀ ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਵਿਚ ਵਿਰੋਧ ਨਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨਸਲੀ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਲੋਚਨਾ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ 1998 ਵਿਚ ਕੌਮੀ ਲੋਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। [12] ਹਾਲਾਂਕਿ ਵੱਡੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੀਪਲਜ਼ ਡੇਲੀ ਜਾਂ ਸਿਨਜੀਆਂਗ ਡੇਲੀ ਸਿਨਜਿਆਂਗ ਵਿੱਚ ਵੱਖਵਾਦ ਜਾਂ ਅੱਤਵਾਦ ਬਾਰੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਅਹਿਮੀਅਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਦੀਰ ਪਹਿਲਾਂ ਰਹੀ ਸੀ) ਦੀ ਨਾਈਕਨ ("ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਵਾਲਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ") ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ' ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।[19]

ਕਦੀਰ ਨੇ ਰੌਜ਼ੀ ਨੂੰ 'neican ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਵਾਂ ਕਾਸ਼ਗਰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ, ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਲੀਗਲ ਨਿਊਜ਼, ਇਨਿੰਗ ਰੋਜ਼ਾਨਾ, ਅਤੇ ਇਨਿੰਗ ਸ਼ਾਮ ਨਿਊਜ਼ ਦੋ ਸਾਲ ਜੋਗੀ ਸਮਗਰੀ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਫ਼ੋਕਸ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਸਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਸ਼ਗਰ ਅਤੇ ਘੁਲਜਾ (ਯਿਨਿੰਗ) ਉਹ ਦੋ ਖੇਤਰ ਹਨ ਜਿਥੇ ਵੱਖਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹਨ, ਅਤੇ ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਲੀਗਲ ਨਿਊਜ਼ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਬਾਰੇ ਵਿਆਪਕ ਪੁਲਿਸ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਤੇ "ਵਿਦੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕਲਾਸੀਫਾਈਡ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹੁੰਚਾਉਣ" ਦੇ ਜੁਰਮ ਲਈ ਮੁਕੱਦਮਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ। [18] ਕਦੀਰ ਨੂੰ ਅਗਸਤ 1999 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਯੂਐਸ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਖੋਜ ਖੋਜ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਉੱਤੇ ਤਕਰੀਬਨ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਵਾਧੂ ਚਾਰਜ ਸੀ। [12] ਮਾਰਚ 2000 ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਅਰੁਮੀਕੀ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ ਪੀਪਲਜ਼ ਕੋਰਟ ਵਿਚ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਭੇਤ ਲੀਕ ਕਰਨ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਚੀਨ ਦੇ ਅਪਰਾਧਿਕ ਕੋਡ ਦੇ ਆਰਟੀਕਲ 111 ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। [14] [20] ਅਰੁਮੀਕੀ ਦੀ ਲੀਉਡਾਓਵਾਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਕਦੀਰ ਦੀ ਕੈਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਸਦ ਵਿਚ ਭਖਦੀ ਚਰਚਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕੈਦ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਰਾਫਟੋ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ [21] ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਨਵੀਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਨਹੀਂ ਗਏ ਸਨ। ਉਸੇ ਸਾਲ, ਉਸਦੀ ਸਜ਼ਾ, ਜਿਥੇ ਉਸਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਉਥੇ ਉਸ ਦੇ ਚੰਗੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਘਟਾਈ ਗਈ ਸੀ।

ਰਿਹਾਈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਦਾ ਕੈਰੀਅਰ

[ਸੋਧੋ]
ਜੁਲਾਈ 2008, ਰਬੀਆ ਕਦੀਰ ਨੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਡਬਲਯੂ ਬੁਸ਼ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ

