ਕੁਬੇਰ

ਕੁਬੇਰ
ਧਨ ਸਮਰਿਧੀ ਦਾ ਦੇਵਤਾ
ਕੁਬੇਰ ਦੀ ਮੂਰਤੀ, ਸਨ ਅਨਟੋਨੀਓ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ ਆਰਟ ਵਿਖੇ
ਦੇਵਨਾਗਰੀ	कुबेर
ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਲਿਪੀਅੰਤਰਨ	कुबेर
ਮਾਨਤਾ	ਦੇਵ, ਲੋਕਪਾਲ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ
ਨਿਵਾਸ	ਲੰਕਾ ਅਤੇ ਅਲਾਕਾ
ਮੰਤਰ	ਓਮ ਸ਼ਾਮ ਕੁਬੇਰਾਇਆ ਨਮਾਹ
ਹਥਿਆਰ	ਸਾਲ (ਗੁਰਜ ਜਾਂ ਕਲੱਬ)
ਵਾਹਨ	ਸੂਰ, ਜੰਗਲੀ ਘੋੜੇ, ਮੋਂਗੋਸ
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਭੈਣ-ਭਰਾ	ਰਾਵਣ, ਕੁੰਬਕਰਨ, ਵਿਭੀਸ਼ਣ(ਮਤਰੇਏ ਭਰਾ) ਸਰੂਪਨਖਾ(ਮਤਰੇਈ ਭੈਣ)
Consort	ਭਦ੍ਰਖ਼/ਕਾਉਬੇਰੀ/ਚਾਰਵੀ
ਬੱਚੇ	ਨਲਕੁਬੇਰ, ਮਣੀਭਦ੍ਰ

ਕੁਬੇਰ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ) ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸਿਕ ਪਾਤਰ ਹੈ ਜੋ ਧਨ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਯਕਸ਼ਾ ਦਾ ਰਾਜਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਤਰ ਦਿਸ਼ਾ  ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਪਾਲ (ਸੰਸਾਰ ਰਖਵਾਲਾ) ਵੀ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 

ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਦਿਕ ਯੁੱਗਾਂ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਸ਼ਟ ਆਤਮਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੁਬੇਰ ਨੇ ਸਿਰਫ ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਵਿੱਚ ਦੇਵਿਆ ਦਾ ਦਰਜਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵੇਦਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ ਕਿ ਕੁਬੇਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਆਪਣੇ ਮਤਰੇਏ ਰਾਵਣ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਿੱਚ ਅਲਕਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਿਆ ਸੀ. ਕੁਬੇਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ "ਮਹਿਮਾ" ਅਤੇ "ਸ਼ਾਨ" ਦੇ ਵਰਣਨ ਕਈ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ.

ਆਈਕੋਨੋਗ੍ਰਾਫੀ

ਕੁਬੇਰ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਕਮਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਮਲ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਰੰਗ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਪੇਟ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਲੱਤਾਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਸਿਰਫ ਅੱਠਾਂ ਦੰਦ, ਇੱਕ ਅੱਖ, ਅਤੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਏ ਹੋਏ. ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਸਵਾਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਦੰਦ, ਤਿੰਨ ਲੱਤਾਂ, ਤਿੰਨ ਸਿਰ ਅਤੇ ਚਾਰ ਬਾਹਾਂ ਵਰਗੇ ਬਿੰਬਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਬਾਅਦ ਦੇ ਪੂਰਨਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਬੇਰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਗਾਰਾ, ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਅਨਾਰ ਜਾਂ ਇੱਕ ਪੈਸਿਆਂ ਥੈਲਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਾਂਸੇ ਦੇ ਮਟਰਿਕਾ ਦੇਵੀ ਗਰੁੱਪ ਵਿੱਚ ਗਣੇਸ਼ (ਖੱਬੇ) ਅਤੇ ਕੁਬੇਰ (ਸੱਜੇ) ਦੇ ਨਾਲ. ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ, ਇਹ ਮਹਿਪਾਲ ਆਈ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ 43 ਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ (1043 ਈ.).

ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ

ਕੁਬੇਰ, ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ, ਮਥੂਰਾ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ

ਪਰਿਵਾਰ  ਅਤੇ ਜੀਵਨ

ਵਿਸ਼ਵਰਾ ਦੇ ਦੋ ਵਿਆਹ ਹੋਏ ਸਨ। ਕੁਬੇਰ ਇਸਦਾ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ।  ਰਾਵਣ, ਕੁੰਭਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਭੀਸ਼ਣ ਕੁਬੇਰ ਦੇ ਮਤਰੇਏ ਭਰਾ ਸਨ। ਰਾਵਣ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈ ਲੰਕਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਕੁਬੇਰ ਤੋਂ ਖੋਹ ਲਿਆ।

ਰਾਮਾਇਣ ਵਿੱਚ, ਕੁਬੇਰ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ  ਖ਼ੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਹਿਮਾਲਿਆ ਉਤੇ ਗਿਆ। . ਕੁਬੇਰ ਦੁਆਰਾ ਖੱਬੀ ਅੱਖ ਨਾਲ ਪਾਰਵਤੀ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ. ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ  ਉਹ ਅੱਖ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ। ਕੁਬੇਰ ਉਥੋਂ ਦੂਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਗਏ. ਉਸ ਨੇ  ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਕਠੋਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਹੋਰ ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ਿਵ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਦੀ ਇਸ ਤਪੱਸਿਆ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਕੁਬੇਰ ਦੀ ਭਗਤੀ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਕਈ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਰਹਿੰਦੀ ਦੁਨੀਆ ਤੱਕ ਇਕਾਆਂਖਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਣ ਦਾ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ।  

ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਖੋ

• Lokapala
• Dikpala
• Dharmapala
• Hataka
• Yaksha Kingdom
• Alaka
• Yaksha/Yakshini
• Kuberakolam