ਗਰੁੱਪ 9 ਤੱਤ

ਗਰੁੱਪ 9
ਗਰੁੱਪ 8 ਤੱਤ ←    → ਗਰੁੱਪ 10 ਤੱਤ
ਆਈਯੂਪੈਕ ਸਮੂਹ ਸੰਖਿਆ 9 ਤੱਤ ਪੱਖੋਂ ਨਾਂ ਕੋਬਾਲਟ ਗਰੁੱਪ ਕੈਸ ਸਮੂਹ ਸੰਖਿਆ (ਯੂ.ਐੱਸ.; pattern A-B-A) VIIIB ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਪੁਰਾਣਾ ਆਈਯੂਪੈਕ ਨੰਬਰ (ਯੂਰਪ; pattern A-B) VIII ਦਾ ਹਿੱਸਾ
↓ ਪੀਰਡ
4	ਕੋਬਾਲਟ (Co) 27 ਅੰਤਰਕਾਲੀ ਧਾਤਾਂ
5	ਰ੍ਹੋਡੀਅਮ (Rh) 45 ਅੰਤਰਕਾਲੀ ਧਾਤਾਂ
6	ਇਰੀਡੀਅਮ (Ir) 77 ਅੰਤਰਕਾਲੀ ਧਾਤਾਂ
7	ਮਿਤਨੀਰੀਅਮ (Mt) 109 ਰਸਾਇਣ ਗੁਣ ਪਤਾ ਨਹੀਂ
Legend ਪ੍ਰਾਉਮੋਡੀਅਲ ਤੱਤ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਤੱਤ ਪਰਮਾਣੂ ਸੰਖਿਆ ਰੰਗ: black=solid

ਗਰੁੱਪ 9, ਮਿਆਦੀ ਪਹਾੜਾ ਦੇ ਕੋਬਾਲਟ, ਰ੍ਹੋਡੀਅਮ, ਇਰੀਡੀਅਮ ਅਤੇ ਮਿਤਨੀਰੀਅਮ ਦੇ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਅੰਤਰਕਾਲੀ ਧਾਤਾਂ ਦਾ ਗਰੁੱਪ ਹੈ। ਮਿਤਨੀਰੀਅਮ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਮਸਥਾਨਕ ਦਾ ਅਰਧ ਆਯੂ ਸਮਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਤੱਤ ਵੀ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਤਰਤੀਬ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬੀਸੀ ਦੀ 2ਜੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕੋਬਾਲਟ ਦੀ ਖੋਜ ਯੁਨਾਨੀਆਂ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ 1803 ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਅਮ ਹਾਈਡੇ ਵੋਲਸਟਨ ਨੇ ਤਾਰਪੀਨ ਵਿੱਚ ਪਲੈਟੀਨਮ ਦੀ ਕੱਚੀ ਧਾਤ ਨੂੰ ਘੋਲਿਆ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਹਾਈਡਰੋਆਕਸਾਈਡ ਨਾਲ ਕਿਰਿਆ ਕੀਤੀ ਤੇ ਫਿਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਮੋਨੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ ਮਿਲਾਇਆ ਤਾਂ ਰ੍ਹੋਡੀਅਮ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਸਾਰੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਘੁਲ ਗਈਆ ਸਿਰਫ ਰ੍ਹੋਡੀਅਮ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਰ੍ਹੋਡੀਅਮ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ 1804 ਵਿੱਚ ਸਮਿਥਸਨ ਟੈਨੰਟ ਨੇ ਇਰੀਡੀਅਮ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। 1982 ਵਿੱਚ ਬਿਸਮਥ-209 ਦੀ ਲੋਹਾ-58 ਨਾਲ ਬੰਬਾਰਡ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਿਤਨੀਰੀਅਮ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ। ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸਾਰੇ ਤੱਤ ਹੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੇਪੜੀ ਤੇ ਘੱਟ ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਕੋਬਾਲਟ ਸਿਰਫ 0.0029% ਹੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੇਪੜੀ 'ਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਰ੍ਹੋਡੀਅਮ ਅਤੇ ਇਰੀਡੀਅਮ ਸਿਰਫ ਪਲ਼ੈਟੀਨਮ ਦੀ ਕੱਚੀ ਧਾਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਮਿਤਨੀਰੀਅਮ ਸਿਰਫ ਨਿਉਕਲੀਅਰ ਕਿਰਿਆਵਾਂ 'ਚ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਜਰੂਰੀ ਪੋਸ਼ਟਿਕ 'ਚ ਵਿਟਾਮਿਨ B-12 ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੋਬਾਲਟ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ

Z	ਤੱਤ	ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨ ਤਰਤੀਬ
27	ਕੋਬਾਲਟ	2, 8, 15, 2
45	ਰ੍ਹੋਡੀਅਮ	2, 8, 18, 16, 1
77	ਇਰੀਡੀਅਮ	2, 8, 18, 32, 15, 2
109	ਮਿਤਨੀਰੀਅਮ	2, 8, 18, 32, 32, 15, 2

• ਮਿਤਨੀਰਿਅਮ ਤੋਂ ਬਗੈਰਮ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਸਾਰੇ ਤੱਤ ਦੇ ਗੁਣ ਵਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਚਾਂਦੀ ਰੰਗ ਚਿੱਟਾ, ਸਖ਼ਤ, ਉਚਾ ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ ਅਤੇ ਉਚਾ ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਵਰਤੋਂ

• ਇਸ ਧਾਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖੋਰਨ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
• ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਦਯੋਗਿਕ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
• ਮਿਸ਼ਰਤ ਧਾਤੂ (ਉੱਤਮ)
• ਬਿਜਲੀ ਭਾਗ 'ਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।