14 ਮਾਰਚ 2005 ਨੂੰ, ਕਦੀਰ ਨੂੰ ਮੈਡੀਕਲ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਕੌਨਡੋਲੀਜ਼ਾ ਰਾਈਸ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਵਲੋਂ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵਿਰੁੱਧ ਮਤਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਐਮਨੈਸਟੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵਿਰੁੱਧ ਮਤਾ ਛੱਡ ਦੇਣਾ ਮੰਨਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਲੋਚਨਾ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਨਰਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।[22] 17 ਮਾਰਚ ਨੂੰ, ਕਦੀਰ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀ.ਸੀ. ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫਿਨਿਕਸ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨਾਲ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੀਪਬਲਿਕ ਚੀਨ ਦੀ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵਜੋਂ, ਉਹ ਚੀਨ ਦੀ ਅਖੰਡਤਾ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ।[23]

ਨਵੰਬਰ 2006 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਵੱਖਵਾਦੀ ਵਰਲਡ ਉਈਗੋਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣ ਗਈ, [24] ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਉਈਗੋਰ ਅਮਰੀਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਬਣ ਗਈ। ਅਪ੍ਰੈਲ 2007 ਵਿਚ, ਉਸ ਦੇ ਇਕ ਪੁੱਤਰ ਅਬਲਿਕਮ ਨੂੰ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਅਤੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਕਰਨ" ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 9 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ 3 ਸਾਲ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸਜਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ। ਨਵੰਬਰ 2006 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੁੱਤਰ ਅਲੀਮ ਨੂੰ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਅਤੇ 62,500 ਡਾਲਰ ਦਾ ਜ਼ੁਰਮਾਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਇਕ ਹੋਰ ਪੁੱਤਰ ਕਾਹਰ ਅਬਦੂਰਹੀਮ ਨੂੰ, ਟੈਕਸ ਚੋਰੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿਚ 12,500 ਡਾਲਰ ਦਾ ਜ਼ੁਰਮਾਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਜੇਲ੍ਹ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਜੂਨ 2006 ਵਿਚ ਅਲੀਮ, ਅਬਲੀਕਿਮ ਅਤੇ ਕਾਹਰ ਉੱਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸੀ। [25]

ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਕਦੀਰ ਨੂੰ "ਅੱਤਵਾਦੀ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲੀ ਇਕ ਕੱਟੜ ਵੱਖਵਾਦੀ" ਕਰਾਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। [6] ਪਰ ਕਦੀਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਰੇ ਉਈਗੋਰ ਸੰਗਠਨ "ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ" ਲੜਦੇ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ 2008 ਦੇ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਦੰਗੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਚੀਨ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਹੋਏ ਸਨ। [26] 5 ਜੂਨ 2007 ਨੂੰ, ਪਰਾਗ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਲੋਕਤੰਤਰ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਵਿੱਚ, ਕਦੀਰ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜਾਰਜ ਡਬਲਯੂ ਬੁਸ਼ ਨਾਲ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ “ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਜਾਂ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਤੇਲ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੀਮਤੀ” ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ। [27] 17 ਸਤੰਬਰ 2007 ਨੂੰ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਸਦਨ ਨੇ ਇੱਕ ਆਵਾਜ਼ ਵੋਟ ਨਾਲ ਹਾਊਸ ਰੈਜ਼ੋਲੂਸ਼ਨ 497 ਪਾਸ ਕੀਤਾ, [28] ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ ਦੇ ਕੈਦ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕ ਹੁਸੈਨ ਸੇਲਿਲ ਨੂੰ ਰਿਹਾ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਈਗੋਰ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਦਮਨਕਾਰੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਬਦਲੇ। [29]

ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਤੁਰਕੀ ਨੂੰ ਉਈਗੋਰਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦਾ ਆਪਣਾ ਕੁਰਦ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਚੀਨ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। [30]

ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਰੁਮਕੀ “ਉਇਗੁਰ ਦੀ ਧਰਤੀ” ਹੈ। [31] ਨਾਮ ਉਰੁਮਕੀ ਜ਼ੁੰਗਾਰ ਓਇਰਾਟ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ। ਜਾਰਜਟਾਉਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਏਸ਼ੀਅਨ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਜੇਮਜ਼ ਏ ਮਿਲਵਰਡ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅਕਸਰ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਸਮਝ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਰੁਮਕੀ ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਕ ਉਈਗੋਰ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਉਈਗੋਰ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦਰਅਸਲ ਉਰੂਮਕੀ ਨੂੰ ਹਾਨ ਅਤੇ ਹੂਈ (ਟੰਗਨਜ਼), ਅਤੇ ਇਹ ਉਈਗੋਰ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਲਈ ਨਵੇਂ ਹਨ।[32] [33]

ਜੁਲਾਈ 2009 ਦੰਗੇ

[ਸੋਧੋ]

ਜੁਲਾਈ 2009 ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਏ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਗਵਾਂਗਡੋਂਗ ਵਿਚ ਦੋ ਉਈਗੋਰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਸਨ ਪਰ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਦੀਰ ਨੂੰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਲੈ ਆਂਦਾ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਸੰਗਠਨ, ਜਿਸਦੀ ਕਦੀਰ ਮੁਖੀ ਹੈ, ਨੇ ਦੰਗਿਆਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਸੀ। [34] ਤਾਈਵਾਨ ਨੇ ਸਤੰਬਰ 2009 ਵਿਚ ਕਦੀਰ ਨੂੰ ਵੀਜ਼ਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਯੂਐਸਏ ਦੁਆਰਾ ਇਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ, ਪੂਰਬੀ ਤੁਰਕਸਤਾਨ ਇਸਲਾਮਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਸੀ। [35] ਕਦੀਰ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਦੰਗੇ ਆਯੋਜਿਤ ਸਨ। [36]

3 ਅਗਸਤ ਨੂੰ, ਸਿਨਹੂਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਦੰਗਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਜ਼ਾਮ ਦੇਣ ਲਈ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੱਤਰ ਲਿੱਖੇ ਸਨ। ਸਿਨਹੂਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ: "ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ... ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਬਾਰੇ ਸੋਚੋ। ਸਾਡੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਨਾ ਖਤਮ ਕਰੋ। ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੜਕਾਹਟ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਨਾ ਕਰੋ. " [37] ਡਬਲਯੂਯੂਸੀ ਦੇ ਜਰਮਨੀ ਅਧਾਰਤ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਕਹਿ ਕੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ ਦੇ ਇਕ ਖੋਜਕਰਤਾ ਨੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਚੀਨੀ ਸਟਾਈਲ ਜ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦੰਗਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਸ ਢੰਗ ਦੇ ਸ਼ੱਕੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨੇੜੇ ਸੀ। ਸੀਸੀਟੀਵੀ ਨੇ 4 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਕਬੀਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਇੰਟਰਵਿਊਆਂ ਦਾ ਵੀਡੀਓ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। [38]

ਸਿਨਹੂਆ ਨੇ ਸਤੰਬਰ 2009 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕਦੀਰ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਜਾਇਦਾਦਾਂ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਕੀਦਾ ਟ੍ਰੇਡ ਸੈਂਟਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਦੀਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ 30 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ, “ਦੀਵਾਰਾਂ ਵਿਚ ਤਰੇੜਾਂ ਅਤੇ ਧਸੀਆਂ ਨੀਹਾਂ” ਕਾਰਨ ਢਾਹ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। [16]

ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ 10 ਸ਼ਰਤਾਂ

[ਸੋਧੋ]

