ਮਾਸ਼ੁਕ਼ ਸੁਲਤਾਨ
ਮਾਸ਼ੁਕ਼ ਸੁਲਤਾਨ | |
|---|---|
| ਤਸਵੀਰ:Mashooq Sultan.png ਸੁਲਤਾਨਾ ਬੀਬੀ ਜਾਂ ਮਸ਼ੁਕ਼ ਸੁਲਤਾਨ | |
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | 1952 ਸਵਾਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੁਨਖ਼ਵਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ |
| ਮੌਤ | ਦਸੰਬਰ 19, 2016 (ਉਮਰ 63–64) ਪੇਸ਼ਾਵਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ |
ਮਾਸ਼ੁਕ਼ ਸੁਲਤਾਨ (ਜਨਮ ਸੁਲਤਾਨਾ ਬੀਬੀ ; 1952 – 19 ਦਸੰਬਰ 2016), ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਤਮਗ਼ਾ ਹੁਸਨ ਕਾਰਕਰਦਗੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਸਰਵਉੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਹਿਤਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਮੇਤ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ "ਪਸ਼ਤੋ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਕਾਰਨ ਸੁਰੀਲੀ ਰਾਣੀ" ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਫਰਾਂਸ, ਬੈਲਜੀਅਮ, ਯੂਏਈ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਰਗੇ ਕਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਲਈ "ਮੰਚ ਦੀ ਰਾਣੀ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2][3] ਇੱਕ ਬਹੁ-ਭਾਸ਼ਾਈ ਗਾਇਕਾ ਵਜੋਂ, ਉਸ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਉਰਦੂ, ਪੰਜਾਬੀ, ਸਰਾਇਕੀ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਸ਼ਤੋ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ 1,500 ਐਲਬਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਗਜ਼ਲਾਂ ਗਾਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਪਸ਼ਤੋ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਉਹ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਵਿੱਚ ਸਵਾਤ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਮੱਟਾ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੱਚੀ ਸੀ, ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇਹਰਾਈ ਤੋਂ ਮਰਦਾਨ ਚਲਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵਲਾਇਤ ਹੁਸੈਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਚਾਰ ਪੁੱਤਰ ਸਨ।[4][5][6]
ਕੈਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਜਦੋਂ ਮਸ਼ੂਕ (ਸੋਲਾਂ ਸਾਲ ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ) ਜਵਾਨ ਸੀ, ਉਸ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਿਆਂ ਇੱਕ ਵਿਆਹ ਦੀ ਗਾਇਕਾ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1962 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੇਡੀਓ ਨਿਰਮਾਤਾ, ਨਵਾਬ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਯੂਸਫਜ਼ਈ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਸਾਰਕ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ। ਰੇਡੀਓ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਗਾਇਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਹ ਜਾਵਾਰਗਰ, ਜਨਾਨ[7][8] ਵਰਗੀਆਂ ਪਸ਼ਤੋ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫ਼ਿਲਮ "ਦੱਰਾ ਖੈਬਰ"[9] ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗਾਇਨ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ।
ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਗੁਆਂਢੀ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨਵਾਬ ਅਲੀ ਯੂਸਫਜ਼ਈ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਆਡੀਸ਼ਨ ਲਿਆ। ਆਡੀਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਬ ਸ਼ੇਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਡਿਉਟ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਪ੍ਰੀਸੂਲਰਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[10][11] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਰਫੀਕ ਸ਼ੀਨਵਾਰੀ ਦੇ ਲੋਕ ਗਾਣੇ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ "ਦਾ ਪਹ ਦਰੀਆਬ ਕੇ ਸੈਲਬੂਨੋ" (ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੀ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਹਾਂ) ਦਿੱਤਾ ਫਜ਼ਲ ਗਨੀ ਮੁਜਾਹਿਦ ਦੁਆਰਾ ਜੋ ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ[ਸੋਧੋ]
ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਸ ਨੇ ਗਰੀਬੀ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚੁਗਲਪੁਰਾ, ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਦੋ ਕਮਰੇ ਵਾਲੇ ਕਿਰਾਏ ਦੇ ਮਕਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਗਾਇਕੀ ਵਿੱਚ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਬਿਹਤਰ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਲਗਭਗ ਦਸ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। [12][13] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਲੱਤ ਟੁੱਟ ਗਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਨੂੰ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵੇਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਖਾੜਕੂਵਾਦ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ "ਪਲੇਅਬੈਕ" ਦੀ ਬਜਾਏ "ਲੋਕ ਗਾਇਕੀ" ਦੀ ਚੋਣ ਜਿਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਇਕਾਈ ਸਵਤ ਘਾਟੀ 'ਚ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ।[14][15]
2008 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਕਿ ਸੂਬਾਈ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਰੁਪਏ ਦਾ ਵਜ਼ੀਫਾ ਦੇਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਈਡ ਆਫ਼ ਪਰਫਾਰਮੈਂਸ ਉਸ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੂੰ 2,500 ਰੁਪਏ (ਲਗਭਗ $ 40) ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ।[16]
ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ[ਸੋਧੋ]
ਉਹ ਸੱਠ ਮੈਡਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਗਾਇਕਾ ਸੀ।1996 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਸ਼ਤੋ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਸਨਮਾਨ 'ਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪ੍ਰਾਈਡ ਆਫ ਪਰਫਾਰਮੈਂਸ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[17][18] ਸਾਲ 2010 ਵਿੱਚ, ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, ਅਮੀਰ ਹੈਦਰ ਖਾਨ ਹੋਤੀ ਨੇ ਪਸ਼ਤੋ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਮਸ਼ੂਕ ਨੂੰ 3,00,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ।[19] 2015 ਵਿੱਚ, ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਮਹਿਤਾਬ ਅੱਬਾਸੀ ਨੇ ਪਸ਼ਤੋ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ 500,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਤਮਗਾ-ਏ-ਇਮਤਿਆਜ਼ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਵੀ ਸੀ। [20]
ਮੌਤ[ਸੋਧੋ]
ਉਹ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸੀ ਅਤੇ 19 ਦਸੰਬਰ 2016 ਨੂੰ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਵਿੱਚ ਹੈਪਾਟਾਇਟਿਸ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "پشتو زبان کی معروف گلوکارہ 'معشوق سلطان ' انتقال کرگئیں - انٹرٹینمنٹ". Urdu News (in ਉਰਦੂ). Retrieved 30 June 2020.
- ↑ "Prominent Pashto singer Mashooq Sultan passes away". www.thenews.com.pk.
- ↑ "Famous Pashto singer Mashooq Sultan passes away". The Nation. December 19, 2016. Archived from the original on ਜੁਲਾਈ 4, 2020. Retrieved ਫ਼ਰਵਰੀ 16, 2021.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Pashto folk singer Mashooq Sultan dies at 64". tribune.com.pk.
- ↑ "Queen of the stage: Pashto minstrel Mashooq Sultan dead at 64". tribune.com.pk.
- ↑ Wall, Nick (August 28, 2018). Around the World in 575 Songs: Asia & Oceania: Traditional Music from all the World's Countries - Volume 3. Politically Correct Press. ISBN 9781999631451 – via Google Books.
- ↑ "Prominent Pashto singer Mashooq Sultan passes away". www.thenews.com.pk."Prominent Pashto singer Mashooq Sultan passes away". www.thenews.com.pk.
- ↑ Shabbir, Fahad (19 December 2016). "Renowned Pashto Singer Mashooq Sultan Dies". UrduPoint. Retrieved 1 July 2020.
- ↑ "Queen of the stage: Pashto minstrel Mashooq Sultan dead at 64". tribune.com.pk."Queen of the stage: Pashto minstrel Mashooq Sultan dead at 64". tribune.com.pk.
- ↑ "Prominent Pashto singer Mashooq Sultan passes away". www.thenews.com.pk."Prominent Pashto singer Mashooq Sultan passes away". www.thenews.com.pk.
- ↑ "معروف پشتو گلوکارہ 'معشوق سلطان ' انتقال کرگئیں -Daily Jang-Latest News-Entertainment". Jang News (in ਉਰਦੂ). 19 December 2016. Retrieved 1 July 2020.
- ↑ "Prominent Pashto singer Mashooq Sultan passes away". www.thenews.com.pk."Prominent Pashto singer Mashooq Sultan passes away". www.thenews.com.pk.
- ↑ "Peshawar melody queen Mashooq Sultan passes away". images.dawn.com. 19 December 2016. Retrieved 1 July 2020.
- ↑ "Interview: Mashooq Sultana".
- ↑ Desk, Web. "Peshawar melody queen Mashooq Sultan passes away". SUCH TV.
- ↑ "FEATURE-Musicians in Pakistan's northwest long for better times". March 16, 2008.[permanent dead link]
- ↑ "Queen of the stage: Pashto minstrel Mashooq Sultan dead at 64". tribune.com.pk."Queen of the stage: Pashto minstrel Mashooq Sultan dead at 64". tribune.com.pk.
- ↑ "Renowned Pashto singer Mashooq Sultan dies". December 19, 2016.
- ↑ "Grant for Saher Afridi, Mashooq Sultan". July 21, 2010. Archived from the original on ਫ਼ਰਵਰੀ 26, 2021. Retrieved ਫ਼ਰਵਰੀ 16, 2021.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Pashto folk singer Mashooq Sultan awarded Rs0.5m". The Express Tribune. August 26, 2015.