ਅਨਾਹਿਤਾ ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ
ਅਨਾਹਿਤਾ ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ (ਨਵੰਬਰ 1931-7 ਸਤੰਬਰ 2014) ਇੱਕ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਅਤੇ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ ਸਿਪਸ਼ਤੋ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪੀਪਲਜ਼ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।[1] ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੰਸਦ ਲਈ ਚੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ 1980 ਤੋਂ 1986 ਤੱਕ ਰਾਜ ਦੀ ਉਪ ਮੁਖੀ ਸੀ।[1]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਦਾ ਜਨਮ ਕਾਬੁਲ ਸੂਬੇ ਦੇ ਗੁਲਦਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[2] ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਮਾਨਉੱਲਾ ਖਾਨ ਦੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੇ ਵਕੀਲ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ 1929 ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਦਰ ਖਾਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇਰਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਜਲਾਵਤਨੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਰਤੇਜ਼ਬਾਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਗਰੀਬ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਹੋਏ। ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ 15 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਕੇਰਾਮੁਦੀਨ ਕਾਕਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪਡ਼੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਅਫਗਾਨ ਸਰਜਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਨੇ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੈਂਕੋਫੋਨ ਮਲਾਲਾ ਲਾਈਸੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 1950 ਤੋਂ 1954 ਤੱਕ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਮਿਸ਼ੀਗਨ, ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਨਰਸਿੰਗ ਤੋਂ ਨਰਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਬੁਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮੈਡੀਕਲ ਸਕੂਲ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮੈਡੀਸਨ ਲਈ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਬੈਚ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ ਅਤੇ 1962 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਈ ਸੀ।
ਉਸ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੇ ਉਸ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਡਾ. ਕੇਰਾਮੁਦੀਨ ਕਾਕਰ ਵਿਚਕਾਰ ਮਤਭੇਦ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੇ, ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜ਼ਹੀਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਸੰਨ 1973 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹੁਤਾ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਦੇ ਤਲਾਕ ਨਹੀਂ ਲਿਆ, ਪਰ ਉਹ ਵੱਖਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਦੋ ਧੀਆਂ। ਦੋਵੇਂ ਬੇਟੀਆਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਰਗ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ (ਪੀ. ਡੀ. ਪੀ. ਏ.) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਏ।
ਸਿਆਸੀ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 60 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਫਗਾਨ-ਮਹਿਲਾ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਹ 1957 ਵਿੱਚ ਸੀਲੋਨ ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਅਨ ਮਹਿਲਾ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੰਚ ਉੱਤੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਰਾਜ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ-ਮਹਿਲਾ ਵਫ਼ਦ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਸੀ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਦਾਊਦ ਖਾਨ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਪਰਦਾ ਵਿਕਲਪਿਕ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ, ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਨੇ 1957 ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਅਲੀਆਬਾਦ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਨਰਸਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।[3] ਇਸ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨ ਸਮਾਜ ਦੇ ਰੂਡ਼੍ਹੀਵਾਦੀ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਬਦਨਾਮੀ ਕੀਤੀ।
ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਨੇ 1964 ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸੰਗਠਨ (ਡੀ. ਓ. ਏ. ਡਬਲਯੂ.) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਸੰਗਠਨ ਨੇ 2013 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਰਹਨਾਵਾਰਦ ਜ਼ਰੀਆਬ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ "ਡੀਓਏਡਬਲਯੂ 1340 ਦੇ ਦਹਾਕੇ (1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਸੀਈ) ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਇੱਕ ਸੰਗਠਨ ਸੀ ਜੋ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਂ ਸਮਰਥਿਤ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਔਰਤਾਂ ਸਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ 'ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਵੈਇੱਛੁਕ ਸਨ।" ਡੀਓਏਡੀਬਲਯੂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀਃ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ "ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਡੀਓਏਡਬਲਿਊ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ।" ਹਾਲਾਂਕਿ, 1978 ਦੇ ਸੌਰ ਇਨਕਲਾਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਗਠਨ ਪੀਡੀਪੀਏ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਆਇਆ।[4] ਖਾਲਕ ਧਡ਼ੇ ਦੇ ਸੱਤਾ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 1978 ਤੋਂ 1979 ਤੱਕ ਦਿਲਾਰਾਮ ਮਹਕ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪਰਚਮ ਧਡ਼ੇ ਦੁਆਰਾ ਸੱਤਾ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਨੂੰ 1980 ਵਿੱਚ ਡੀ. ਓ. ਏ. ਡਬਲਯੂ ਦੀ ਜਨਰਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਵਿੱਚ ਸੀ।
ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਨੇ ਡੀ. ਓ. ਏ. ਡਬਲਯੂ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ 8 ਮਾਰਚ 1965 ਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧ ਮਾਰਚ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜੋ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਜਸ਼ਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[5]
