ਭੋਲੂ ਪਹਿਲਵਾਨ
ਮੰਜ਼ੂਰ ਹੁਸੈਨ (1922 – 1985), ਜਿਸਨੂੰ ਭੋਲੂ ਪਹਿਲਵਾਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪਹਿਲਵਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਹੈਵੀਵੇਟ ਖ਼ਿਤਾਬ ਮਿਲ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। [1]
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]ਭੋਲੂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ 1947 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲਾਹੌਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਨੌਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਰਿਹਾ। ਫਿਰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਕੂਲ ਦੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੌਰਾਨ, ਭੋਲੂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ, ਜੋ ਇੱਕ ਪਹਿਲਵਾਨ ਵੀ ਸੀ, ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਪਟਿਆਲੇ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਗਾਮਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਦਾ ਭਤੀਜਾ ਸੀ। [1]
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ 6 ਮਾਰਚ 1985 ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਨਾਸਿਰ ਭੋਲੂ ਵੀ ਪਹਿਲਵਾਨ ਹੈ। [1]
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]1930 ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]ਭੋਲੂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੁਸ਼ਤੀ ਕੈਰੀਅਰ ਰਾਧਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹਮੀਦਾ ਪਹਿਲਵਾਨ ਰਹਿਮਾਨੀਵਾਲਾ, ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਅਬਦੁਲ ਹਾਮਿਦ ਅਲ ਮਾਰੂਫ ਰਹਿਮਾਨੀ, ਜੋ ਉਸ ਰਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਦਰਬਾਰੀ ਪਹਿਲਵਾਨ ਸੀ, ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1935 ਵਿੱਚ, 13 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਭੋਲੂ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੁਸ਼ਤੀ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦਿਖਾਈ। ਉਸਨੇ ਅਹਿਮਦ ਬਖਸ਼ ਨਾਲ ਬਾਰਾਂ ਮਿੰਟ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਜੋ ਡਰਾਅ ਰਿਹਾ। 27 ਮਾਰਚ 1939 ਨੂੰ, ਭੋਲੂ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਅਹਿਮਦ ਬਖਸ਼ ਨਾਲ ਕੀਤੀ। [1]
1935 ਤੋਂ 1940 ਤੱਕ, ਭੋਲੂ ਨੇਮੰਗਲ ਸਿੰਘ, ਖੜਕ ਸਿੰਘ, ਭੂਰਾ ਸਿੰਘ, ਬੁੱਲਹਾਰ ਪਹਿਲਵਾਨ ਅਤੇ ਬੜੌਦਾ ਦੇ ਅਲੀਮ ਪਹਿਲਵਾਨ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਮਾਹਿਰ ਭਾਰਤੀ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। 1940 ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਭੋਲੂ ਨੇ ਜੰਗ ਫੰਡਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਯੁੱਧ ਫੰਡ ਕੁਸ਼ਤੀ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਭੋਲੂ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ ਕਈ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਚੈਂਪੀਅਨ, ਘੋਸੀਆ ਪਹਿਲਵਾਨ ਵੀ ਹੈ, ਦੋ ਵਾਰ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਬਹਾਵਲਨਗਰ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ। [1]
1940 ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]1944 ਵਿੱਚ, ਭੋਲੂ ਨੇ ਅਜੈਨ ਵਿੱਚ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰੀ ਨੂੰ 6 ਮਿੰਟ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪਹਿਲਵਾਨ ਪੂਰਨ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾਵਾਲਾ ਨੂੰ 3 ਮਿੰਟ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ। 1945 ਵਿੱਚ, ਭੋਲੂ ਨੇ ਕਸੂਰ ਵਿੱਚ ਦਰਬਾਰ ਸਿੰਘ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਿੱਖ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਿੰਟ ਜਿੰਨੇ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹਰਾਇਆ। [1]
1947 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਭੋਲੂ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਮਿੰਟੋ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲੀਆ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜਿੱਤਿਆ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਮੈਚ ਹੋਇਆ। ਅਪ੍ਰੈਲ 1949 ਵਿੱਚ, ਭੋਲੂ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ 8 ਮਿੰਟ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਦੇ ਖ਼ਿਤਾਬ ਲਈ ਯੂਨਸ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲੀਆ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਰੁਸਤਮ-ਏ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਖ਼ਿਤਾਬ ਜਿੱਤਿਆ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਜਨਰਲ, ਖਵਾਜਾ ਨਜ਼ੀਮੂਦੀਨ, ਇਸ ਕੁਸ਼ਤੀ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮਹਿਮਾਨ ਸਨ। ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਭੋਲੂ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵੈਧ ਕੁਸ਼ਤੀ ਚੈਂਪੀਅਨ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
