ਕਰਮ ਤਿਉਹਾਰ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ

ਕਰਮ ਇੱਕ ਵਾਢੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਾਂ ਝਾਰਖੰਡ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਬਿਹਾਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ, ਅਸਾਮ, ਉੜੀਸਾ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ, ਜਵਾਨੀ ਅਤੇ ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਦੇਵਤਾ ਕਰਮ-ਦੇਵਤਾ (ਕਰਮ-ਪ੍ਰਭੂ/ਰੱਬ) ਦੀ ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਚੰਗੀ ਵਾਢੀ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1][2]

ਝਾਰਖੰਡ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਪੂਜਾ
ਝਾਰਗ੍ਰਾਮ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਪੂਜਾ
ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਪੂਜਾ

ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਹਿੰਦੂ ਮਹੀਨੇ ਭਾਦੋ ਦੇ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ( ਪੂਰਨਿਮਾ ) ਦੇ 11ਵੇਂ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਗਸਤ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਣਵਿਆਹੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਵਰਤ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ 7-9 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਬੂਟੇ ਉਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਅਗਲੇ ਦਿਨ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੱਕੜ, ਫਲ ਅਤੇ ਫੁੱਲ ਇਕੱਠੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਰਮ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪੂਜਾ (ਪੂਜਾ) ਦੌਰਾਨ ਲੋੜੀਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਲੋਕ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਗਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਨੱਚਦੇ ਹਨ। ਸਮੁੱਚੀ ਵਾਦੀ ਢੋਲ ਦੀ ਤਾਲ 'ਤੇ ਨੱਚਦੀ ਹੈ "ਪੜਾਅ ਦਾ ਦਿਨ"।[3][4] ਕਰਮ ਤਿਉਹਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਸਮੂਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ਕੋਰਵਾ, ਸਦਨ, ਬਾਗਲ, ਬੈਗਾ, ਬਿੰਜਵਾੜੀ, ਭੂਮੀਜ, ਓਰਾਓਂ, ਖਾਰੀਆ, ਮੁੰਡਾ, ਕੁਦਮੀ, ਕਰਮਾਲੀ, ਲੋਹਰਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ।[5][6][7][8]

ਰਸਮ ਦਾ ਸੰਖੇਪ[ਸੋਧੋ]

ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਚੰਗੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਟੋਕਰੀ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨੌ ਕਿਸਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਚਾਵਲ, ਕਣਕ, ਮੱਕੀ ਆਦਿ ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਾਵਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੜੀ 7-9 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੋ. ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਦਿਨ ਭਰ ਵਰਤ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। [9] ਰਸਮ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਢੋਲਕੀਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਮ ਦੇ ਰੁੱਖ ਦੀਆਂ ਇੱਕ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਟਹਿਣੀਆਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਣਵਿਆਹੀਆਂ, ਜਵਾਨ ਕੁੜੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਉਸਤਤ ਵਿੱਚ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਟਾਹਣੀਆਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੋਬਰ ਨਾਲ ਪਲਾਸਟਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਪੁਜਾਰੀ (ਖੇਤਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਾਹਨ ਜਾਂ ਦੇਹੁਰੀ) ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਸਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਗਿਆ ਹੋਇਆ ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪੰਛੀ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਖਾ ਨੂੰ ਖੂਨ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਪਿੰਡ ਦਾ ਪੁਜਾਰੀ ਫਿਰ ਕਰਮ ਪੂਜਾ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਬਾਰੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਥਾ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਕਰਮ ਸ਼ਾਖਾ ਨੂੰ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[10][11]

ਤਿਉਹਾਰ ਦੋ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਪਿੰਡ ਦੀ ਗਲੀ ’ਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਠੇਕੇ ’ਤੇ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਆਦਿ ’ਤੇ ਖਰਚਾ ਆਮ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਕਲਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇਹ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਆਪਣੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਢੋਲ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਬਿਨਾਂ ਬੁਲਾਏ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵੀ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵੇਰਵੇ[ਸੋਧੋ]

ਕਰਮ ਤਿਉਹਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਦੋ (ਅਗਸਤ-ਸਤੰਬਰ) ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਚਮਕੀਲੇ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ (ਪੂਰਨਿਮਾ) ਦੇ ਗਿਆਰ੍ਹਵੇਂ ਦਿਨ ਭਾਦੋ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਰਮ ਦਾ ਰੁੱਖ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੌਕਲੀਆ ਪਰਵੀਫੋਲੀਆ ਨਾਮਕ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਕਰਮ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਤਿਉਹਾਰ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ ਦਸ ਜਾਂ ਬਾਰਾਂ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਟੋਕਰੀ ਵਿੱਚ ਬੀਜੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨੌ ਕਿਸਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਚਾਵਲ, ਕਣਕ, ਮੱਕੀ ਆਦਿ ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਾਵਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੜੀ 7-9 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰੋ।