ਉਹ ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ, ਖਦੀਜਾ ਅਹਰਾਰੀ, ਮਾਸੂਮਾ ਇਸਮਤੀ ਵਰਦਕ ਅਤੇ ਰੋਕੀਆ ਅਬੂਬਕਰ ਦੇ ਨਾਲ, 1965 ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨ ਸੰਸਦ ਲਈ ਚੁਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਚਾਰ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਦੂਜੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਾਬੁਲ ਸਿਟੀ ਸੀਟ ਜਿੱਤੀ।[6][7] 1965 ਵਿੱਚ ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਨੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ (ਪੀ. ਡੀ. ਪੀ. ਏ.) ਨੂੰ ਪਰਚਮ ਧਡ਼ੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਉਸ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਹੋਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਅਤੇ ਤਾਕਤਾਂ ਵਿੱਚ। ਪਰਚਮ ਧਡ਼ੇ ਦੇ ਨੇਤਾ ਬਬਰਕ ਕਰਮਲ (ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਸਬੰਧ ਵਸੀਲੀ ਮਿੱਤ੍ਰੋਖਿਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੀ) ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ "ਕਰਮਲ ਦੀ ਮਾਲਕਣ" ਦਾ ਲੇਬਲ ਦਿੱਤਾ, ਕੁਝ ਗਲਤ ਸਰੋਤਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੱਤ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਗਿਣਿਆ।[8] ਉਸ ਨੇ 1969 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਨਹੀਂ ਲਡ਼ੀਆਂ, ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸੀਟ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ।[9]
ਅਪ੍ਰੈਲ 1978 ਵਿੱਚ ਸੌਰ ਇਨਕਲਾਬ/ਤਖਤਾਪਲਟ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਨੂੰ ਮਕਰੋਯਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਰਮਲ ਗੁਲਾਮ ਦਸਤਗੀਰ ਪੰਜਸ਼ੇਰੀ, ਨੂਰ ਮੁਹੰਮਦ ਤਰਾਕੀ ਅਤੇ ਸਾਲੇਹ ਮੁਹੰਮਦ ਜ਼ੇਰੀ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪੀ. ਡੀ. ਪੀ. ਏ. ਦੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੈਂਬਰ (ਖਾਲਕ ਅਤੇ ਪਰਚਮ) ਭੂਮੀਗਤ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਪੀ. ਡੀ. ਪੀ. ਏ. ਦੇ ਖਾਲਕ ਵਿੰਗ ਨੇ ਸੱਤਾ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਤਾਰਕੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਨੇ 28 ਮਈ 1978 ਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਨਿਊ ਟਾਈਮਜ਼ ਸੰਪਾਦਕੀ ਲਿਖੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆਃ "ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਪੀਡ਼੍ਹੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਸਿੱਖਿਆ, ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਖਾਲੀ ਸਮਾਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ... ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਗਿਆਨਵਾਨ ਬਣਾਉਣਾ ਹੁਣ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਰਕਾਰੀ ਧਿਆਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।[10]
ਖਾਲਕ ਅਤੇ ਪਰਚਮ ਦੇ ਦੋ ਧਡ਼ੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਫਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਰਚਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਰਾਜਦੂਤ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਨੇ ਬੇਲਗ੍ਰੇਡ (1978-1980) ਵਿੱਚ ਰਾਜਦੂਤ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਹਾਫਿਜ਼ੁੱਲਾ ਅਮੀਨ ਦੇ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਰਚਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਸੋਵੀਅਤ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਪਰਚਮ ਵਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਸੱਤਾ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਪੀ. ਡੀ. ਪੀ. ਏ. ਦੇ ਪੋਲੀਟ ਬਿਊਰੋ ਦੀ ਸਥਾਈ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਈ। ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਉਸ ਕੋਲ ਉੱਚ ਅਤੇ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੀ। 27 ਦਸੰਬਰ 1980 ਤੋਂ ਉਹ ਇਨਕਲਾਬੀ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਪ੍ਰੈਸੀਡੀਅਮ ਦੀ ਡਿਪਟੀ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੀ [11]
ਪਰਵਾਸ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]1986 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਮਈ 1992 ਤੱਕ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹੀ। ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਕੁਝ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਦੀ ਲਡ਼ਾਈ ਤੋਂ ਭੱਜਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1995 ਵਿੱਚ ਉਹ ਬੁਲਗਾਰੀਆ ਦੇ ਸੋਫੀਆ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਰਨ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਲੁਨੇਨ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਈ। ਰਤੇਬਜ਼ਾਦ ਦੀ 82 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਸ਼ੋਹਦਾ-ਏ-ਸਾਲੇਹਿਨ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ।[12]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 "زن پیشتاز جنبش چپ افغانستان؛ تصاویری از زندگی آناهیتا راتبزاد". bbc.co.uk. 2014-09-17. Retrieved 2014-09-17.
- ↑ "Ratebzad, Anahita (1931—) | Encyclopedia.com".
- ↑ Ahmed-Ghosh, Huma. "A History of Women in Afghanistan: Lessons Learnt for the Future or Yesterdays and Tomorrow: Women in Afghanistan". Journal of International Women's Studies.
- ↑ "رهنورد زریاب: آزادی سیاسی تنها دستآورد دوران جدید افغانستان است |". Archived from the original on 2018-02-23. Retrieved 2016-03-15.
- ↑ "Kvinnorna i Afghanistan tog av sig slöjan redan 1959 | Internationalen". www.internationalen.se. Archived from the original on 2016-03-08. Retrieved 2016-03-08.
- ↑ Klassen, Jerome; Albo, Greg (2013-01-10). Empire's Ally: Canada and the War in Afghanistan (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). University of Toronto Press. ISBN 9781442664968.
- ↑ The Kabul Times Annual, Volume 1, p121
- ↑ Mitrokhin, Vasili (July 2002). "The KGB in Afghanistan" (PDF). Woodrow Wilson International Center for Scholars. p. 132. Retrieved 13 February 2024.
- ↑ Louis Dupree (2014) Afghanistan Princeton University Press, p653
- ↑ Prashad, Vijay (2001-09-15). "War Against the Planet". ZMag. Archived from the original on 2001-11-25. Retrieved 2008-03-21.
- ↑ Clements, Frank (2003-01-01). Conflict in Afghanistan: A Historical Encyclopedia (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). ABC-CLIO. ISBN 9781851094028.
- ↑ "Funeral of Dr. Anahita Ratebzad". esalat.org. Retrieved 8 March 2016.