ਤੁਫ਼ੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ
ਤੁਫ਼ੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ | |
|---|---|
| ਉਰਫ਼ | ਮਾਸਟਰ ਤੁਫ਼ੈਲ, ਮੀਆਂ ਤੁਫ਼ੈਲ, ਤੁਫ਼ੈਲ ਮੁਲਤਾਨੀ |
| ਜਨਮ | 1916 ਜਲੰਧਰ, ਪੰਜਾਬ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | ਸਤੰਬਰ 21, 1990 ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ |
| ਵੰਨਗੀ(ਆਂ) | ਲੋਕ ਗਾਇਕੀ |
| ਕਿੱਤਾ | ਗਾਇਕ |
ਤੁਫ਼ੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ(1916 – 21 ਸਤੰਬਰ 1990) ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ ਗਾਇਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ "ਸਾਡਾ ਚਿੜੀਆਂ ਦਾ ਚੰਬਾ ਵੇ," " ਅੱਖੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ ਜਵਾਬ ਨਾ," "ਲਾਈ ਬੇਕਦਰਾਂ ਨਾਲ ਯਾਰੀ," ਅਤੇ "ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਖੇੜਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ" ਆਦਿ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੀਤ ਗਾਏ ਹਨ। ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪੀਟੀਵੀ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਤੁਫੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ 1916 ਵਿੱਚ, ਜਲੰਧਰ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ.
ਤੁਫੈਲ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਪੁਰਖੇ 'ਪੱਖਵਾਜੀ ਸਨ। "ਉਸ ਦੇ ਵਡਾਰੂਆਂ ਵਿੱਚ ਰਬਾਬੀ ਵੀ ਸਨ ਜੋ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਗੁਰਬਾਣੀ ਗਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਤੁਫੈਲ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਨੇੜੇ ਪੰਬਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿਖੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਗਾਇਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਦਾ ਨਾਨਾ ਇੱਕ ਰਬਾਬੀ ਤੌਰ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੀ ਵੀ ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਤੁਫ਼ੈਲ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮੁਲਤਾਨ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਘੇਰੇ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸਫਲਤਾ ਕਾਇਮ ਰਹੀ। ਉਸਨੇ ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 26 ਨਵੰਬਰ 1964 ਨੂੰ, ਜਿਸ ਦਿਨ ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਹੋਇਆ, ਉਸ ਦਿਨ ਆਨ-ਏਅਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਲੋਕ ਗਾਇਕ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਤੂਫੈਲ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗਾਣਾ, "ਲਈ ਬੇਕਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਯਾਰੀ ਤੇ ਟੁੱਟ ਗਈ ਤੜੱਕ ਕਰ ਕੇ" ਚੁਣਿਆ।
ਤੁਫ਼ੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ ਜਾਤੀ ਨਾਲ ਨਿਆਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੀਟੀਵੀ(PTV) ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਸਲਮ ਅਜ਼ਹਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੁਫ਼ੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਫ਼ੈਲ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਪੀਰ "ਪੀਰ ਨਿਆਜ਼ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ" ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਨਾਮ ਨਾਲ ਉਲਝਣ ਨਾ ਕਰੋ, ਉਹ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪੁਸ਼ਤੂਨ ਨਿਆਜ਼ੀ ਗੋਤ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਨਹੀਂ ਸੀ. ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਤੁਫ਼ੈਲ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਤੁਫ਼ੈਲ, ਮਾਸਟਰ ਤੁਫ਼ੈਲ, ਮੀਆਂ ਤੁਫ਼ੈਲ ਜਾਂ ਤੁਫ਼ੈਲ ਮੁਲਤਾਨੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
[ਸੋਧੋ]ਇਕ ਦੌਰਾ ਤੁਫ਼ੈਲ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਮਰਥ ਰਿਹਾ। 21 ਸਤੰਬਰ 1990 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ,ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਮਾਇਤੀਆਂ ਦੇ ਉਲਟ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਨੇੜੇ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਤੂਫੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤਕ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੀਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਬੇਟੇ ਜਾਵੇਦ ਅਤੇ ਬਾਬਰ ਨਿਆਜ਼ੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ 'ਤੇ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ' ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੋਕ ਗਾਇਕ ਤੁਫ਼ੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ ਨੂੰ 30 ਮਈ, 2011 ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ (ਪੀ ਐਨ ਸੀ ਏ) ਵਿਖੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇਕ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਵਿਚ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਸੰਗੀਤਕ ਸ਼ੈਲੀ
[ਸੋਧੋ]ਤੁਫ਼ੈਲ ਨਿਆਜ਼ੀ ਇਕ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ ਜੋ ਕਲਾਸੀਕਲ ਰੂਪਾਂ ਤੋਂ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਕੀ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ, ਇਕ ਰੂਹਾਨੀ ਭਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਸਨੂੰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵਿਚ ਡੂੰਘੇ ਸੂਫੀ ਤੱਤ, ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਅਕਸਰ ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਚਲਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਗਾਇਆ, ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ।