ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਸੰਗੀਤ
ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ (ਬੰਗਾਲੀ: বাংলা সংগীত) ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਗੀਤ-ਲਿਖਣ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬੋਲਾਂ ਨਾਲ ਰਚਿਆ ਗਿਆ, ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦਾ ਬੰਗਾਲ ਖੇਤਰ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਬੰਗਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸੰਗੀਤ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਉਚਾਰਣ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ, ਅਤੇ ਜੈਦੇਵ ਦੁਆਰਾ 13ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਗੀਤਗੋਵਿੰਦਮ ਵਰਗੀ ਵੈਸ਼ਨਵ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਧੀਨ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਕੰਮ ਕਈ ਪੂਰਬੀ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਰੁਝਾਨਾਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਸੰਗੀਤਕ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਸੁਲਤਾਨ ਅਤੇ ਨਵਾਬਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਬਾਰੋ ਭੁਈਆਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਰਸਮੀ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਹਿੱਸਾ ਭਗਤੀ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਮਪ੍ਰਸਾਦ ਸੇਨ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਭਗਤੀ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਗਤ ਜੋ ਬੰਗਾਲੀ ਲੋਕਾਚਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਾਵਿਕ, ਗ੍ਰਾਮੀਣ, ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮਾਤ ਅਵਤਾਰ, ਮਾ ਕਾਲੀ ਵਿੱਚ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਅਨੰਦਮਈ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਲੇਖਕ ਵਿਦਿਆਪਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਭਗਤੀ ਕਾਵਿ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਧਰਤੀ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ; ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਸ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਦੇਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਰੂਪ
[ਸੋਧੋ]ਕੋਟਲੀ ਘਰਾਣਾ
[ਸੋਧੋ]ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ (ਮੌਜੂਦਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼) ਦੇ ਫਰੀਦਪੁਰ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਕੋਟਾਲੀਪਾਰਾ ਦਾ ਮੁੱਢ "ਚੰਦਰਬਰਮਨਕੋਟ" ਤੋਂ ਹੈ, ਲਗਭਗ 315 ਈ. ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। “ਕੋਟ” ਦਾ ਮਤਲਬ ਕਿਲ੍ਹਾ ਹੈ, “ਅਲੀ” ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ “ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਕੰਧ ਅਤੇ ਖੇਤਰ”, ਅਤੇ “ਪਾਰਾ” ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਬਸਤੀ ਜਾਂ “ਗੁਆਂਢ”।
ਕੋਟਾਲੀਪਾਰਾ ਯੁੱਗਾਂ ਤੋਂ ਬੌਧਿਕ ਉੱਤਮਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੰਗੀਤ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਵਿਦਵਤਾ ਵਿੱਚ।
ਸੰਗੀਤਾਚਾਰੀਆ ਤਰਪਦਾ ਚੱਕਰਵਰਤੀ (1909-1975), ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੈਨ-ਇੰਡੀਅਨ ਖਿਆਲੀ ਅਤੇ ਕੋਟਾਲੀ ਘਰਾਣੇ ਦਾ ਮੋਢੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਉਸਤਾਦ ਅਲਾਊਦੀਨ ਖ਼ਾਨ ਵਰਗਾ ਹੀ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਕੋਟਾਲੀਪਾਰਾ (ਮੌਜੂਦਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ) ਤੋਂ ਕੋਲਕਾਤਾ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੋਟਲੀ ਘਰਾਣਾ ਸੁਹਜ 'ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਰਾਗ ਦਾ ਸੁਹਜ, ਅਭਿਵਿਅਕਤੀ, ਬੋਲ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ। ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਮੌਜੂਦਾ ਕੋਟਾਲੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨੇ ਪੰਡਿਤ ਮਾਨਸ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਆਕਾਰ ਲੈ ਲਿਆ, ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਉਦਾਰਵਾਦ ਦਾ ਸੁਮੇਲ, ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਵਿਚਾਰਾਂ, ਸ਼ੈਲੀ ਜਾਂ ਸੁਆਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ। ਵਿਦੁਸ਼ੀ ਰੁਚਿਰਾ ਪਾਂਡਾ, ਅੱਜ ਕੋਟਾਲੀ ਘਰਾਣੇ ਦਾ ਗਲੋਬਲ ਚਿਹਰਾ ਹੈ।
ਬਿਸ਼ਨੂਪੁਰ ਘਰਾਣਾ
