ਛਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੋਜ
| ਛਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੋਜ | |
|---|---|
| ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ | ਮਾਸਟਾਈਟਸ |
_(14768289625).jpg) | |
| 1900 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੀ ਮਾਸਟਾਈਟਸ ਦੀ ਡਰਾਇੰਗ | |
| ਉਚਾਰਨ | |
| ਵਿਸ਼ਸਤਾ | ਜਾਇਨਾਕੋਲਜੀ |
| ਲੱਛਣ | ਸਥਾਨਕ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦਰਦ ਅਤੇ ਲਾਲੀ, ਬੁਖ਼ਾਰ[1] |
| ਗੁਝਲਤਾ | ਫੋੜਾ[2] |
| ਆਮ ਸ਼ੁਰੂਆਤ | ਤੇਜ਼[1] |
| ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ | ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ[2] |
| ਬਚਾਅ | ਚੰਗੀ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਅਕਸਰ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣਾ[2] |
| ਇਲਾਜ | ਐਂਟੀਬਾਇਟਿਕਸ (ਸੇਫ਼ੇਲੈਕਸਨ), ਆਈਬਿਊਪਰੋਫ਼ੈਨ[1][2] |
| ਅਵਿਰਤੀ | 10% ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ[2] |
ਛਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੋਜ (ਮਾਸਟਾਈਟਸ) ਛਾਤੀ ਜਾਂ ਲੇਵੇ ਦੀ, ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਰੋਗ ਹੈ।[1][3][4] ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮਿਲਦੇ ਲੱਛਣ ਸਥਾਨਕ ਦਰਦ ਅਤੇ ਲਾਲੀ ਹਨ। ਅਕਸਰ ਬੁਖਾਰ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਕਸਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਡਿਲੀਵਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫ਼ੋੜਾ ਹੋ ਜਾਣਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੋਖਮਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਪਲ ਦਾ ਬੱਚੇ ਦੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਨਾ ਆਉਣਾ, ਨਿਪਲਾਂ ਫੱਟ ਜਾਣਾ, ਬ੍ਰੈਸਟ ਪੰਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਕਤਰਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਆਮ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹਨ, ਸਟੈਿਫ਼ਲੋਕੋਕਸ ਅਤੇ ਸਟਰੈਪਟੋਕੌਕੀ। ਤਸ਼ਖੀਸ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੰਭਾਵੀ ਫੋੜਾ ਲਭਣ ਲਈ ਅਲਟਰਾਸਾਉਂਡ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਰੋਕਥਾਮ ਹੈ ਅਕਸਰ ਅਤੇ ਠੀਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣਾ। ਜਦ ਲਾਗ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਰੋਗਾਣੂਨਾਸ਼ਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਅਜਿਹੇ cephalexin ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਲਾਜ ਲਈ ਛਾਤੀ ਖਾਲੀ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਰਜ਼ੀ ਸਬੂਤ ਪ੍ਰੋਬਾਇਔਟਿਕਸ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਹਨ।ਲਗਭਗ 10% ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।[2]
ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ[ਸੋਧੋ]
ਦੁੱਧ ਮਾਸਟਾਈਟਸ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹੀ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। [5] ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਅਚਾਨਕ ਪਰਗਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਛਾਤੀ ਕੋਮਲਤਾ ਜਾਂ ਨਿੱਘਾ ਸਪਰਸ਼
- ਸਿਹਤਮੰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਨਾ ਹੋਣਾ
- ਛਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੋਜ
- ਦਰਦ ਜਾਂ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਜਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਜਲਣ
- ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਪਾਨਾ-ਰੂਪਕ ਪੈਟਰਨ ਵਿੱਚ ਚਮੜੀ ਦੀ ਲਾਲੀ
- ਬੁਖਾਰ 101 F (38.3 C) ਜਾਂ ਇਸ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ[6]
- ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਛਾਤੀ ਫਿਰ ਪੇੜੀ ਜਿਹੀ ਅਤੇ ਲਾਲ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੁਝ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਫਲੂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਵੀ ਅਨੁਭਵ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ:
ਜਦੋਂ ਹੀ ਰੋਗੀ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਔਰਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫਲੂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਛਾਤੀ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਖੇਤਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇ ਉਹ ਨਿਪਲਾਂ ਉੱਪਰ ਕਿਸੇ ਅਸਧਾਰਨ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦਰਦ ਅਤੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਛਾਤੀ ਦਾ ਫੋੜਾ[ਸੋਧੋ]