ਕਰਮ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਸਵੇਰ ਔਰਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਚੌਲਾਂ ਦਾ ਆਟਾ ਲੈਣ ਲਈ ਲੱਕੜੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਜ਼-ਸਾਮਾਨ, ਢੇਕੀ ਵਿੱਚ ਚੌਲਾਂ ਨੂੰ ਪੂੰਝਣ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਆਟੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਥਾਨਕ ਸੁਆਦ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਮਿੱਠੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨਮਕੀਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਆਦ ਕਰਮ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਖਪਤ ਲਈ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਫਿਰ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪੀਲੇ ਖਿੜ ਨਾਲ ਨੱਚਣ ਦੀ ਰਸਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਰਮ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਇੱਕ ਟਾਹਣੀ ਕਰਮ ਡਾਂਸਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੁੱਕੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰੋਂ ਲੰਘ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਗਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਨੱਚ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸ਼ਾਖਾ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਬੀਅਰ (ਤਪਨ) ਨਾਲ ਧੋਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[12] ਫਿਰ, ਡਾਂਸਿੰਗ ਅਖਾੜੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ਾਖਾ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਕਥਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ - ਕਰਮ (ਕੁਦਰਤ/ਰੱਬ/ਦੇਵੀ) ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ - ਸਾਰੇ ਮਰਦ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਗਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਨੱਚਦੇ ਹਨ; ਦੋਵੇਂ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਰਮ ਨਾਚ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਔਰਤਾਂ ਢੋਲ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ( ਸਾਇਰਿੰਗ ) ਦੀ ਤਾਲ 'ਤੇ ਨੱਚਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੂਜਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਭਾਈਚਾਰਕ ਦਾਅਵਤ ਅਤੇ ਹਰੀਆ ਪੀਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ, ਕਰਮ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਦਹੀਂ ਨਾਲ ਛਿੜਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[13]

ਫਿਲਾਸਫੀ[ਸੋਧੋ]

ਕਰਮ ਵਾਢੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਵੀ ਨੇੜਲਾ ਸਬੰਧ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਹਰਿਆ-ਭਰਿਆ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਭਰਪੂਰ ਫ਼ਸਲ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਾਂ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੰਗੇ ਉਗਣ ਲਈ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰ ਦੌਰਾਨ ਕਰਮ ਦੇਵਤਾ (ਸ਼ਕਤੀ, ਜਵਾਨੀ ਅਤੇ ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਦੇਵਤਾ) ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਦਿਨ ਭਰ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਰਮ ਅਤੇ ਸਲ ਦੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁੜੀਆਂ ਜਵਾ ਦੇ ਫੁੱਲ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਕੇ ਭਲਾਈ, ਦੋਸਤੀ ਅਤੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।[14]

ਜਸ਼ਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ[ਸੋਧੋ]

ਕਰਮ ਪੂਜਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਕਈ ਸੰਸਕਰਣ ਹਨ। ਮਾਨਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਰੀ ਮੋਹਨ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਸਮਾਂ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੜਕੇ-ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰਮ ਕਥਾ ਸੁਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੋਹਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਹ ਹੈ:[15]

ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸੱਤ ਭਰਾ ਸਨ ਜੋ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਸਖ਼ਤ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਲਈ ਵੀ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਇਸ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਕ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ ਨਹੀਂ ਲੈ ਕੇ ਆਈਆਂ। ਉਹ ਭੁੱਖੇ ਸਨ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਉਹ ਘਰ ਪਰਤੇ ਅਤੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਕਰਮ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਟਾਹਣੀ ਕੋਲ ਨੱਚ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਗਾ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਇਕ ਭਰਾ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਰਮ ਟਾਹਣੀ ਨੂੰ ਖੋਹ ਕੇ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਕਰਮ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਹੋਇਆ; ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਗੜਦੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਖਮਰੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ (ਪੁਜਾਰੀ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਸੱਤਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸੀ। ਸੱਤੇ ਭਰਾ ਫਿਰ ਕਰਮ ਰਾਣੀ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਗਏ। ਉਹ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਘੁੰਮਦੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਮ ਦਾ ਰੁੱਖ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ ਸੁਧਰਨ ਲੱਗੀ।[16]

