ਖੋਵਸਗੋਲ ਝੀਲ
| ਖੁਵਸਗੁਲ ਝੀਲ | |
|---|---|
 | |
| ਗੁਣਕ | 51°06′N 100°30′E / 51.100°N 100.500°E |
| Type | ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਝੀਲ, ਰਿਫਟ ਝੀਲ |
| Primary outflows | Eg River |
| Basin countries | ਮੰਗੋਲੀਆ |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੰਬਾਈ | 136 km (85 mi) |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੌੜਾਈ | 36.5 km (22.7 mi) |
| Surface area | 2,760 km2 (1,070 sq mi) |
| ਔਸਤ ਡੂੰਘਾਈ | 138 m (453 ft) |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡੂੰਘਾਈ | 267 m (876 ft) |
| Water volume | 380.7 km3 (91.3 cu mi) |
| Surface elevation | 1,645 m (5,397 ft) |
| Islands | ਮੋਦੋਂ ਖੂਈ, ਖਦਾਨ ਖੂਈ, ਮੋਦੋਂ ਤੋਲਗੋਈ, ਬਾਗਾ ਖੂਈ |
| Settlements | ਖਤਗਲ, ਖੰਖ |
ᠨᠠᠭᠤᠷ
ਖੋਵਸਗੋਲ ਝੀਲ ਮੰਗੋਲੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਝੀਲ ਹੈ ਅਤੇ ਯੂਵੀਸ ਝੀਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੇਤਰਫਲ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਝੀਲ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਗੋਲੀਆ ਦੀ ਉੱਤਰੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਬੈਕਲ ਝੀਲ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 200 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (124 ਮੀਲ) ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੋ "ਭੈਣ ਝੀਲਾਂ" ਦੀ "ਛੋਟੀ ਭੈਣ" ਦਾ ਉਪਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਝੀਲ ਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵਸਗੋਲ, ਖੋਵਸਗੋਲ, ਜਾਂ ਹੁਵਸਗੁਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੰਗੋਲੀਆਈ ਵਿੱਚ Хөвсгөл нуур Hövsgöl núr ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ Хөвсгөл далай Hövsgöl dalai ("Ocean Khövsgöl") ਜਾਂ Далай ээж ਦਲਾਈ ਮੋਜ ("Oce) ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਭੂਗੋਲ
[ਸੋਧੋ]ਖੁਵਸਗੁਲ ਝੀਲ ਮੰਗੋਲੀਆ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਪੂਰਬੀ ਸਯਾਨ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 1,645 metres (5,397 feet), 136 kilometres (85 miles) ਲੰਬਾ ਅਤੇ 262 metres (860 feet) ਡੂੰਘਾ ਹੈ। ਇਹ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਦੂਜੀ-ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਝੀਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੰਗੋਲੀਆ ਦੇ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 70% ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦਾ 0.4% ਰੱਖਦਾ ਹੈ।[1] ਹਤਗਲ ਕਸਬਾ ਝੀਲ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਖੁਵਸਗੁਲ ਝੀਲ ਦਾ ਜਲ ਖੇਤਰ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਛੋਟਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਿਰਫ ਛੋਟੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਏਗਿਨ ਗੋਲ ਦੁਆਰਾ ਨਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸੇਲੇਂਜ ਨਾਲ ਜੁੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਬੈਕਲ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਵਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੋ ਝੀਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਇਸਦਾ ਪਾਣੀ 1,000 km (621 mi) ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ 1,169 metres (3,835 feet) ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਲਾਈਨ-ਆਫ-ਵੇਟ ਦੂਰੀ ਸਿਰਫ 200 km (124 mi) ਹੈ । ਉੱਤਰੀ ਮੰਗੋਲੀਆ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਸਥਾਨ ਮਹਾਨ ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਤਾਈਗਾ ਜੰਗਲ ਦੀ ਦੱਖਣੀ ਸਰਹੱਦ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੁੱਖ ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਲਾਰਚ ( ਲਾਰੀਕਸ ਸਿਬੀਰਿਕਾ ) ਹੈ।
.jpg)
ਇਹ ਝੀਲ ਕਈ ਪਹਾੜੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਹਾੜ ਬੁਰੇਨਖਾਨ / ਮੋੰਖ ਸਰਿਦਾਗ ( 3,492 metres (11,457 feet) ) ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਚੋਟੀ, ਝੀਲ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ, ਬਿਲਕੁਲ ਰੂਸੀ-ਮੰਗੋਲੀਆਈ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਝੀਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੰਮ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦਾ ਢੱਕਣ ਭਾਰੀ ਟਰੱਕਾਂ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਇਸਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਰਸਤੇ ਆਮ ਸੜਕਾਂ ਲਈ ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਹੁਣ ਵਰਜਿਤ ਹੈ, ਤੇਲ ਦੇ ਲੀਕ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ ਟਰੱਕਾਂ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਝੀਲ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ। ਅੰਦਾਜ਼ਨ 30-40 ਵਾਹਨ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਬਰਫ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਦੀ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਹਨ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਝੀਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅੰਡਾਕਾਰ ਟਾਪੂ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਵੁਡਨ ਬੁਆਏ ਆਈਲੈਂਡ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਾਪ 3 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਪੂਰਬ-ਪੱਛਮ ਅਤੇ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣ।
