ਪੰਜ ਪਰਿਆਗ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਯਾਗ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜ ... ਨਾਲ ਪੇਜ ਬਣਾਇਆ |
ਲਿਖਤ ਸੁਧਾਈ |
||
| ਲਾਈਨ 1: | ਲਾਈਨ 1: | ||
[[ਉੱਤਰਾਖੰਡ]] ਦੇ '''ਪੰਜ ਪ੍ਰਯਾਗ''' ({{lang-sa|पंच-प्रयाग}}) ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜ ਪ੍ਰਯਾਗ [[ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ]], [[ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗ]], [[ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ]], [[ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗ]] ਅਤੇ [[ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ]] ਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। |
|||
==ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
==ਦੇਵਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | ਅਲਕਨੰਦਾ ਅਤੇ ਭਗੀਰਥੀ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਦੇਵਪ੍ਰਯਾਗ ਨਾਮਕ ਸਥਾਨ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਗਮ ਥਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨਦੀ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ੧੫੦੦ ਫੀਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ ਦੀ [[ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼]] ਤੋਂ ਸੜਕ ਮਾਰਗ ਦੂਰੀ ੭੦ ਕਿਮੀ੦ ਹੈ। ਗਢਵਾਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਗੀਰਥੀ ਨਦੀ ਨੂੰ ਸੱਸ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀ ਨੂੰ ਬਹੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਰਘੂਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖਿੱਚ ਹਨ। ਰਘੂਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਦਰਵਿਡ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਰਮਿਤ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ ਨੂੰ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਖੇਤਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਵਪ੍ਰ ਯਾਗ ਵਿੱਚ ਕੌਵੇ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। |
||
==ਰੁਦਰ ਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | ਅਲਕਨੰਦਾ ਅਤੇ ਭਗੀਰਥੀ ਨਦੀਆਂ |
||
| ⚫ | ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੰਗਮ ਥਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਚਾਮੁੰਡਾ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਰੁਦਰਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ। ਰੁਦਰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਤੋਂ ੧੩੯ ਕਿਮੀ੦ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਨਗਰ ਬਦਰੀਨਾਥ ਮੋਟਰ ਮਾਰਗ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ [[ਨਾਰਦ ਮੁਨੀ]] ਨੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਗੂਢ ਰਹੱਸਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲਈ ਰੁਦਰਨਾਥ ਮਹਾਂਦੇਵ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। |
||
==ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
==ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ|ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ}} |
|||
| ⚫ | ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ |
||
ਅਲਕਨੰਦਾ ਅਤੇ ਪਿੰਡਰ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਕਰਣ ਗੰਗਾ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਇਸ ਤੀਰਥ ਸੰਗਮ ਦਾ ਨਾਮ ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ ਪਡਾ। ਇੱਥੇ ਉਮਾ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਕਰਣ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ/ |
|||
==ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
== ਕਰਣਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ |
{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ|ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗ}} |
||
ਨੰਦਾਕਿਨੀ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਨੰਦਪ੍ਰਯਾਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਗਰ ਤਲ ਤੋਂ ੨੮੦੫ ਫੀਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੋਪਾਲ ਜੀ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ। |
|||
==ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
== ਨੰਦਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
{{ਮੁੱਖ ਲੇਖ|ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
ਨੰਦਾਕਿਨੀ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਨੰਦਪ੍ਰਯਾਗ ਸਥਿਤ ਹੈ । ਇਹ ਸਾਗਰ ਤਲ ਵਲੋਂ ੨੮੦੫ ਫੀਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਗੋਪਾਲ ਜੀ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ । |
|||
== ਵਿਸ਼ਣੁਪ੍ਰਯਾਗ== |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
09:40, 1 ਅਕਤੂਬਰ 2013 ਦਾ ਦੁਹਰਾਅ
ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਯਾਗ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: पंच-प्रयाग) ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਜ ਪ੍ਰਯਾਗ ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ, ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗ, ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ, ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ।
ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ
ਅਲਕਨੰਦਾ ਅਤੇ ਭਗੀਰਥੀ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਦੇਵਪ੍ਰਯਾਗ ਨਾਮਕ ਸਥਾਨ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਗਮ ਥਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨਦੀ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ੧੫੦੦ ਫੀਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ ਦੀ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਤੋਂ ਸੜਕ ਮਾਰਗ ਦੂਰੀ ੭੦ ਕਿਮੀ੦ ਹੈ। ਗਢਵਾਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਗੀਰਥੀ ਨਦੀ ਨੂੰ ਸੱਸ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀ ਨੂੰ ਬਹੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਰਘੂਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਖਿੱਚ ਹਨ। ਰਘੂਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਦਰਵਿਡ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਰਮਿਤ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ ਨੂੰ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਖੇਤਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੇਵਪ੍ਰ ਯਾਗ ਵਿੱਚ ਕੌਵੇ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ।
ਰੁਦਰ ਪ੍ਰਯਾਗ
ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਰੁਦਰਪ੍ਰਯਾਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੰਗਮ ਥਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਚਾਮੁੰਡਾ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਰੁਦਰਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ। ਰੁਦਰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਤੋਂ ੧੩੯ ਕਿਮੀ੦ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਨਗਰ ਬਦਰੀਨਾਥ ਮੋਟਰ ਮਾਰਗ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾਰਦ ਮੁਨੀ ਨੇ ਇਸ ਉੱਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਗੂਢ ਰਹੱਸਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲਈ ਰੁਦਰਨਾਥ ਮਹਾਂਦੇਵ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ
ਅਲਕਨੰਦਾ ਅਤੇ ਪਿੰਡਰ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਿੰਡਰ ਦਾ ਇੱਕ ਨਾਮ ਕਰਣ ਗੰਗਾ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਇਸ ਤੀਰਥ ਸੰਗਮ ਦਾ ਨਾਮ ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ ਪਡਾ। ਇੱਥੇ ਉਮਾ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਕਰਣ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ/
ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗ
ਨੰਦਾਕਿਨੀ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਨੰਦਪ੍ਰਯਾਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਗਰ ਤਲ ਤੋਂ ੨੮੦੫ ਫੀਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੋਪਾਲ ਜੀ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ
ਧੋਲੀ ਗੰਗਾ ਅਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸੰਗਮ ਉੱਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਪ੍ਰਤੀਮਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸੋਭਨੀਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਿ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਕੁੰਡ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਗਰ ਤਲ ਤੋਂ ੧੩੭੨ ਮੀ੦ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਜੋਸ਼ੀਮਠ-ਬਦਰੀਨਾਥ ਮੋਟਰ ਮਾਰਗ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।