ਅਹਿਮਦ ਬਸ਼ੀਰ
ਅਹਿਮਦ ਬਸ਼ੀਰ ( ਪੰਜਾਬੀ, ਉਰਦੂ : احمد بشیر ; 24 ਮਾਰਚ, 1923 – 25 ਦਸੰਬਰ, 2004) ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਲੇਖਕ, ਪੱਤਰਕਾਰ, ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੀ। ਉਹ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਬੁਸ਼ਰਾ ਅੰਸਾਰੀ, ਅਸਮਾ ਅੱਬਾਸ, ਸੁੰਬਲ ਸ਼ਾਹਿਦ ਅਤੇ ਕਵੀ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਨੀਲਮ ਅਹਿਮਦ ਬਸ਼ੀਰ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਹੁਮਾਯੂੰ ਸ਼ੇਖ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸੀ।
ਬੇਗਮ ਪਰਵੀਨ ਆਤਿਫ਼, ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਰਦੂ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ, ਕਾਲਮਨਵੀਸ, ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ ਲੇਖਕ ਵੀ ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਮਹਿਮੂਦਾ 1947 ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਸ਼ਰੀਕ -ਇ ਹਯਾਤ ਸੀ
ਉਹ ਉਰਦੂ ਲੇਖਕਾਂ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮੁਫ਼ਤੀ ਅਤੇ ਇਬਨ-ਏ-ਇੰਸ਼ਾ ਦਾ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਮਿੱਤਰ ਸੀ। ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮੁਫਤੀ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਬੰਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖਬਾਰ ਇਮਰੋਜ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
ਆਰੰਭਕ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਅਹਿਮਦ ਬਸ਼ੀਰ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਮਾਰਚ 1923 ਨੂੰ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ, ( ਪੰਜਾਬ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ) ਨੇੜੇ ਐਮਨਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦਾ ਨਸਲੀ ਪਿਛੋਕੜ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬੰਬਈ ਚਲਾ ਗਿਆ ਪਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਫਿਲਮ ਮੈਗਜ਼ੀਨਾਂ ਲਈ ਲਿਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। 1947 ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਸਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ।
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]1947 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਹਿਮਦ ਬਸ਼ੀਰ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇਮਰੋਜ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਖਾਸ ਸ਼ੌਕ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਇਮਰੋਜ਼ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਉਰਦੂ ਪ੍ਰੈਸ ਵਿੱਚ ਫੀਚਰ ਰਾਈਟਿੰਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਸਟੇਟ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ 'ਤੇ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਤੋਂ ਫਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਬਸ਼ੀਰ ਨੇ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵਿਭਾਗ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ਿਲਮ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ (NAFDEC) ਲਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 1977 ਵਿੱਚ ਜਨਰਲ ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ ਦੁਆਰਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਾਰਸ਼ਲ ਲਾਅ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬੜੀਆਂ ਔਕੜਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਕਾਲਮ ਲਿਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਬਸ਼ੀਰ ਪੋਰਟਰੇਟ ਲੇਖਕ ਵੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਜੋ ਮਿਲੇ ਥੇ ਰਾਸਤੇ ਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਮੁਫਤੀ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰ, ਮੀਰਾਜੀ, ਚਿਰਾਗ਼ ਹਸਨ ਹਸਰਤ, ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ਵਰ ਨਾਹਿਦ ਸਮੇਤ ਉੱਘੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਹਸਤੀਆਂ ਦੇ ਕਲਮੀ ਚਿੱਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਨਾਵਲ ਦਿਲ ਭਟਕੇ ਗਾ ਵੀ ਲਿਖਿਆ।
1969 ਵਿੱਚ, ਬਸ਼ੀਰ ਨੇ ਇੱਕ ਉਰਦੂ ਫਿਲਮ ਨੀਲਾ ਪਰਬਤ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਫੀਚਰ ਫਿਲਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਫਿਲਮ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਵਿਕਲਪਿਕ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਤਿ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਅਤੇ ਬਾਕਸ-ਆਫਿਸ 'ਤੇ ਫਲਾਪ ਹੋ ਗਈ।[1][2]
ਨੀਲਾ ਪਰਬਤ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਸ਼ੀਰ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।
ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]ਅਹਿਮਦ ਬਸ਼ੀਰ ਦੀ 81 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 25 ਦਸੰਬਰ 2004 ਨੂੰ ਜਿਗਰ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਕਾਰਨ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।[3]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Film 'Neela Parbat' (1969)". PAKfilms website. 1 November 2015. Archived from the original on 20 December 2016. Retrieved 16 September 2021.
- ↑ Raza Naeem (10 April 2019). "Ahmad Bashir, the Pakistani Writer Who Did Not Compromise His Conscience". The Wire (newspaper). Retrieved 16 September 2021.
- ↑ "Ahmad Bashir dies". Dawn (newspaper). 26 December 2004. Retrieved 16 September 2021.