[ਸੋਧੋ]ਬਿਸ਼ਨੂਪੁਰ ਘਰਾਣਾ ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਕਲਾਸੀਕਲ (ਦ੍ਰੁਪਦ) ਘਰਾਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਲਾ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਦਰਬਾਰੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਿਸ਼ਨੂਪੁਰ, ਬਾਂਕੁਰਾ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਬਹਾਦੁਰ ਖਾਨ, ਤਾਨਸੇਨ ਦਾ ਵੰਸ਼ਜ, ਬਿਸ਼ਨੂਪੁਰ ਘਰਾਣੇ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸੀ। ਬਹਾਦੁਰ ਖਾਨ ਨੂੰ ਮੱਲਾ ਰਾਜਾ ਰਘੁਨਾਥ ਸਿੰਘਾ II ਦੁਆਰਾ ਬਿਸ਼ਨੂਪੁਰ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਬਾਉਲ
[ਸੋਧੋ]ਬੌਲ (ਮਤਲਬ "ਬ੍ਰਹਮ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਪਾਗਲਪਨ") ਬੰਗਾਲ ਖੇਤਰ ਦੇ ਰਹੱਸਵਾਦੀ ਟਕਸਾਲਾਂ (ਮੁਸਲਿਮ ਸੂਫ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਬੈਸ਼ਨੋ) ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ 17ਵੀਂ ਅਤੇ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਸੀ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਰਤਾਭਜਾਂ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਤਾਂਤਰਿਕ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੁਸਲਿਮ ਸੂਫੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਸਨ। ਬੌਲਜ਼ ਨੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਆਦਰਸ਼, ਮੋਨੇਰ ਮਾਨੁਸ਼ (ਦਿਲ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਜੀਵ) ਦੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗਾਇਆ, ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ "ਜ਼ਿਆਦਾ" ਅੰਤਰਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ। ਲਾਲਨ ਫਕੀਰ, ਵਿਕਲਪਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਲਨ ਸ਼ਾਹ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼ਟੀਆ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਬਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮਹਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਾਮਪ੍ਰਸਾਦੀ
[ਸੋਧੋ]ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਤ-ਕਵੀ ਰਾਮਪ੍ਰਸਾਦ ਸੇਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚੇ ਗਏ ਬੰਗਾਲੀ ਭਗਤੀ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਰਾਮਪ੍ਰਸਾਦੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਕਾਲੀ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਲਾਲਨ ਗੀਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਤ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਲਾਲਨ ਦੁਆਰਾ ਰਚੇ ਗਏ ਬੰਗਾਲੀ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਲਾਲਨ ਗੀਤੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰਬਿੰਦਰ ਸੰਗੀਤ
[ਸੋਧੋ]ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਮਰਥਕ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਹਨ (ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਰੋਬੀ ਠਾਕੁਰ ਅਤੇ ਗੁਰੂਦੇਵ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਬਾਅਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਸਤਿਕਾਰਿਤ ਅਧਿਆਪਕ" (ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ, 'ਦੇਬ' ਪਿਛੇਤਰ ਇੱਕ ਸਨਮਾਨਯੋਗ ਸੀ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਮਿਲਦਾ ਸੀ। , ਪਰ ਇਹ ਸਿਰਲੇਖ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀਨਿਕੇਤਨ ਵਿਖੇ ਉਸਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਈ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪਤੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ/) ਟੈਗੋਰ ਇੱਕ ਉੱਤਮ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ ਜਿਸਦੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 2,230 ਗੀਤ ਸਨ।[2][3] ਉਸਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਰਬੀਂਦ੍ਰਸੰਗਿਤ ("ਟੈਗੋਰ ਗੀਤ") ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਤਰਲਤਾ ਨਾਲ ਅਭੇਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ - ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਜਾਂ ਨਾਵਲਾਂ, ਕਹਾਣੀਆਂ, ਜਾਂ ਨਾਟਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ - ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਠੁਮਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਧੁਨ ਨੂੰ ਚਲਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਅਰੰਭਕ ਬ੍ਰਾਹਮੋ ਭਗਤੀ ਵਾਲੇ ਭਜਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਰਧ-ਕਾਮੁਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[4] ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਰਾਗਾਂ ਦੇ ਧੁਨੀ ਰੰਗ ਨੂੰ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਤੱਕ ਨਕਲ ਕੀਤਾ। ਕੁਝ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿੱਤੇ ਰਾਗ ਦੇ ਧੁਨ ਅਤੇ ਤਾਲ ਦੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਨਾਲ ਨਕਲ ਕੀਤੀ; ਹੋਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਗਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮਿਸ਼ਰਤ ਤੱਤ।