ਬਾਂਬਾ ਮੂਲਰ
ਮਹਾਰਾਣੀ ਬਾਂਬਾ, ਲੇਡੀ ਸਿੰਘ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Maharani Bamba, Lady Singh; ਬਾਂਬਾ ਮੂਲਰ; 6 ਜੁਲਾਈ 1848 – 18 ਸਤੰਬਰ 1887)। ਈਸਾਈ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ, ਉਸਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਬਾਂਬਾ ਬਣ ਗਈ।[1] ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਅਬੀਸੀਨੀਅਨ (ਇਥੋਪੀਅਨ) ਮਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਇੱਕ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕੁੜੀ ਤੋਂ, ਕਾਇਰੋ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਇੱਕ ਮਹਾਰਾਣੀ ਤੋਂ "ਪਰਥਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਬਲੈਕ ਪ੍ਰਿੰਸ" ਨਾਲ ਐਸ਼ੋ-ਆਰਾਮ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਉਸ ਦੇ ਬਦਲਾਵ ਦੀ ਤੁਲਨਾ " ਸਿੰਡਰੈਲਾ " ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਬਾਂਬਾ ਮੂਲਰ ਲੁਡਵਿਗ ਮੂਲਰ ਦੀ ਧੀ ਸੀ, ਟੌਡ ਮੂਲਰ ਐਂਡ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਵਪਾਰੀ ਬੈਂਕਰ, ਸੋਫੀਆ ਨਾਮਕ ਅਬੀਸੀਨੀਅਨ ਮੂਲ ਦੀ ਉਸਦੀ ਮਾਲਕਣ ਦੁਆਰਾ।[2] ਨਾਮ ਬਾਂਬਾ ਗੁਲਾਬੀ ਲਈ ਅਰਬੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਪਤਨੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਨਜਾਇਜ਼ ਧੀ ਨੂੰ ਕਾਹਿਰਾ ਵਿੱਚ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹੇ। ਮੂਲਰ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਇੱਕ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਈ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਈ ਅਤੇ ਕਾਹਿਰਾ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਨ ਪ੍ਰੈਸਬੀਟੇਰੀਅਨ ਮਿਸ਼ਨ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਔਰਤ ਸੀ।
ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਮੌਤ[ਸੋਧੋ]
ਇਸ ਜੋੜੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਸਫੋਲਕ ਵਿੱਚ ਐਲਵੇਡਨ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਛੇ ਬੱਚੇ ਸਨ: ਵਿਕਟਰ ਅਲਬਰਟ ਜੇ (1866–1918), ਫਰੈਡਰਿਕ ਵਿਕਟਰ (1868–1926), ਬਾਂਬਾ ਸੋਫੀਆ ਜਿੰਦਾਨ (1869–1957), ਕੈਥਰੀਨਾ ਹਿਲਡਾ[3] (1871–1942), ਸੋਫੀਆ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰਾ (1876–1948), ਅਤੇ ਅਲਬਰਟ ਐਡਵਰਡ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ (1879-1893)।
ਵਿਕਟਰ ਅਤੇ ਫਰੈਡਰਿਕ ਦੋਵੇਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਆਰਮੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਜਦੋਂ ਕਿ ਫਰੈਡਰਿਕ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ ਐਂਟੀਕਿਊਰੀਜ਼ ਆਫ ਲੰਡਨ ਦੇ ਫੈਲੋ ਬਣ ਗਏ। ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਧੀ, ਬਾਂਬਾ ਸੋਫੀਆ ਜਿੰਦਾਨ, ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਸਦਰਲੈਂਡ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵਜੋਂ ਲਾਹੌਰ ਪਰਤ ਆਈ। ਉਹ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਬਾਂਬਾ ਸਦਰਲੈਂਡ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
1886 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਲਿਆ। ਉੱਥੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਉਸਨੂੰ ਅਦਨ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਂਬਾ ਦੀ ਮੌਤ 18 ਸਤੰਬਰ 1887 ਨੂੰ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਐਲਵੇਡਨ ਵਿਖੇ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ "ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਕੇਸ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਆਪਕ ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ, ਉਸ ਦੇ ਪੀਣ (ਸ਼ਰਾਬ) ਦੁਆਰਾ ਵਿਗੜ ਗਈ" ਵਜੋਂ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਬਾਂਬਾ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ 1889 ਵਿੱਚ ਐਡਾ ਡਗਲਸ ਵੇਥਰਿਲ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਦੋ ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਸਨ।
ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਐਲਬਰਟ ਐਡਵਰਡ ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀ 1 ਮਈ 1893 ਨੂੰ ਹੇਸਟਿੰਗਜ਼ ਵਿੱਚ ਤੇਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਬਾਂਬਾ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਇੰਗਲੈਂਡ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਐਲਵੇਡਨ ਵਿਖੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Pan, Esther; Medhat Said (2006). "Bamba Muller". Dictionary of African Christian Biography. Retrieved 8 March 2010.
- ↑ Maharani Bamba Duleep Singh Archived 19 September 2013 at the Wayback Machine., DuleepSingh.com, accessed March 2010
- ↑ The Swiss Account of Princess Catherine Duleep Singh The Tribune, 25 June 2001.