ਵਾਤਾਵਰਣਿਕ ਮਹੱਤਤਾ
[ਸੋਧੋ]
ਖੁਵਸਗੁਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਤਾਰਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 2 ਮਿਲੀਅਨ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ (ਵੋਸਟੋਕ ਝੀਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ),[2][3] ਮੰਗੋਲੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪਾਣੀ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਟਰੀਟਮੈਂਟ ਦੇ ਪੀਣ ਯੋਗ ਹੈ। ਹੋਵਸਗੋਲ ਇੱਕ ਅਲਟਰਾ ਓਲੀਗੋਟ੍ਰੋਫਿਕ ਝੀਲ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਘੱਟ ਪੱਧਰ, ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਅਤੇ ਉੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟਤਾ ਹੈ ( ਸੇਚੀ ਡੂੰਘਾਈ > 18 ਮੀਟਰ ਆਮ ਹੈ)। ਹੋਵਸਗੋਲ ਦਾ ਮੱਛੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਬੈਕਲ ਝੀਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸਪੀਸੀਜ਼-ਗਰੀਬ ਹੈ। ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਕ ਰੁਚੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਪਰਚ ( ਪਰਕਾ ਫਲੂਵੀਏਟਿਲਿਸ ), ਬਰਬੋਟ (ਲੋਟਾ ਲੋਟਾ ), ਲੇਨੋਕ ( ਬ੍ਰੈਚਾਈਮਿਸਟੈਕਸ ਲੈਨੋਕ ), ਅਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪੈ ਰਹੀ ਸਥਾਨਕ ਹੋਵਸਗੋਲ ਗ੍ਰੇਲਿੰਗ ( ਥਾਈਮੈਲਸ ਨਿਗਰੇਸੈਂਸ ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸਦੇ ਸਪੌਨਿੰਗ ਰਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਹੋਵਸਗੋਲ ਗ੍ਰੇਲਿੰਗ ਅਜੇ ਵੀ ਝੀਲ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਹੈ।[4]
ਝੀਲ ਦਾ ਖੇਤਰ ਯੈਲੋਸਟੋਨ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਇੱਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸਟੈਪ ਅਤੇ ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਤਾਈਗਾ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਤਬਦੀਲੀ ਜ਼ੋਨ ਵਜੋਂ ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਹੋਵਸਗੋਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਮੱਛੀ ਫੜਨਾ ਆਮ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿਲਨੈੱਟ ਨਾਲ ਵਪਾਰਕ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਘੱਟ ਹੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਝੀਲ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁੱਕੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਝੀਲਾਂ ਨਮਕੀਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਵਿਉਤਪਤੀ ਅਤੇ ਲਿਪੀਅੰਤਰਨ
[ਸੋਧੋ]ਖੋਵਸਗੋਲ ਨਾਮ "ਖੋਬ ਸੁ ਕੋਲ" ਲਈ ਤੁਰਕੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮਹਾਨ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਝੀਲ" [5] ਗੋਲ "ਝੀਲ" ਲਈ ਤੁਰਕੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਨਦੀ ਲਈ ਮੰਗੋਲੀਆਈ ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਿਲਿਕ "х" ਨੂੰ "h" ਜਾਂ "kh" ਵਿੱਚ ਲਿਪੀਅੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਾਂ ਕੀ "ө" ਨੂੰ "ö," "o," ਜਾਂ "u" ਵਿੱਚ ਲਿਪੀਅੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟ੍ਰਾਂਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਰੂਪ ਹਨ। ਕਲਾਸੀਕਲ ਮੰਗੋਲੀਆਈ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਲਿਪੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਬਸੁਗੁਲ, ਖੁਬਸੁਗੁਲ ਆਦਿ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪਾਰਕ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਈਬੇਕਸ, ਅਰਗਾਲੀ, ਐਲਕ, ਬਘਿਆੜ, ਵੁਲਵਰਾਈਨ, ਕਸਤੂਰੀ ਹਿਰਨ, ਭੂਰੇ ਰਿੱਛ, ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਮੂਜ਼ ਅਤੇ ਸੇਬਲ ਦਾ ਘਰ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "The Aquatic Invertebrates of the watershed of Lake Hovsgol in northern Mongolia". Institute for Mongolia Research Guide. Archived from the original on 2014-05-05. Retrieved 2007-07-13.
- ↑ worldlakes.org: lake Hovsgol, retrieved 2007-02-27
- ↑ Goulden, Clyde E. et al.: The Mongolian LTER: Hovsgol National Park Archived 2007-09-29 at the Wayback Machine., retrieved 2007-02-27
- ↑ DIVER Magazine, March 2009 Archived 2010-02-03 at the Wayback Machine.
- ↑ Shomfai, David Kara (2003) "Traditional musical life of Tuvans of Mongolia" in Melodii khoomei-III: 40, 80
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]
</img> ਝੀਲਾਂ ਦਾ ਪੋਰਟਲ
- Khövsgöl 'ਤੇ kayaking ਬਾਰੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਲੇਖ
- ਮੰਗੋਲੀਆਈ ਝੀਲਾਂ ਦੀ ਲਿਮਨੋਲੋਜੀਕਲ ਕੈਟਾਲਾਗ