[5] ਫਿਰ ਵੀ ਉਸਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਲਗਭਗ ਨੌਂ-ਦਸਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਭੰਗਾ ਗਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਧੁਨਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਚੁਣੇ ਗਏ ਪੱਛਮੀ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ, ਬੰਗਾਲੀ ਲੋਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰੀ ਸੁਆਦਾਂ ਦੇ "ਬਾਹਰੀ" ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਟੈਗੋਰ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ "ਤਾਜ਼ੇ ਮੁੱਲ" ਨਾਲ ਸੁਧਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[6] ਉਸਦਾ ਸੰਗੀਤ 'ਕਾਵਿਆ-ਗੀਤੀ' ਦੀ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ, ਰਚਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ੈਲੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬੰਬਈ ਅਤੇ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੀ ਗਈ।
1971 ਵਿੱਚ, ਅਮਰ ਸ਼ੋਨਰ ਬੰਗਲਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ - ਵਿਅੰਗਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ - ਫਿਰਕੂ ਲੀਹਾਂ 'ਤੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ 1905 ਦੀ ਵੰਡ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਲਈ: ਹਿੰਦੂ-ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਮੁਸਲਿਮ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ ਨੂੰ ਕੱਟਣਾ ਖੇਤਰੀ ਖੂਨ-ਖਰਾਬੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਸੀ। ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਵੰਡ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਚਲਾਕ ਯੋਜਨਾ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ, ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਬੰਗਾਲੀ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜਗਾਉਣਾ ਸੀ। ਜਨ ਗਣ ਮਨ ਸ਼ਧੂ-ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਬੰਗਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਰੂਪ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਬ੍ਰਾਹਮੋ ਭਜਨ ਭਰੋਤ ਭਾਗੋ ਬਿਧਾਤਾ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਪਉੜੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੀ ਹੈ ਜੋ ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਰਚੀ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1911 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਕਲਕੱਤਾ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ 1950 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਗਣਰਾਜ ਦੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[7]
ਬੰਗਾਲੀਆਂ ਲਈ, ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਅਪੀਲ, ਭਾਵਾਤਮਕ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ, ਜਿਸਨੂੰ ਟੈਗੋਰ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਤੋਂ ਵੀ ਉੱਪਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਜਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੀਖਿਆ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ "[t] ਇੱਥੇ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਘਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਏ ਨਾ ਗਏ ਹੋਣ ਜਾਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਗਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ... ਪਿੰਡ ਦੇ ਅਨਪੜ੍ਹ ਲੋਕ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ।"[8] ਟੈਗੋਰ ਨੇ ਸਿਤਾਰ ਵਾਦਕ ਵਿਲਾਇਤ ਖਾਨ ਅਤੇ ਸਰੋਦੀਆ ਬੁੱਧਦੇਵ ਦਾਸਗੁਪਤਾ ਅਤੇ ਅਮਜਦ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।[5]
ਉਸਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੰਗੀਤਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦੀ ਦੋ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਹਨ - ਗੀਤਾਬਿਤਨ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਪਾਠ ਹਨ) ਅਤੇ ਸਵਰਾਬਿਤਾਨ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕ ਸੰਕੇਤ ਹਨ)। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜੋ ਸੰਗੀਤ ਲਈ ਸੈੱਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਉਪਰੋਕਤ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ। ਇਹ ਉਸਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੋਰ.