2009 ਵਿੱਚ, ਜੈੱਫ ਡੈਨੀਅਲ [39] ਨੇ ਕਦੀਰ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ, ਦ 10 ਕੰਡੀਸ਼ਨਸ ਆਫ਼ ਲਵ, ਬਣਾਈ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਮੈਲਬੌਰਨ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਲਈ ਤਹਿ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੇ ਮੈਲਬੌਰਨ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਕੌਂਸਲੇਟ ਵਲੋਂ ਫਿਲਮ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਅਤੇ ਫੈਸਟੀਵਲ ਖਾਤਿਰ ਕਦੀਰ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। [40] [41] ਕਈ ਚੀਨੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਇਸ ਇਵੈਂਟ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ਹੈਕ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨੂੰ ਚੀਨੀ ਝੰਡੇ ਅਤੇ ਕਦੀਰ-ਵਿਰੋਧੀ ਨਾਅਰਿਆਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਾਈਟ ਤੇ ਬੁੱਕ ਹੋਏ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਡੇਨਾਇਲ-ਆਫ-ਸਰਵਿਸ ਅਟੈਕ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।[42] [43]

ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਅਕਤੂਬਰ 2009 ਵਿਚ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਕਾਸ਼ੀਂਗ ਫਿਲਮ ਉਤਸਵ ਵਿਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਉਤਸਵ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਤੰਬਰ ਵਿਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [44] ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਤਾਈਵਾਨ ਵਰਕ ਆਫਿਸ ਦੇ ਵੈਂਗ ਯੀ ਨੇ ਇਸ ਫਿਲਮ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ “ਨਸਲੀ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਵਡਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ” ਅਤੇ “ਅੱਤਵਾਦ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਬਾਰੇ ਗ਼ਲਤ ਸੰਕੇਤ” ਭੇਜਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਾਓਸ਼ਿਉਂਗ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ "ਮੁਸੀਬਤ" ਨਾ "ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਨ ਲਈ" ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ।[45] ਉਤਸਵ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ਵੀ ਹੈਕ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[46] [47] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਯੋਜਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਫਿਲਮ ਉਤਸਵ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, [48] ਪਰ ਤਾਇਵਾਨ ਵਿੱਚ ਕਦੀਰ ਦੀ ਐਂਟਰੀ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਨੂੰ "ਸੁਰੱਖਿਆ ਲੋੜਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ" ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। [49]

ਚੀਨੀ ਉਈਗੋਰ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਬਾਰੇ ਪੋਜੀਸ਼ਨ

[ਸੋਧੋ]

ਅਨਵਰ ਯੂਸਫ ਤੁਰਾਨੀ ਨੇ 2004 ਵਿੱਚ " ਜਲਾਵਤਨ ਪੂਰਬੀ ਤੁਰਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ" ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। [50] ਸਾਲ 2011 ਵਿਚ, ਰਾਬੀਆ ਕਦੀਰ ਨੇ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ 'ਤੇ ਉਈਗੋਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਲਈ ਜਾਣ-ਬੁੱਝ ਕੇ ਕਈ ਉਈਗੋਰ ਜਲਾਵਤਨ ਸਰਕਾਰਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ। ਉਹ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਹੈ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਈਗੋਰ ਲੋਕ ਚੀਨੀ ਰਾਜ ਦੇ ਤਹਿਤ ਕਦੇ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਸਨ। [31]

ਜਪਾਨ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਅਪੀਲ

[ਸੋਧੋ]

ਮਈ 2012 ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਟੋਕਿਓ ਵਿਚ ਇਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ, ਕਦੀਰ ਨੇ ਯਾਸੁਕੁਨੀ ਮੰਦਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਝ ਮਰੇ ਹੋਏ ਲੋਕ ਜਾਪਾਨੀ ਯੁੱਧ ਅਪਰਾਧੀ ਹਨ ਉਥੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਜਾਪਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਈਗੋਰਾਂ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ। [51]