ਭੂਮੀਜ ਅਤੇ ਓਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸੱਤ ਭਰਾ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਛੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਛੇ ਭਰਜਾਈਆਂ ਨਾਲ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਕਰਮ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਮਸਤ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਉਹ ਨਾਚ-ਗਾਣੇ ਵਿਚ ਇੰਨੇ ਮਗਨ ਸਨ ਕਿ ਭੈਣਾਂ-ਭਰਾਵਾਂ ਦਾ ਸਵੇਰ ਦਾ ਖਾਣਾ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਭਰਾ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਕਰਮ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਨੂੰ ਨਦੀ ਵਿਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਘਰ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਬਾਕੀ ਭਰਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਬੁਰੇ ਦਿਨ ਆ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਰ ਨੁਕਸਾਨਿਆ ਗਿਆ, ਫਸਲਾਂ ਅਸਫ਼ਲ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਅਤੇ ਉਹ ਲਗਭਗ ਭੁੱਖੇ ਮਰ ਗਏ। ਭਟਕਦਿਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਕਰਮ ਦਾ ਰੁੱਖ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਤੈਰਦਾ ਮਿਲਿਆ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਦੇਵਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਭ ਕੁਝ ਬਹਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਘਰ ਪਰਤਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਰਮ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਉਹ ਮਾੜੇ ਦਿਨ ਆਏ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਰਮ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪਉੜੀ ਭੁਇਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਥਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰ ਪਰਤਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਭਾਂਡਾ ਕੀਮਤੀ ਧਾਤਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੀਮਤੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਲੱਦਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਉਹ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਲਿਆਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਬਰਤਨ ਵਿੱਚ ਉਡੀਕ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਿਵਾਜ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਰਮ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ, ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੱਚਣ ਵਿੱਚ ਮਗਨ ਸਨ ਅਤੇ ਮਰਦ ਢੋਲ ਵਜਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਗਨ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਲੈਣ ਨਹੀਂ ਆਇਆ। ਵਪਾਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਰਮ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਕੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਕਰਮ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਕ੍ਰੋਧ ਉਸ ਉੱਤੇ ਪੈ ਗਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਬੇੜਾ ਤੁਰੰਤ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਗਿਆ। ਵਪਾਰੀ ਨੇ ਜੋਤਸ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਰਮ ਦੇਵਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਹੋਰ ਬੇੜਾ ਚਲਾਇਆ, ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਨਿਕਲਿਆ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਤੈਰਦਾ ਪਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਬੜੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਾਰੀ ਦੌਲਤ ਬਹਾਲ ਹੋ ਗਈ। ਉਸੇ ਦਿਨ ਤੋਂ ਕਰਮ ਪੂਜਾ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲੋਕ ਟਹਿਣੀਆਂ ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਡੁਬਕੀ ਲਈ ਨੇੜਲੇ ਨਦੀਆਂ ਜਾਂ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[17]

ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ[ਸੋਧੋ]

  • Ekka, Reetu Raj (2016-02-16). "The Karam festival of the oraon tribals of India" (PDF). A socio-religious analysis. Archived from the original (PDF) on 16 February 2016. Retrieved 2021-09-19.
  • Bhagvat, Durga. "The Karma Festival and Its Songs" (PDF). Sahapedia.

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. "Wangala, Tusu, Karma: 8 lesser-known harvest festivals". m.telegraphindia.com.
  2. "Karam festival shows to way to humanity: Harivansh". www.avenuemail.in. Archived from the original on 2019-04-30. Retrieved 2023-02-06.
  3. "Festivals : Official Website of Government of Jharkhand". Jharkhand.gov.in. 2016-04-13. Archived from the original on 2016-09-18. Retrieved 2016-09-04.
  4. "Karama Festival". Odishatourism.gov.in. 2014-02-21. Archived from the original on 2015-09-26. Retrieved 2016-09-04.
  5. Māhāta, Paśupati Prasāda (1987). The Performing Arts of Jharkhand (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). B.B. Prakasan. p. 3.
  6. Singh, K. S.; India, Anthropological Survey of (1998). India's Communities (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Oxford University Press. p. 167. ISBN 978-0-19-563354-2.
  7. Chakraborty (Anthropologist), Swapan Kumar (2012). Bagals of Border Bengal (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Anthropological Survey of India, Government of India. pp. 113–117. ISBN 978-81-922974-2-2.
  8. "talk on nagpuri folk music at ignca". daily Pioneer. 7 November 2018.
  9. "अखरा बाची तो संस्कृति बाची : मुकुंद नायक". jagran. 7 September 2019. Retrieved 16 September 2019.
  10. Kislaya, Kelly (9 September 2011). "Songs, dance and hadia usher in Karma Puja | Ranchi News - Times of India". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ).
  11. "Karama Festival". dot.odishatourism. Archived from the original on 22 ਅਕਤੂਬਰ 2022. Retrieved 22 October 2022.
  12. Dr Manish Ranjan (2021). JHARKHAND PUBLIC SERVICE COMMISSION PRELIMS EXAMS COMPREHENSIVE GUIDE PAPER. Prabhat Prakashan. p. 50. ISBN 978-9390906321.
  13. Kislaya, Kelly (9 September 2011) Songs, dance and hadia usher in Karam Puja. Times of India
  14. Karam — a Festival of Jharkhand | Indrosphere[permanent dead link]. Indroyc.com (26 September 2012). Retrieved on 2015-09-27.
  15. Mohan, Hari (1973) The Chero: A study in acculturation. Bihar Tribal Welfare Research Institute
  16. Uprooting the trees in a festive way;The Story of karam Rani Archived 2016-02-21 at the Wayback Machine.. Jharkhand State News. Retrieved on 27 September 2015.
  17. Festival.aspx Karam Festival[permanent dead link]. Odishatourism.gov.in (21 February 2014). Retrieved on 2015-09-27.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]