ਰਬਿੰਦਰਸੰਗੀਤ ਦੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰ ਸ਼ਾਂਤੀਦੇਬ ਘੋਸ਼, ਦੇਬਾਬਰਤਾ ਬਿਸਵਾਸ, ਪੰਕਜ ਕੁਮਾਰ ਮਲਿਕ, ਕਲੀਮ ਸ਼ਰਾਫੀ, ਕਨਿਕਾ ਬੰਦੋਪਾਧਿਆਏ, ਰਾਜੇਸ਼ਵਰੀ ਦੱਤਾ, ਮਾਲਤੀ ਘੋਸ਼ਾਲ, ਨੀਲੀਮਾ ਸੇਨ, ਸੁਚਿਤਰਾ ਮਿੱਤਰਾ, ਅਦਿਤੀ ਮੋਹਸਿਨ, ਰੇਜ਼ਵਾਨਾ ਚੌਧਰੀ, ਸੁਬਿਨਯਾ ਚੰਯਤਮਾਨ, ਹੇਤਨਿਯਮ, ਹੇਤਨਿਮੋ। ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਦਵਿਜੇਨ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਸਾਗਰ ਸੇਨ, ਸੰਤੋਸ਼ ਠਾਕੁਰ, ਪੂਰਬੀ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਕਬੀਰ ਸੁਮਨ, ਬਨਾਨੀ ਘੋਸ਼, ਮੀਤਾ ਹੱਕ, ਇੰਦਰਾਣੀ ਸੇਨ, ਸ਼੍ਰੀਕਾਂਤੋ ਅਚਾਰੀਆ, ਸ਼੍ਰੇਆ ਗੁਹਾਠਾਕੁਰਤਾ ਸਾਹਨਾ ਬਾਜਪਾਈ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਹਨ।
ਨਜ਼ਰੁਲ ਗੀਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਕੰਮ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਕਾਜ਼ੀ ਨਜ਼ਰੁਲ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਨਜ਼ਰੁਲ ਗੀਤੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਉੱਘੇ ਨਜ਼ਰੁਲਗੀਤੀ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਸੁਪਰੋਵਾ ਸਿਰਕਾਰ, ਧੀਰੇਂਦਰ ਚੰਦਰ ਮਿੱਤਰਾ, ਮਾਨਬੇਂਦਰ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਡਾ ਅੰਜਲੀ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਧੀਰੇਨ ਬੋਸ, ਅਧੀਰ ਬਾਗਚੀ, ਪੂਰਬੀ ਦੱਤਾ, ਫਿਰੋਜ਼ਾ ਬੇਗਮ, ਅਨੂਪ ਘੋਸ਼ਾਲ, ਅਤੇ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਗਾਇਕ ਸੋਹਰਾਬ।
ਸ਼ਿਆਮਾ ਸੰਗੀਤ
[ਸੋਧੋ]ਸ਼ਿਆਮਾ ਸੰਗੀਤ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਸ਼ਿਆਮਾ ਜਾਂ ਕਾਲੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਬੰਗਾਲੀ ਭਗਤੀ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਮਾਂ-ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਜਾਂ ਪਾਰਵਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀਗਿਤੀ ਜਾਂ ਦੁਰਗਾਸਤੁਤੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਆਮਾ ਸੰਗੀਤ ਆਮ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬੱਚੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਦੀਵੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਸੰਗੀਤਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਜਾ ਦੀਆਂ ਆਮ ਰਸਮਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੈ ਅਤੇ ਤੰਤਰ ਦੇ ਗੁਪਤ ਅਭਿਆਸ ਤੋਂ ਵੀ ਮੁਕਤ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕ ਪੰਨਾਲਾਲ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ ਹੈ।
ਦ੍ਵਿਜੇਂਦਰਗੀਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਦਵਿਜੇਂਦਰਲਾਲ ਰੇ ਦੀ ਦਵਿਜੇਂਦਰਗੀਤੀ (ਦਵਿਜੇਂਦਰਲਾਲ ਦੇ ਗੀਤ), ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਉਪ-ਸ਼ੈਲੀ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਦਵਿਜੇਂਦਰਲਾਲ ਰੇਅ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਧੰਨ ਧੰਨਾ ਪੁਸ਼ਪਾ ਭਾਰਾ ਅਤੇ ਬੰਗਾ ਅਮਰ ਜਨਨੀ ਅਮਰ ਹਨ। ਰੇ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਆਧੁਨਿਕ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਤੁਲਪ੍ਰਸਾਦੀ
