ਪਦਮਾਵਤੀ ਮੰਦਰ
ਪਦਮਾਵਤੀ ਮੰਦਰ[1] ਭਗਵਾਨ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਪਦਮਾਵਤੀ ਜਾਂ ਅਲਾਮੇਲੁਮੰਗਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਿਰੂਪਤੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਤਿਰੂਚਨੂਰ, ਤਿਰੂਪਤੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਤਿਰੁਮਾਲਾ ਤਿਰੂਪਤੀ ਦੇਵਸਥਾਨਮ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਧੀਨ ਹੈ।
ਦੰਤਕਥਾ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਜਨਮ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਆਕਾਸ਼ ਰਾਜੇ ਤੋਂ ਅਲਾਮੇਲੂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਤਿਰੂਪਤੀ ਦੇ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨੇ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਤਪੱਸਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਲਾਮੇਲੂ ਮੰਗਾਪੁਰਮ ਵਿਖੇ ਲਾਲ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਪਦਮ) 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਨ ਦਿੱਤੇ। ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਵੀ ਮਾਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਪੁਸ਼ਕਰਿਨੀ ਵਿੱਚ ਪਦਮਾਸਰੋਵਰਮ ਨਾਮਕ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਮਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਵੈਂਕਟਚਲ ਮਹਾਤਯਮ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਯਨਾਰਾਇਣ ਪੂਰੀ ਸ਼ਾਨੋ-ਸ਼ੌਕਤ ਵਿੱਚ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਸਨ। ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਿਆਨਾਰਾਇਣ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਮੰਦਿਰ ਪੁਸ਼ਕਾਰਿਣੀ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਪਦਮ ਪੁਰਾਣ ਦੇਵੀ ਦੇ ਆਗਮਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀਨਿਵਾਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਵਰਣਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਪਦਮਾਵਤੀ ਦੇਵੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਾਰਤਿਕ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਸੁਕਲ ਪੱਖ ਪੰਚਮੀ ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤਾਰਾ ਉੱਤਰਾਸ਼ਦਾ ਚੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਦੇਵੀ ਦਾ ਬ੍ਰਹਮੋਤਸਵਮ ਉਸ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਮੌਕੇ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਸ਼ਾਨੋ-ਸ਼ੌਕਤ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2]
ਦੇਵਤਾ[ਸੋਧੋ]
ਪਦਮਾਵਤੀ (ਜਾਂ ਅਲਾਮੇਲੁਮੰਗਾ ) ਮੰਦਰ ਦੀ ਮੁੱਖ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਪਦਮਾਵਤੀ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹੈ। ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਮੂੰਹ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹੈ।
ਪਦਮਾਸਰੋਵਰਮ[ਸੋਧੋ]
ਪਦਮਾਸਰੋਵਰਮ ਸ਼੍ਰੀ ਪਦਮਾਵਤੀ ਮੰਦਿਰ ਦਾ ਮੰਦਿਰ ਸਰੋਵਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਪਦਮਾਵਤੀ ਇਸ ਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਸੁਨਹਿਰੀ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ (ਪਦਮ) ਵਿੱਚ ' ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਪੰਚਮੀ ' ਦੇ ਦਿਨ ਕਾਰਤੀਕਾ ਮਾਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ ਸੀ।[3]
ਤਿਉਹਾਰ[ਸੋਧੋ]
ਪਦਮਾਸਰੋਵਰਮ ਵਿੱਚ, ਸਲਾਨਾ ਪਦਮਾਵਤੀ ਬ੍ਰਹਮੋਤਸਵਮ ( ਪੰਚਮੀ ਤੀਰਥਮ ) ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਚੱਕਰ ਸਨਾਨਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪਵਿੱਤਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਗਵਾਹ ਹੋਣਗੇ।[4]
ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਮੰਦਰ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਵਾਮੀ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਸੁੰਦਰਰਾਜਾ ਸਵਾਮੀ ਮੰਦਿਰ ਪਦਮਾਵਤੀ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉਪ-ਮੰਦਰ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਸਬੂਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਮੰਦਰ 1221 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਸੁੰਦਰਰਾਜਸਵਾਮੀ ਮੰਦਿਰ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਵਰਦਰਾਜ ਸਵਾਮੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਸ਼੍ਰੀਦੇਵੀ ਅਤੇ ਭੂਦੇਵੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਪਦਮਾਸਰੋਵਰਮ (ਮੰਦਿਰ ਸਰੋਵਰ) ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਭਗਵਾਨ ਸੂਰਿਆਨਾਰਾਇਣ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਵੀ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਭਗਵਾਨ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[5]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
- ਤਿਰੁਮਾਲਾ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ
- ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ
- ਤਿਰੁਮਾਲਾ ਤਿਰੂਪਤੀ ਦੇਵਸਥਾਨਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
- ਤਿਰੂਪਤੀ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "SRI PADMAVATHI AMMAVARU TEMPLE,TIRUCHANOOR SEVA DETAILS". Archived from the original on 2015-07-21. Retrieved 2015-07-21.
- ↑ "Sri Padmavathi Ammavari Temple – Tirupati Tirumala Info". Tirupati Tirumala Info (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2017-01-25.
- ↑ "Tiruchanur spruced up for annual fete Premises".
- ↑ "2 Lakh Take Holy Dip on 'Panchami Theertham'". Archived from the original on 2015-06-10. Retrieved 2015-06-07.
- ↑ "Sub-temples at Tiruchanoor Premises". Archived from the original on 2016-03-04. Retrieved 2015-07-21.