ਰਚਨਾਵਾਂ

[ਸੋਧੋ]
  • ਕੈਵੇਲੀਅਸ, ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਾ ਨਾਲ (2008). ਡਾਈ ਹਿਮੇਲਸਸਟੇਮਰਿਨ: ਚੀਨਾਸ ਸਟੈਟਸਫਿੰਡਿਨ ਐਨ.ਆਰ. 1 ਇਰਜ਼ਲਟ ਅਯੂਸ ਇਹਰੇਮ ਲੇਬੇਨ. ਹੇਨੇ। (ਜਰਮਨ)
  • ਇੰਗਲਿਸ਼ ਐਡੀਸ਼ਨ: ਡ੍ਰੈਗਨ ਫਾਈਟਰ: ਚੀਨ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਇਕ ਔਰਤ ਦੀ ਐਪਿਕ ਸਟ੍ਰਗਲ. ਡਬਲਯੂਡਬਲਯੂ ਨੌਰਟਨ ਐਂਡ ਕੰਪਨੀ, ਇੰਕ.   ISBN   978-0-9798456-1-1 . ( restricted online copy ਗੂਗਲ ਬੁਕਸ 'ਤੇ )

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ "中国人民政治协商会议第八届全国委员会" (in ਚੀਨੀ (ਚੀਨ)). 网易. Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2011-05-15.
  2. ↑ "Rebiya Kadeer: 'Han Chinese are also victims of CCP's brutal rule'". UHRP. Archived from the original on 8 ਜਨਵਰੀ 2021. Retrieved 22 August 2019. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  3. ↑ "The grandmother of all protesters". The Irish Times. Retrieved 22 August 2019.
  4. ↑ "Holding the fate of families in its hands, China controls refugees abroad". Reuters. Retrieved 22 August 2019.
  5. ↑ "Archived copy". Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 2015-10-19.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  6. ↑ 6.0 6.1 Ford, Peter (9 July 2009). "Spiritual mother of Uighurs or terrorist?". Christian Science Monitor. Retrieved 18 August 2010.
  7. ↑ "The Diplomat's Joseph Hammond spoke with Uyghur activist Rebiya Kadeer". The Diplomat. Retrieved 25 October 2013.
  8. ↑ Kadeer 2009, pp. 6–7.
  9. ↑ Kadeer 2009, p. 9.
  10. ↑ Kadeer 2009, p. 13.
  11. ↑ Basu, Arin. "I Want to Make my Fights International: Rebiya Kadeer". Interview. Radio Free Asia. Archived from the original on 15 May 2011. Retrieved 13 December 2011.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 Chu Miniter, Paulette (March 2007). "Taking a Stand for China's Uighurs". Far Eastern Economic Review (54).
  13. ↑ qingzhenblogs (3 December 2009). "The enticing life of Rebiya Kadeer". Blog article. qingzhenblogs. Retrieved 14 December 2011.
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 "Profile: Rebiya Kadeer". BBC News. 17 March 2005. Retrieved 4 January 2010.
  15. ↑ "Films "Leaving Fear Behind" and "China's Public Enemy No. 1 – Rebiya Kaadeer"". Online Article about a Movie. City of Tublin. Retrieved 14 December 2011.
  16. ↑ 16.0 16.1 Chan, Royston (8 September 2009). "China to demolish Kadeer buildings in restive Urumqi". Reuters. Retrieved 2015-12-24.
  17. ↑ China Frees Rebiya Kadeer Archived 2016-12-31 at the Wayback Machine.. Radio Free Asia. 17 March 2005.
  18. ↑ 18.0 18.1 Dillon, Michael (2003). Xinjiang: China's Muslim Far Northwest. Psychology Press. pp. 82–83.
  19. ↑ Dillon, Michael. "Uyghur separatism and nationalism in Xinjiang". In Cole, Benjamin (ed.). Conflict, Terrorism, and the Media in Asia. p. 114.
  20. ↑ Millward (2007), p. 360.
  21. ↑ Esposito; Voll; Bakar (2007), p. 208.
  22. ↑ News Release Issued by the International Secretariat of Amnesty International . Amnesty International.
  23. ↑ Uyghur Rebiya Kadeer on China on ਯੂਟਿਊਬ.
  24. ↑ "Leadership of the World Uyghur Congress". Uyghurcongress.org. Archived from the original on 17 October 2006. Retrieved 10 July 2005.
  25. ↑ International Religious Freedom Report 2007, US Department of State, 14 September 2007, accessed 28 September 2007
  26. ↑ 热比娅:中国突袭东突营地令人怀疑 (in Chinese). BBC News. 10 January 2007. Retrieved 4 January 2010.{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  27. ↑ President Bush Visits Prague, Czech Republic, Discusses Freedom. White House. 5 June 2007.
  28. ↑ GovTrack: H. Res. 497: Text of Legislation Archived 2012-02-19 at the Wayback Machine.. GovTrack.us.
  29. ↑ House of Representatives calls on the PRC to release Rebiya Kadeer's children and Uyghur-Canadian Hu Archived 14 August 2017 at the Wayback Machine.. ObserveChina. 18 September 2007.
  30. ↑ Kadeer, Rebiya (2009). Dragon Fighter One Woman's Epic Struggle for Peace with China. Kales Press. p. 273. ISBN 978-0-9798456-1-1.
  31. ↑ 31.0 31.1 "Interview: 'I Can't Say The Struggle Will Always Be Peaceful,' Says Uyghur Advocate Kadeer". Radio Free Europe / Radio Liberty. 27 February 2011.
  32. ↑ James Millward (1 June 1998). Beyond the Pass: Economy, Ethnicity, and Empire in Qing Central Asia, 1759–1864. Stanford University Press. pp. 133–. ISBN 978-0-8047-2933-8.
  33. ↑ James Millward (1 June 1998). Beyond the Pass: Economy, Ethnicity, and Empire in Qing Central Asia, 1759–1864. Stanford University Press. pp. 134–. ISBN 978-0-8047-2933-8.
  34. ↑ "Civilians and armed police officer killed in NW China violence". Xinhua News. 5 July 2009. Retrieved 5 July 2009.
  35. ↑ "Uighur activist Rebiya Kadeer denied entry visa to Taiwan". The China Post. Taiwan (ROC). 26 September 2009. Archived from the original on 29 ਸਤੰਬਰ 2009. Retrieved 18 August 2010. {{cite news}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  36. ↑ Wong, Edward (5 July 2009). "Riots in Western China Amid Ethnic Tension". The New York Times. Retrieved 5 July 2009.
  37. ↑ Branigan, Tania (3 August 2009). "China says Uighur leader's family condemn her". The Guardian. London. Retrieved 3 August 2009.
  38. ↑ "Family hopes Kadeer will listen to their appeals". China Central Television. 4 August 2009.
  39. ↑ See details at IMDb
  40. ↑ McGuirk, Rod (26 July 2009). Hackers put China flag on Australian film Web site. Associated Press.
  41. ↑ Uighur premiere a sell-out in Australia. Agence France-Presse. 27 July 2009.
  42. ↑ Hack attack hits Melbourne Film Festival Archived 2009-08-04 at the Wayback Machine. – News.com.au
  43. ↑ Hackers attack Melbourne Film Festival website[permanent dead link] – News.com.au
  44. ↑ Chang, Maubo ( 22 September 2009). Documentary about Uighur political dissident shown in Kaohsiung[permanent dead link]. Central News Agency.
  45. ↑ Taiwan city screens film about Uighur activist Archived 15 October 2012 at the Wayback Machine.. Jakarta Post
  46. ↑ Child, Ben ( 22 September 2009). Chinese hackers strike again in protest over Uighur activist film. The Guardian.
  47. ↑ Jia, Cui (22 September 2009). "Hacker attacks website over Kadeer film". China Daily.
  48. ↑ Documentary on Kadeer will screen at film festival. Taipei Times. 28 September 2009.
  49. ↑ "Taiwan Fails to Learn From Its Own History"
  50. ↑ "Home".
  51. ↑ "Uyghur leader visits Yasukuni shrine during Tokyo conference". Want China Times. 2012-05-16. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 2012-08-29.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਰਾਬੀਆ_ਕਦੀਰ&oldid=753646" ਤੋਂ ਲਿਆ