[ਸੋਧੋ]ਅਤੁਲਪ੍ਰਸਾਦੀ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ-ਆਧੁਨਿਕ ਦੌਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਪੱਛਮਬੰਗਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਠੁਮਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਅਤੁਲ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਗੀਤ ਤਿੰਨ ਵਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਸਨ: ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ, ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਪਿਆਰ।
ਪ੍ਰਭਾਤ ਸੰਗਤਿ
[ਸੋਧੋ]ਪ੍ਰਭਾਤ ਸੰਗੀਤਾ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸਵੇਰ ਦੇ ਗੀਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਤ ਗੀਤਾਂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਭਾਤ ਰੰਜਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚੇ ਗਏ ਗੀਤ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅੱਠ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ: ਬੰਗਾਲੀ, ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਉਰਦੂ, ਮਾਘੀ, ਮੈਥਿਲੀ ਅਤੇ ਅੰਗਿਕਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, 1982 ਤੋਂ 1990 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਅੱਠ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਬੋਲ ਅਤੇ ਧੁਨ ਸਮੇਤ ਕੁੱਲ 5,018 ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। .
ਹੋਰ
[ਸੋਧੋ]- ਭਟਿਆਲੀ
- ਕੱਵਾਲੀ
- ਭਵਈਆ
- ਧਮੇਲ
- ਗੋਭੀਰਾ
- ਕਵੀਗਨ, ਸਧਾਰਨ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਗੀਤਕ ਲੜਾਈ ਵਜੋਂ ਸਟੇਜ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਜਾਤਰਾ ਪਾਲਾ, ਨਾਟਕਾਂ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁੜੇ ਗੀਤ (ਸਟੇਜ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ)। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਥੀਮ ਦੀਆਂ ਰੰਗੀਨ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੇ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਅਮੀਰ ਭੰਡਾਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਸੀ। ਇਸ ਕੰਨ ਦੇ ਕੁਝ ਦਿੱਗਜਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਮਨਿਧੀ ਗੁਪਤਾ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਧੂ ਬਾਬੂ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ), ਲਾਲਨ ਫਕੀਰ, ਅਤੁਲਪ੍ਰਸਾਦ ਸੇਨ, ਦਵਿਜੇਂਦਰ ਲਾਲ ਰੇ, ਰਜਨੀਕਾਂਤਾ ਸੇਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕੈਨਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[9]
