ਜਿਬਰਾਲਟਰ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਜਿਬਰਾਲਟਰ
Flag of
Coat of arms of
ਝੰਡਾ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਮੋਹਰ
ਐਨਥਮ: "ਰੱਬ ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਬਣਾਵੇ" (official)
"ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਗਾਇਣ" (local)[1]
Map of Gibraltar
Map of Gibraltar
ਸਥਿਤੀBritish Overseas Territory
ਰਾਜਧਾਨੀਜਿਬਰਾਲਟਰ
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ district
(by population)
ਪੱਛਮੀ ਜਿਬਰਾਲਟਰ
ਅਧਿਕਾਰਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂਅੰਗਰੇਜ਼ੀ
ਬੋਲੀ
ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ
  • ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਲੋਕa
  • ਹੋਰ ਬਰਤਾਨਵੀ
  • ਭਾਰਤੀ
ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਮਜਿਬਰਾਲਟਰ ਲੋਕ
ਲਲਾਨਿਤੋ(colloquial)
ਸਰਕਾਰਲੋਕਤੰਤਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਨਿਰਭਰਤਾ
ਇਲਾਜ਼ਬੇਥ II
ਵਿਧਾਨਪਾਲਿਕਾਜਿਬਰਾਲਟਰ ਲੋਕ ਸਭਾ
 ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
• ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ
4 ਅਗਸਤ 1704[2]
11 ਅਪਰੈਲ 1713[3]
• ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦਾ ਕੌਮੀ ਦਿਨ
10 ਸਤੰਬਰ
ਖੇਤਰ
• ਕੁੱਲ
6.8 km2 (2.6 sq mi) (241st)
• ਜਲ (%)
0
ਆਬਾਦੀ
• 2015 ਅਨੁਮਾਨ
32,194 (222nd)
• ਘਣਤਾ
4,328/km2 (11,209.5/sq mi) (5th)
ਜੀਡੀਪੀ (ਪੀਪੀਪੀ)2015 ਅਨੁਮਾਨ
• ਕੁੱਲ
£1.64 ਬਿਲੀਅਨ
• ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ
£50,941 (n/a)
ਐੱਚਡੀਆਈ (2008)0.961[4]
ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ · 20th
ਮੁਦਰਾਜਿਬਰਾਲਟਰ ਪੌਂਡ (£)c (GIP)
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰUTC+1 (CET)
• ਗਰਮੀਆਂ (DST)
UTC+2 (CEST)
ਮਿਤੀ ਫਾਰਮੈਟdd/mm/yyyy
ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਸਾਈਡrightd
ਕਾਲਿੰਗ ਕੋਡ+350e
ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਟੀਐਲਡੀ.gif

ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਔਬੇਰਿਅਨ ਪਰਾਇਦੀਪ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਨੋਕ ਉੱਤੇ ਭੂਮੱਧ ਸਾਗਰ ਦੇ ਪਰਵੇਸ਼ ਦਵਾਰ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਸਵਸ਼ਾਸੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖੇਤਰ ਹੈ। 6.843 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (2.642 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹੱਦ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਪੇਨ ਨਾਲ਼ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਰੂਪ ਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਸ਼ਸਤਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਆਧਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਨੌਸੇਨਾ (Royal Navy) ਦਾ ਇੱਕ ਅਧਾਰ ਹੈ।

ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦੀ ਸੰਪ੍ਰਭੁਤਾ ਆਂਗਲ - ਸਪੇਨੀ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੁੱਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਤਰੇਚਤ ਸੁਲਾਹ 1713 ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਪੇਨ ਦੁਆਰਾ ਗਰੇਟ ਬਰੀਟੇਨ ਦੀ ਕਰਾਉਨ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਪੇਨ ਨੇ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਅਧਿਕਾਰ ਜਤਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਲੌਟਾਨੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦੇ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਰਹਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਸੰਪ੍ਰਭੁਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ।[5]

