ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾਂ (ਨਾਵਲ)
| ਲੇਖਕ | ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ |
|---|---|
| ਦੇਸ਼ | ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ |
| ਭਾਸ਼ਾ | ਪੰਜਾਬੀ |
| ਵਿਧਾ | ਨਾਵਲ |
| ਮੀਡੀਆ ਕਿਸਮ | ਪ੍ਰਿੰਟ |
ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾਂ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਹੈ। ਸੀਤਲ ਨੇ ਦੀਵੇ ਦੀ ਲੋਅ, ਵਿਜੋਗਣ (ਨਾਵਲ), ਜੰਗ ਜਾਂ ਅਮਨ, ਪ੍ਰੀਤ ਤੇ ਪੈਸਾ, ਤੁੂਤਾਂ ਵਾਲਾ ਖੂਹ, ਸਭੇ ਸਾਂਝੀਵਾਲ ਸਦਾਇਨ (ਨਾਵਲ), ਮੁੱਲ ਤੇ ਮਾਸ, ਬਦਲਾ (ਨਾਵਲ), ਯੁਗ ਬਦਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾਂ ਸਮੇਤ ਕੁੱਲ 22 ਨਾਵਲ ਲਿਖੇ।[1]
ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਰੂਹਾਨੀ ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਰਾਣੀ ਤੱਕ, ਜਿੰਦਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਿਅਹਾਰ ਨਾਲ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਾ ਦਿਲ ਜਿੱਤ ਲਿਆ।[2] ਉਹਨਾ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੇ ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਆਹ ਕਰਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ, ਅਤੇ ਉਹ ਜਿੰਦਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਰਾਣੀ ਵਜੋਂ ਮੰਨਣ ਲੱਗੇ। ਜਿੰਦਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁਖਮਈ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਤੀ ਦਾ ਪਿਆਰ ਪਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਰਾਜ-ਕਾਜ ਦੀ ਸਮਝ ਵੀ ਵਧਾਉਣ ਲੱਗੀ। 1838 ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ "ਮਹਾਰਾਣੀ" ਦਾ ਦਰਜਾ ਅਤੇ ਹੀਰੇ-ਜਵਾਹਰਾਤ ਦੀਆਂ ਭੇਟਾਂ ਬਖ਼ਸ਼ੀਆਂ। ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵੀ ਦਰਸਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਰਾਜਾ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਵਿਅਕਤੀ ਜਿੰਦਾਂ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕਰਦੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਆਹਾਂ ਵੱਲ ਧੱਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ, ਪਰ ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਔਰਤ ਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੀ ਅਕਲ ਅਤੇ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰ, ਬਲਕਿ ਰਾਜ-ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਇਤਿਹਾਸ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ, ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਰਾਸਤ, ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਨਾਰੀਵਾਦ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਪੜ੍ਹਤ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Service, Tribune News. "ਬਹੁਪੱਖੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ". Tribuneindia News Service. Retrieved 2023-04-25.
- ↑ Rasdeep, Singh (11 Feb 2025). "ਮਹਾਰਾਣੀ ਜਿੰਦਾ ਕੌਰ". Simran kitab Ghar.