ਛਾਤੀ ਦਾ ਫੋੜਾ ਪੁਸ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[8] ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੌਰਾਨ, ਛਾਤੀ ਦਾ ਫੋੜਾ ਘੱਟ ਹੀ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਰੋਤ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ 0.4-0.5% ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਗਿਆਤ ਜੋਖਮ ਕਾਰਕ 30 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਹਨ। ਤਮਾਕੂਨੋਸ਼ੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਪਰ ਇਹ ਕੁਝ ਹੱਸ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।[9] ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਣ ਦੇ ਫੋੜੇ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਲਾਗ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਨ।
ਕਾਰਨ[ਸੋਧੋ]
1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਛਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੋਜ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਗੈਰ-ਛੂਤ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਛੂਤ ਵਾਲੇ ਸਬ-ਗਰੁੱਪਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਖੋਜਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੰਡਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਹ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।[10] ਇਹ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਛਾਤੀ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਰਾਸੀਮ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਸੰਬਧਿਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਿਸਟਲਿਸਟ ਐਟ ਅਲ. ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਛਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੋਜ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ 15% ਨੂੰ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਦਿੱਤੇ, ਸਾਰੇ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿੱਚ ਆਵਰਤੀ ਲੱਛਣ ਸਨ। ਕਈ ਸਿਹਤਮੰਦ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਦੇਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਜਰਾਸੀਮ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਛਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੋਜ ਦੇ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Berens, PD (December 2015). "Breast Pain: Engorgement, Nipple Pain, and Mastitis". Clinical obstetrics and gynecology. 58 (4): 902–14. doi:10.1097/GRF.0000000000000153. PMID 26512442.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Spencer, JP (15 September 2008). "Management of mastitis in breastfeeding women". American Family Physician. 78 (6): 727–31. PMID 18819238.
- ↑ Institute, The Worldwatch (2015). State of the World 2006: Special Focus: China and India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Island Press. p. 36. ISBN 9781610916332.
- ↑ Ratcliffe, Stephen D. (2008). Family Medicine Obstetrics (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Elsevier Health Sciences. p. 634. ISBN 0323043062.
- ↑ "Symptoms of mastitis". Retrieved 2010-04-20.
- ↑ "Symptoms". Retrieved 2010-04-20.
- ↑ "Breast Infection Symptoms". Retrieved 2010-04-20.
- ↑ Segura-Sampedro JJ, Jiménez-Rodríguez R, Camacho-Marente V, Pareja-Ciuró F, Padillo-Ruiz J (Oct 2015). "Breast abscess and sepsis arising from oral infection". Cir Esp. 94 (8): 308–9. doi:10.1016/j.ciresp.2015.05.007. PMID 26148851.
- ↑ Cusack, Leila; Brennan, Meagan (n.d.). "Lactational mastitis and breast abscess - diagnosis and management in general practice". Australian Family Physician. 40 (12): 976–979. ISSN 0300-8495. PMID 22146325.
- ↑ Kvist, Linda J; Larsson, Bodil; Hall-Lord, Marie; Steen, Anita; Schalén, Claes (1 January 2008). "The role of bacteria in lactational mastitis and some considerations of the use of antibiotic treatment". International Breastfeeding Journal. 3 (1): 6. doi:10.1186/1746-4358-3-6. PMC 2322959. PMID 18394188.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)