Modern Bengali music
[ਸੋਧੋ]ਆਧੁਨਿਕ ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਜਗਨਮੋਏ ਮਿੱਤਰਾ (1918-2003) (ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਗੀਤ ਦਾ ਮੋਢੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਵਰਗੇ ਭਾਰਤੀ ਗਾਇਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੇਮੰਤ ਕੁਮਾਰ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ, ਮਾਨਬੇਂਦਰ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਸੰਧਿਆ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਮੰਨਾ ਡੇ, ਵਰਗੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਮੀਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ, ਰਾਹੁਲ ਦੇਵ ਬਰਮਨ, ਭੁਪੇਨ ਹਜ਼ਾਰਿਕਾ, ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ, ਆਸ਼ਾ ਭੌਂਸਲੇ, ਤਲਤ ਮਹਿਮੂਦ, ਆਰਤੀ ਮੁਖਰਜੀ, ਕਬੀਰ ਸੁਮਨ, ਅਮਿਤ ਕੁਮਾਰ, ਸ਼ਿਬਾਜੀ ਚੈਟਰਜੀ, ਕੁਮਾਰ ਸਾਨੂ, ਧਨੰਜੈ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ, ਸ਼ਿਆਮਲ ਮਿੱਤਰਾ, ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ, ਅਰਿਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਮਿ੍ਤਕਾ, ਮਿ੍ਤਕ ਦਵਿਜੇਨ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਮਾਨਬੇਂਦਰ ਮੁਖੋਪਾਧਿਆਏ, ਸਚਿਨ ਗੁਪਤਾ, ਸੁਬੀਰ ਸੇਨ, ਉਮਾ ਬੋਸ, ਕੰਨਨ ਦੇਵੀ, ਉਤਪਲਾ ਸੇਨ, ਅਲਪਨਾ ਬੈਨਰਜੀ, ਸਬਿਤਾ ਚੌਧਰੀ, ਅਤੇ ਡੀ.ਐਲ.ਰਾਏ ਦਿਲੀਪ ਕੁਮਾਰ ਰਾਏ।
ਤਪਨ ਚੌਧਰੀ, ਆਜ਼ਮ ਖਾਨ, ਅਬਦੁਲ ਜੱਬਾਰ, ਫਿਰਦੌਸੀ ਰਹਿਮਾਨ, ਖੁਰਸ਼ੀਦ ਆਲਮ, ਬਸ਼ੀਰ ਅਹਿਮਦ, ਸਈਅਦ ਅਬਦੁਲ ਹਾਦੀ, ਸ਼ਹਿਨਾਜ਼ ਰਹਿਮਤੁੱਲਾ, ਕਲੀਮ ਸ਼ਰਾਫੀ, ਆਬਿਦਾ ਸੁਲਤਾਨਾ, ਕਨਕ ਚਾਪਾ, ਸ਼ਕੀਲਾ ਜ਼ਫਰ, ਸਮੀਨਾ ਚੌਧਰੀ, ਕੁਮਾਰ ਬਿਸਵਜੀਤ, ਅਰਨੋਬ, ਫਰੀਦਾ ਪਰਵੀਨ, ਐਂਡਰਿਊ ਕੇ. , ਜੇਮਸ, ਅਯੂਬ ਬੱਚੂ, ਮਿਲਾ, ਅਨੁਸ਼ੇਹ ਅਨਦਿਲ, ਸਬੀਨਾ ਯਾਸਮੀਨ, ਅਤੇ ਰੂਨਾ ਲੈਲਾ ਸਾਰੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਹਨ।
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰ ਡੇ ਅਤੇ ਪੰਨਾਲਾਲ ਭੱਟਾਚਾਰੀਆ, ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅੱਬਾਸਉਦੀਨ ਅਹਿਮਦ, ਕਿਰਨ ਚੰਦਰ ਰਾਏ, ਅਮਰ ਪਾਲ ਬੰਗਾਲੀ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਨ।
ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਲਾਲਨ, ਰਾਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ, ਕਾਜ਼ੀ ਨਜ਼ਰੁਲ ਇਸਲਾਮ ਅਤੇ ਜਸੀਮ ਉੱਦੀਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਰਿਣੀ ਹੈ।
ਸਾਰਾ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਜਾਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਤਾਦ ਅਲਾਉਦੀਨ ਖਾਨ, ਤਰਪਦਾ ਚੱਕਰਵਰਤੀ, ਪੰਡਿਤ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਘੋਸ਼ (1909-1987), ਪੰਡਿਤ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ, ਪੰਡਿਤ ਮਾਨਸ ਚੱਕਰਵਰਤੀ, ਉਸਤਾਦ ਆਇਤ ਅਲੀ ਖਾਨ ਅਤੇ ਉਸਤਾਦ ਆਬੇਦ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। .
