ਲਾਲ ਚੌਕ
.jpg)
ਲਾਲ ਚੌਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਦਾ ਇੱਕ ਚੌਕ ਹੈ। ਲਾਲ ਚੌਕ ਦਾ ਨਾਮ ਖੱਬੇਪੱਖੀ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਜੋ ਰੂਸ ਦੇ ਇਨਕਲਾਬ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸਨ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਦੇ ਵਿਰੁਧ ਲੜ ਰਹੇ ਸੀ।[1] ਇਹ ਸਿਆਸੀ ਜਲਸਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ ਜਿਥੋਂ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ, ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼ੇਖ ਅਬਦੁੱਲਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਇਸ ਲਾਲ ਚੌਕ ਤੇ ਹੀ ਜਵਾਹਰਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ 1948 ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਸੀ। ਇਥੇ ਹੀ ਉਸ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਲਈ ਜਨਮਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਲਾਲ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ੇਖ ਅਬਦੁੱਲਾ ਨੇ ਇੱਕ ਫ਼ਾਰਸੀ ਸ਼ੇਅਰ ਵਿੱਚ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ "ਮਨ ਤੂ ਸ਼ੁਦਮ, ਤੂ ਮਨ ਸ਼ੂਦੀ, ਤਕਸ ਨਾ ਗੋਯੇਦ, ਮਨ ਦੀਗਰਮ ਤੂ ਦੀਗਰੀ (ਮੈਂ ਤੂੰ ਬਣ ਗਿਆ ਤੂੰ ਮੈਂ ਬਣ ਗਿਆ; ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਹਾਂ) "।[1]
ਲਾਲ ਚੌਕ ਅੱਗ
[ਸੋਧੋ]1993 ਦੇ ਲਾਲ ਚੌਕ ਅੱਗ ਤੋਂ ਮੁਰਾਦ 10 ਅਪ੍ਰੈਲ 1993 ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਤੇ ਅੱਗਾਂ ਲਾਉਣ ਦਾ ਹਮਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੱਗ ਕਥਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਭੜਕਈ ਭੀੜ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ,[2] ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੰਟਰਵਿਊ ਕੀਤੇ ਗਏ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ (ਬੀਐਸਐਫ) ਨੇ ਬਸਤੀ ਨੂੰ ਬੀਐਸਐਫ ਦੀ ਇਕ ਉਜਾੜ ਪਈ ਇਮਾਰਤ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਸਾੜਨ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਅੱਗ ਲਾਈ ਗਈ ਸੀ।[3] ਅੱਗ ਦੇ ਭਾਂਬੜਾਂ ਅਤੇ ਬੀਐਸਐਫ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਵਿੱਚ 125 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।[4]
ਘੰਟਾ ਘਰ
[ਸੋਧੋ]ਬਜਾਜ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲਸ ਨੇ 1980 ਵਿੱਚ ਘੰਟਾ ਘਰ ਬਣਾਇਆ। [5]
1992 ਵਿਚ ਘੰਟਾ ਘਰ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਹਿਮੀਅਤ ਮਿਲੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਬੀਜੇਪੀ) ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੁਰਲੀ ਮਨੋਹਰ ਜੋਸ਼ੀ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਟਾਵਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਲਈ ਆਏ ਸਨ। ਜੋਸ਼ੀ ਦੇ ਇਸ ਕਦਮ ਨੇ ਕਈ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਇਕੱਠੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਵਿਚ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣਾ ਪਿਆ।
ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਬੀਐਸਐਫ ਅਤੇ ਸੀਆਰਪੀਐਫ ਨੇ 2009 ਤਕ ਲਹਿਰਾਉਣ ਦੀ ਰਸਮ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਰਸਮ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਾ ਬੇਲੋੜਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਟਾਵਰ ਦੀ "ਕੋਈ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਹਿਮੀਅਤ ਨਹੀਂ ਸੀ" ਅਤੇ ਨੇੜਲੇ ਬਖਸ਼ੀ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਤੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਮਾਗਮ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਸੀ।
2011 ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਵਿਵਾਦ
[ਸੋਧੋ]ਬੀਜੇਪੀ ਦੇ ਯੂਥ ਵਿੰਗ, ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਯੁਵਾ ਮੋਰਚਾ (ਬੀਜੇਵਾਈਐਮ) ਨੇ "ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦੇ" ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕਜੁਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਅੰਗ ਹੈ,[6] ਕਲਕੱਤਾ, ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਤੱਕ ਮਾਰਚ ਕਰਨ ਦੀ ਅਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ, 2011 ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਲਾਲ ਚੌਕ ਵਿਚ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।ਉਸੇ ਥਾਂ ਤੇ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ, ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਨਫਰੰਸ ਇਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਗੱਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਵਿਚ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ।
ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਤਿਰੰਗਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ।[7] ਬੀਜੇਵਾਈਐਮ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਜਪਾ ਮੈਂਬਰ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੇ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਨੇਤਾ, ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ, ਅਰੁਣ ਜੇਤਲੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ 25 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਰਾਵੀ[8] ਦੇ ਪੁਲ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਸਮੇਂ ਰੋਕ ਨਾ ਲਏ ਗਏ। ਫਿਰ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ ਤੱਕ ਜੰਮੂ ਵਿਚ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।[9]
ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਮੌਕੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਲ ਚੌਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਕੁਝ ਭਾਜਪਾ ਵਰਕਰ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਪਰ ਲਾਲ-ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਮੀਨਾਰ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ।[10]
ਮੁਰਲੀ ਮਨੋਹਰ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ 26 ਜਨਵਰੀ 1992 ਨੂੰ ਲਾਲ ਚੌਕ, ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਵਿਖੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਸੀ।[11][12][13]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 Randeep Singh Nandal, TNN, 26 Jan 2011, 07.51am IST (26 January 2011). "All eyes on other R-Day march to Lal Chowk - The Times of India". The Times of India. Archived from the original on 2012-11-04. Retrieved 2011-01-28.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑ Jagmohan. My FrozenTurbulence in Kashmir (7th Ed.). Allied Publishers. p. 649. ISBN 978-81-7764-995-6. Retrieved 25 November 2011.
- ↑ The Human Rights Crisis in Kashmir: Patterns of Impunity. "Human Rights Watch." 1993
- ↑ Gargan, Edward. Indian Troops Are Blamed As Kashmir Violence Rises. New York Times. 18 April 1993.
- ↑ https://www.indiatoday.in/india/story/clock-tower-at-lal-chowk-srinagar-126828-2011-01-17#close-overlay
- ↑ "BJP to go ahead with Ekta Yatra in Kashmir". The Times Of India. 22 January 2011. Archived from the original on 2011-10-21. Retrieved 2019-08-11.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Shankar Kaura, Girja (23 January 2011). "BJP ignores PM's appeal, firm on Tricolour hoisting". The Tribune. Chandigarh, India. Retrieved 2011-01-28.
- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2012-10-04. Retrieved 2019-08-11.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ BJP leaders detained at Jammu airport, sent to Punjab
- ↑ Omar foils BJP's flag-hoisting plan
- ↑ "For 5 years, he unfurled the Tricolour at Lal Chowk". Archived from the original on 2014-04-18. Retrieved 2019-08-11.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ LAL CHOWK TO LALAN COLLEGE, MODI MOCKS NEW DELHI
- ↑ 26 Jan 1992: When Joshi tried to host flag in Lal Chowk he left his trouser there and fled to India