1950 ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੈਚਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੋਲੂ ਘੱਟ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੁਸ਼ਤੀ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਜੋ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸਨ। ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਬੰਬਈ ਵਿੱਚ, ਭੋਲੂ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ ਕੁਸ਼ਤੀ ਵਿੱਚ ਐਮਿਲ ਕੋਰੋਸ਼ੈਂਕੋ, ਜਾਰਜ ਪੇਨਚੇਫ, ਗੋਲਡਸਟੀਨ, ਜਾਰਜ ਜ਼ਬਿਸਕੋ, ਜ਼ਾਇਬਿਸਕੋ-2 ਅਤੇ ਹਰਬੰਸ ਸਿੰਘ ਸਮੇਤ ਕੁਝ ਵਧੀਆ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ।
ਭੋਲੂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੋ ਮੁੱਖ ਅਖਾੜੇ ਸਨ। ਬਿਲਾਲ ਗੰਜ ਅਖਾੜਾ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੀ। 1948 ਵਿੱਚ, ਭੋਲੂ ਨੇ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਦਾਰ-ਉਲ-ਸੇਹਤ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਅਖਾੜੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਦਾਰ-ਉਲ-ਸੇਹਤ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭੋਲੂ-ਕਾ-ਅਖਾੜਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਨੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਬਾਡੀ ਬਿਲਡਿੰਗ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ। ਭੋਲੂ ਨੇ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 60 ਤੋਂ 70 ਪਹਿਲਵਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। [1]
1960 ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਭੋਲੂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ 1962 ਦਾ ਪ੍ਰਾਈਡ ਆਫ ਪਰਫਾਰਮੈਂਸ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ। [2] ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਯੂਬ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੀ ਖੇਡ ਵਿੱਚ ਨਿਭਾਈਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ 20 ਕਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਭੋਲੂ ਨੇ 1963 ਵਿੱਚ ਹੱਜ ਕੀਤਾ।
1964 ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕੁਸ਼ਤੀ ਸੰਘ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਰੁਸਤਮ-ਏ-ਜ਼ਮਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ 'ਤੇ ਇਕ ਸ਼ਰਤ ਰੱਖੀ ਕਿ ਭੋਲੂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕੁਸ਼ਤੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰੁਸਤਮ-ਏ-ਜ਼ਮਾਨ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਵਿਸ਼ਵ ਖ਼ਿਤਾਬ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਖ਼ਿਤਾਬ ਜਿੱਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤੇ ਪਹਿਲਵਾਨ ਉਸ ਨਾਲ ਲੜਨ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਸਨ।
1967 ਵਿੱਚ, ਭੋਲੂ ਨੇ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੇ ਪ੍ਰਮੋਟਰ ਓਰਿਗ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਐਸੇ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੂੰ 5000 ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੌਂਡ ਦੇਣ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਹਰਾ ਸਕੇ। ਮਈ 1967 ਵਿੱਚ, ਭੋਲੂ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੇ ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਈਸਟਰਨ ਪ੍ਰਮੋਸ਼ਨਜ਼ ਲਿਮਟਿਡ ਦੁਆਰਾ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਈਵੈਂਟ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਐਂਪਾਇਰ ਪੂਲ, ਵੈਂਬਲੇ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਲੰਡਨ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਹੈਵੀਵੇਟ ਟਾਈਟਲ ਲਈ ਐਂਗਲੋ-ਫ੍ਰੈਂਚ ਹੈਵੀਵੇਟ ਚੈਂਪੀਅਨ, ਹੈਨਰੀ ਪੇਰੀ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। [3] [4]
ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੁਸਤਮ-ਏ-ਜ਼ਮਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਵਿਸ਼ਵ ਚੈਂਪੀਅਨ ਵਜੋਂ ਉਸਦੀ ਪਦਵੀ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕੁਸ਼ਤੀ ਸੰਘ ਨੇ ਸਤੰਬਰ 1967 ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਤੌਰ `ਤੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਮਾਰੋਹ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਕਾਜ਼ੀ ਫਜ਼ਲੁੱਲਾ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। [4]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਭੋਲੂ ਬ੍ਰਦਰਜ਼
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Zain Raza (1 January 2012). "Bholu Pahalwan – The Mighty Wrestler Of 1950s". Dost Pakistan website. Archived from the original on 21 ਫ਼ਰਵਰੀ 2020. Retrieved 11 July 2020.
- ↑ "Bholu Pahalwan award info". Pakistan Sports Board website. Archived from the original on 3 October 2006. Retrieved 11 July 2020.
- ↑ The fading glory of kushti in Pakistan Dawn (newspaper), Published 23 January 2013, Retrieved 12 July 2020
- ↑ 4.0 4.1 "Bholu Pahalwan profile". GeoCities.com website. 6 June 2008. Archived from the original on 26 October 2009. Retrieved 11 July 2020.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)