ਇਹ ਚਟਾਨੀ ਪਰਾਇਦੀਪ ਹੈ, ਜੋ ਸਪੇਨ ਦੇ ਮੂਲ ਥਾਂ ਵਲੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੂਰਵਂ ਵਿੱਚ ਭੂਮੱਧ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਐਲਜੇਸਿਅਰਾਸ ਦੀ ਖਾੜੀ ਹੈ। 1713 ਤੋਂ ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਉਪਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਛਾਉਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਦੇ ਚਟਾਨੀ ਪ੍ਰਾਯਦੀਪ ਨੂੰ ਚੱਟਾਨ (ਦਿੱਤੀ ਰਾਕ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਚੱਟਾਨ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਅਚਾਨਕ ਉੱਤੇ ਉੱਠਦੀ ਦਿਸਣਯੋਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਚਟਾਨੀ ਸਥਲਖੰਡ ਉੱਤਰ ਦੱਖਣੀ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਪਤਲੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੁਆਰਾ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਵਿਭਕਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਪਰ ਕਈ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀਆਂ ਹਨ। ਚੱਟਾਨਾਂ ਚੂਨਾ ਪੱਥਰ ਦੀ ਬਣੀ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੁਫਾਵਾਂ ਨਿਰਮਿਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਜੀਵ-ਜੰਤੁਵਾਂਦੇ ਚਿਹਨ ਵੀ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ।

ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਨਗਰ ਨਵਾਂ ਬਸਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਨਗਰ ਦੀ ਆਮ ਤੌਰ: ਸਾਰੇ ਪੁਰਾਣੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਮਾਰਤਾਂ ਲੜਾਈ (177-83) ਵਿੱਚ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਈ। ਵਰਤਮਾਨ ਨਗਰ ਰਾਕ ਦੇ ਉੱਤਰੀ-ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਭਾਗ ਵਿੱਚ 3/16 ਵਰਗ ਮੀਲ ਦੇ ਖੇਤਰਫਲ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਸਮੁੰਦਰ ਦਾ ਕੁੱਝ ਭਾਗ ਸੁਖਾਕਰ ਥਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਗਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਵਪਾਰਕ ਭਾਗ ਪੱਧਰਾ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਪੱਧਰੇ ਦੇ ਉੱਤਰ ਦੇ ਵੱਲ ਉੱਚੇ ਅਸਮਤਲ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸਸਥਾਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਦੇ ਵੱਲ ਫੌਜ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਅਤੇ ਬੇਰਕ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡਿਆ ਵੀ ਹੈ। ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਕੋਇਲੇ ਦੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਉੱਤੇ ਤੇਲ ਤੋਂ ਜਲਯਾਨੋਂ ਦੇ ਚਲਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਜਿਆਦਾ ਸਥਿਲਤਾ ਆ ਗਈ ਹੈ।

ਕਬਜ਼ਾ[ਸੋਧੋ]

24 ਜੁਲਾਈ1704 ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਐਡਮਿਰਲ ਜਾਰਜ ਰੂਕੇ ਨੇ ਸਪੇਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਰਕਬਾ ਸਿਰਫ਼ 2.6 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਅਬਾਦੀ ਸਿਰਫ਼ 30000 ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਅੱਜ ਵੀ ਕਾਇਮ ਹੈ। ਜਿਬਰਾਲਟਰ ਵਿੱਚ 27% ਇੰਗਲਿਸ਼, 24% ਸਪੈਨਿਸ਼, 20% ਇਟੈਲੀਅਨ, 10% ਪੁਰਤਗੇਜ਼ੀ, 8% ਮਾਲਟਾ ਵਾਸੀ, 3% ਯਹੂਦੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੂ ਹੋਰ ਕੌਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਵਿੱਚ 83% ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਿਬਰਾਲਟੀਅਰਨ ਲਿਖਵਾਇਆ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸਪੇਨ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।

ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ[ਸੋਧੋ]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. "Gibraltar: National anthem". CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. Archived from the original on 12 ਅਪ੍ਰੈਲ 2018. Retrieved 25 September 2011. National anthem: name: "Gibraltar Anthem" . . . note:adopted 1994; serves as a local anthem; as a territory of the United Kingdom, "God Save the Queen" remains official (see United Kingdom) {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (help)
  2. Gibraltar was captured on 24 July 1704 Old Style or 4 August 1704 New Style.
  3. The treaty was signed on 31 March 1713 Old Style or 11 April 1713 New Style (Peace and Friendship Treaty of Utrecht between France and Great Britain).
  4. Filling Gaps in the Human Development Index Archived 2011-10-05 at the Wayback Machine., United Nations ESCAP, February 2009
  5. "Abstract of Statistics 2009, Statistics Office of the Government of Gibraltar" (PDF). p. 2. Archived from the original (PDF) on 2014-12-22. Retrieved 2012-11-15. {{cite web}}: |first= missing |last= (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (help)