1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਕਲਕੱਤਾ (ਕੋਲਕਾਤਾ) ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਂਸ਼ੂ ਦੱਤਾ, ਕਮਲ ਦਾਸਗੁਪਤਾ, ਰਾਏ ਚੰਦ ਬੋਰਾਲ, ਪੰਕਜ ਕੁਮਾਰ ਮਲਿਕ, ਅਨੁਪਮ ਘਟਕ, ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ, ਰਾਹੁਲ ਦੇਵ ਬਰਮਨ ਨਚੀਕੇਤਾ ਘੋਸ਼, ਹੇਮੰਤਾ ਕੁਮਾਰ ਮੁਖੋਪਾਧਯ, ਚੋਪੜਧੇਯ, ਸਚਿਨ ਦੇਵ ਬਰਮਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। , ਸੁਧੀਨ ਦਾਸਗੁਪਤਾ, ਸ਼ਿਆਮਲ ਮਿੱਤਰਾ, ਕਬੀਰ ਸੁਮਨ, ਨਚੀਕੇਤਾ ਚੱਕਰਵਰਤੀ, ਅਜੋਏ ਦਾਸ, ਅਤੇ ਬੱਪੀ ਲਹਿਰੀ, ਜਦਕਿ ਪ੍ਰਣਬ ਰਾਏ, ਗੌਰੀ ਪ੍ਰਸੰਨਾ ਮਜੂਮਦਾਰ, ਕਬੀਰ ਸੁਮਨ ਅਤੇ ਪੁਲਕ ਬੰਦੋਪਾਧਿਆਏ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੀਤਕਾਰ ਸਨ। ਜੀਤ ਗਾਂਗੁਲੀ ਬੰਗਾਲੀ ਫ਼ਿਲਮ ਗੀਤਾਂ ਅਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਆਧੁਨਿਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਹੈ।
ਨਚੀਕੇਤਾ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਅਸਾਧਾਰਨ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਬਹੁ-ਆਯਾਮੀ ਗਾਇਕ, ਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਸਥਾਪਿਤ ਸੰਗੀਤਕ ਕੈਰੀਅਰ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਜਿਸ ਕੋਲ 450 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਏ ਗੀਤ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਉਸਦੇ ਆਪਣੇ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਣ-ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਏ ਗੀਤ ਹਨ, ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਜੋ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ ਔਖਾ ਹੈ, ਸ਼ਾਇਦ ਅਸੰਭਵ ਹੈ। 90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ ਸੰਗੀਤ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਬੌਸ, ਬੰਗਾ ਭੂਸ਼ਣ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਸਿੱਖਿਅਕ, ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨੈਤਿਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਵਾਲਾ, ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਯੁੱਗ ਨੂੰ ਦੂਰ ਸੁੱਟਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲਾ- ਬੰਗਾਲ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਗੰਦੀ ਸ਼ਾਸਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮੂਰਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬੰਗਾਲੀ ਗਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ (ਸੰਪਾਦਕ: ਰਾਜਨਿਓ ਨੰਦੀ)।[10]
ਬੰਗਾਲੀ ਰੌਕ
[ਸੋਧੋ]ਬੰਗਾਲੀ ਰੌਕ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਦੇ ਬੋਲ ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ:
- ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ
- ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ
ਪੱਛਮੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਢਾਕਾ ਅਤੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ ਬੈਂਡਾਂ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਗੀਤ, ਜੀਵਨਮੁਖੀ ਗਾਨ (ਜੀਵਨ ਦੇ ਗੀਤ), ਜੋ ਕਬੀਰ ਸੁਮਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ। ਬੰਗਾਲੀ ਬੈਂਡ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ, ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਆਧੁਨਿਕ ਬੰਗਾਲੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਬੈਂਡਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਵਾਇਤੀ ਲੋਕ-ਅਧਾਰਿਤ ਬੰਗਾਲੀ ਗੀਤ ਵੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
- ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦਾ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ
ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਰੌਕ ਜਾਂ ਬੰਗਲਾ ਰੌਕ 1960 ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਰੌਕ ਐਂਡ ਰੋਲ ਵਿੱਚ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਚਿਟਾਗਾਂਗ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਅਮਰੀਕੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰੌਕ ਅਤੇ ਰੋਲ ਸੰਗੀਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਬਲੂਜ਼ ਰੌਕ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਗਾ, ਦਿ ਵਿੰਡੀ ਸਾਈਡ ਆਫ਼ ਕੇਅਰ, ਦਿ ਲਾਈਟਿੰਗਜ਼, ਰੈਮਬਲਿੰਗ ਸਟੋਨਜ਼ ਆਦਿ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਅੱਧ ਤੱਕ ਪੌਪ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਉਚਚਾਰਨ, ਸੋਲਸ, ਫੀਡਬੈਕ ਅਤੇ ਮਾਈਲਸ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹਾਰਡ ਰਾਕ ਅਤੇ ਹੈਵੀ ਮੈਟਲ ਵਰਗੀਆਂ ਸਬ-ਜੇਨਸਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹਾਰਡ ਰਾਕ ਅਤੇ ਹੈਵੀ ਮੈਟਲ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਐਲਆਰਬੀ, ਫੀਲਿੰਗਸ, ਆਰਕ ਐਂਡ ਵਾਰਫੇਜ਼, ਮਾਈਲਜ਼, ਮਕਸੂਦ ਓ' ਢਾਕਾ, ਸੋਲਸ ਆਦਿ ਸੰਗੀਤ ਵਰਗੇ ਬੈਂਡਾਂ ਨਾਲ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ।
- ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ ਕੋਲਕਾਤਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ। ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਕ ਬੈਂਡ ਮੋਹੀਨਰ ਘੋਰਗੁਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਕ ਬੈਂਡ ਵੀ ਸੀ। ਆਧੁਨਿਕ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਵਿਗਾੜ ਵਾਲੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਗਿਟਾਰ, ਬਾਸ ਗਿਟਾਰ ਅਤੇ ਡਰੱਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਪਿਆਨੋ ਅਤੇ ਕੀਬੋਰਡ ਦੇ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਕਸੋਫੋਨ, ਬੰਸਰੀ, ਵਾਇਲਨ ਅਤੇ ਬਾਸ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਵਾਇਲਨ ਭੂਮੀ 1999 ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਬੰਗਾਲੀ ਰਾਕ ਬੈਂਡ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਬੰਸਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਹਿੱਪ ਹੌਪ
[ਸੋਧੋ]ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਹਿੱਪ ਹੌਪ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ ਜੋ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹਿੱਪ ਹੌਪ ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਹਿੱਪ ਹੌਪ ਅਮਰੀਕੀ ਹਿੱਪ ਹੌਪ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ 2000 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਨੋਟ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Bengal boy on GATE Top-5 list". The Times of India.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000010-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000011-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Tagore 1997, p. 94.
- ↑ 5.0 5.1 Dasgupta, Anirban (2001), "Rabindra-Sangeet as a Resource for Indian Classical Bandishes", Parabaas (published 15 July 2001), retrieved 17 September 2011
- ↑ Ghosh, Bhaswati (2011), "Inside the World of Tagore's Music", Parabaas (published August 2011), retrieved 17 September 2011
- ↑ Monish R. Chatterjee (13 August 2003). "Tagore and Jana Gana Mana". countercurrents.org.
- ↑ Tagore 1997, p. 359.
- ↑ Chatterjee, Gita. Bengal's Swadeshi Samgīt. Published in Banerjee, Jayasri (ed.), The Music of Bengal. Baroda: Indian Musicological Society, 1987.
- ↑ aminachiketa.com
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ
[ਸੋਧੋ]- Tagore, Rabindranath (1997), Dutta, K.; Robinson, A. (eds.), Selected Letters of Rabindranath Tagore, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-59018-1