ਇਲਾ ਭੱਟ
ਇਲਾ ਭੱਟ | |
|---|---|
.jpg) ਇਲਾ ਭੱਟ 2009 | |
| ਜਨਮ | 7 ਸਤੰਬਰ 1933 |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਨਾਗਰਿਕਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਸਿੱਖਿਆ | ਬੀ.ਏ., ਐਲ.ਐਲ.ਬੀ.; ਲੇਬਰ ਅਤੇ ਕੋਆਪਰੇਟਿਵਾਂ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ; |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਸਰਵਜਨਿਕ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ, ਸੂਰਤ; ਐਮ.ਟੀ.ਬੀ. ਕਾਲਜ, ਸੂਰਤ; ਲੇਬਰ ਅਤੇ ਕੋਆਪਰੇਟਿਵਾਂ ਦੀ ਐਫ਼ਰੋ-ਏਸ਼ੀਆਈ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਤੇਲ ਅਵੀਵ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਵਕੀਲ, ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ |
| ਸੰਗਠਨ | SEWA, ਦ ਐਲਡਰਜ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਸੈਲਫ-ਇੰਪਲਾਇਡ ਵੀਮਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (SEWA) ਨਾਮ ਦੀ ਮਹਿਲਾ ਟ੍ਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਰਮੇਸ਼ ਭੱਟ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ 1985; ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ 1986; ਰੇਮਨ ਮੈਗਸੇਸੇ ਪੁਰਸਕਾਰ 1977; ਰਾਈਟ ਲਿਵਲੀਹੂਡ ਪੁਰਸਕਾਰ 1984; ਨਿਵਾਨੋ ਅਮਨ ਪੁਰਸਕਾਰ; ਡਾਕਟਰੇਟ ਡਿਗਰੀ ਇਨ ਹਿਊਮਨ ਲੈਟਰਸ, ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 2001; ਅਮਨ, ਨਿਸਸਤਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਪੁਰਸਕਾਰ 2011 |
ਇਲਾ ਰਮੇਸ਼ ਭੱਟ (ਜਨਮ 7 ਸਤੰਬਰ 1933) ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁਨ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਆਰਥਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 1972 ਵਿੱਚ ਸੈਲਫ-ਇੰਪਲਾਇਡ ਵੀਮਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (SEWA) ਨਾਮਕ ਮਹਿਲਾ ਟ੍ਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। 12 ਲੱਖ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਔਰਤਾਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੇ 1974 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੋਆਪਰੇਟਿਵ ਬੈਂਕ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 13 ਮਈ 2010 ਨੂੰ 2010 ਦੇ ਨਿਵਾਨੋ ਸ਼ਾਂਤੀ ਇਨਾਮ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੋਰਡ ਦੀ ਇੱਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵੀ ਹੈ।[1]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ[ਸੋਧੋ]
ਇਲਾ ਭੱਟ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਸੁਮੰਤਰਾਏ ਭੱਟ, ਇੱਕ ਸਫਲ ਵਕੀਲ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ, ਵਨਾਲੀਲਾ ਵਿਆਸ, ਮਹਿਲਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ ਅਤੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਵੂਮੈਨਜ਼ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੀ ਸਕੱਤਰ ਵੀ ਰਹੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਮਲਾਦੇਵੀ ਚਟੋਪਾਧਿਆਏ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੂਜੀ, ਉਸ ਦਾ ਬਚਪਨ ਸੂਰਤ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬੀਤਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ 1940 ਤੋਂ 1948 ਤੱਕ ਸਰਵਜਨਿਕ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਐਮ.ਟੀ.ਬੀ. ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਕਾਲਜ (ਦੱਖਣੀ ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ) ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ 1952 ਵਿੱਚ। ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਲਾ ਨੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੇ ਸਰ ਐਲਏ ਸ਼ਾਹ ਲਾਅ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। 1954 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਕਾਨੂੰਨ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਡਿਗਰੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।[2]
ਕਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਭੱਟ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ SNDT ਵੂਮੈਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਜਿਸਨੂੰ SNDT ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1955 ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਲੇਬਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (TLA) ਦੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ।
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਇਲਾ ਭੱਟ ਨੇ 1956 ਵਿੱਚ ਰਮੇਸ਼ ਭੱਟ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜੋੜੇ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਹੋਏ, ਅਮੀਮਈ (ਜਨਮ 1958) ਅਤੇ ਮਿਹਿਰ (ਜਨਮ 1959)।[2] ਉਹ ਇਸ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਪੁਰਸਕਾਰ[3][4][ਸੋਧੋ]
- ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ 1985
- ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ 1986
- ਰਮੋਨ ਮੈਗਸੇਸੇ ਇਨਾਮ 1977
- ਰਾਈਟ ਲਿਵਲੀਹੂਡ ਪੁਰਸਕਾਰ 1984
- ਨਿਵਾਨੋ ਅਮਨ ਪੁਰਸਕਾਰ
- ਡਾਕਟਰੇਟ ਡਿਗਰੀ ਇਨ ਹਿਊਮਨ ਲੈਟਰਸ
- ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 2001
- ਅਮਨ, ਨਿਸਸਤਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਪੁਰਸਕਾਰ 2011
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ http://rbi.org.in/scripts/AboutusDisplay.aspx#CB
- ↑ 2.0 2.1 "Awardees Biography". Ramon Magsaysay Award Foundation. Archived from the original on 10 June 2016. Retrieved 15 December 2013.
- ↑ http://www.rbi.org.in/scripts/bs_viewcontent.aspx?Id=2443
- ↑ Ela Bhatt selected for Indira Gandhi Prize Archived 2013-05-17 at the Wayback Machine. Times of India. 20 Nov. 2011.