ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਉਪ ਸਪੀਕਰ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਉਪ ਸਪੀਕਰ
ਹੁਣ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇੇ
ਖਾਲੀ
23 ਜੂਨ 2019 ਤੋਂ
ਰੁਤਬਾਉਪ ਸਭਾਪਤੀ
ਮੈਂਬਰਲੋਕ ਸਭਾ
ਉੱਤਰਦਈ
ਨਿਯੁਕਤੀ ਕਰਤਾਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ
ਨਿਰਮਾਣ30 ਮਈ 1952; 71 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ (1952-05-30)
ਪਹਿਲਾ ਅਹੁਦੇਦਾਰਐਮ.ਏ. ਆਈਨਗਰ

ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਦਨ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿਧਾਨਕਾਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਮੌਤ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਛੁੱਟੀ ਜਾਂ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਦੁਆਰਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1]

ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਚੋਣ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ ਜਾਂ ਅਸਤੀਫਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਹੁਮਤ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਤੇ ਦੁਆਰਾ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[2] ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਬਹੁਮਤ ਵਿੱਚ, ਖਾਲੀ ਅਸਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਮਤ 50% ਜਾਂ ਸਦਨ ਦੀ ਕੁੱਲ ਤਾਕਤ ਦਾ 50% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਹੁਮਤ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਖਾਤਮਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਲ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਪੱਖ ਰਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ।

ਭਾਰਤੀ ਗਣਰਾਜ ਲਈ ਸੰਸਦੀ ਸੰਮੇਲਨ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਬੈਂਚਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਲਈ ਹੈ। ਮਾਰਚ 2021 ਤੱਕ, ਗਣਤੰਤਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਸੀਟ ਦੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।[3]

ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਉਪ ਸਪੀਕਰ[ਸੋਧੋ]

ਨੰ: ਤਸਵੀਰ ਨਾਮ

(ਜਨਮ-ਮੌਤ)

ਕਾਰਜਕਾਲ[4] ਲੋਕ ਸਭਾ ਪਾਰਟੀ
ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਸਮਾਂ
1 ਐਮ.ਏ. ਆਈਨਗਰ
(1891–1978)
30 ਮਈ 1952 7 ਮਾਰਚ 1956 3 ਸਾਲ, 282 ਦਿਨ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ
2 ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ (ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ)
(1895–1983)
20 ਮਾਰਚ 1956 4 ਅਪ੍ਰੈਲ 1957 5 ਸਾਲ, 333 ਦਿਨ
17 ਮਈ 1957 31 ਮਾਰਚ 1962 ਦੂਜੀ
3 ਐੱਸ. ਵੀ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਮੂਰਤੀ
(1902–1968)
23 ਅਪ੍ਰੈਲ 1962 3 ਮਾਰਚ 1967 4 ਸਾਲ, 314 ਦਿਨ ਤੀਜੀ
4 ਆਰ. ਕੇ. ਖਾਦਿਲਕਰ
(1905–1979)
28 ਮਾਰਚ 1967 1 ਨਵੰਬਰ 1969 2 ਸਾਲ, 218 ਦਿਨ ਚੌਥੀ
5 ਜੀ. ਜੀ. ਸਵੈੱਲ
(1923–1999)
9 ਦਸੰਬਰ 1969 27 ਦਸੰਬਰ 1970 6 ਸਾਲ, 315 ਦਿਨ ਆਲ ਪਾਰਟੀ ਹਿੱਲ ਲੀਡਰ ਕਾਨਫਰੈਂਸ
27 ਮਾਰਚ 1971 18 ਜਨਵਰੀ 1977 5ਵੀਂ
6 ਗੋੜੇ ਮੁਰਾਹਰੀ
(1926–1982)
1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 22 ਅਗਸਤ 1979 2 ਸਾਲ, 143 ਦਿਨ 6ਵੀਂ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ
7 ਜੀ. ਲਕਸ਼ਮਨ
(1924–2001)
1 ਦਸੰਬਰ 1980 31 ਦਸੰਬਰ 1984 4 ਸਾਲ, 30 ਦਿਨ 7ਵੀਂ ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਮੁਨੇਤਰ ਕਜਾਖਮ
8 ਐੱਮ. ਥੰਬੀਦੁਰਾਈ
(1947–)
22 ਜਨਵਰੀ 1985 27 ਨਵੰਬਰ 1989 4 ਸਾਲ, 309 ਦਿਨ 8ਵੀਂ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਅੰਨਾ ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਮੁਨੇਤਰ ਕਜਾਖਮ
9 ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਪਾਟਿਲ
(1935–)
19 ਮਾਰਚ 1990 13 ਮਾਰਚ 1991 359 ਦਿਨ 9ਵੀਂ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ (ਇੰਦਰਾ)
10 ਐੱਸ. ਮਲਿਕਾਅਰਜੁਨਾਯਾ
(1931–2014)
13 ਅਗਸਤ 1991 10 ਮਈ 1996 4 ਸਾਲ, 271 ਦਿਨ 10ਵੀਂ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ
11 ਸੂਰਜ ਭਾਣ
(1928–2006)
12 ਜੁਲਾਈ 1996 4 ਦਸੰਬਰ 1997 1 ਸਾਲ, 145 ਦਿਨ 11ਵੀਂ
12 ਪੀ. ਐੱਮ. ਸੱਯੀਦ
(1941–2005)
17 ਦਸੰਬਰ 1998 26 ਅਪ੍ਰੈਲ 1999 4 ਸਾਲ, 232 ਦਿਨ 12ਵੀਂ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ
27 ਅਕਤੂਬਰ 1999 6 ਫਰਵਰੀ 2004 13ਵੀਂ
13 ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ
(1937–)
9 ਜੂਨ 2004 18 ਮਈ 2009 4 ਸਾਲ, 343 ਦਿਨ 14ਵੀਂ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ
14 ਕਰੀਆ ਮੁੰਡਾ
(1936–)
3 ਜੂਨ 2009 18 ਮਈ 2014 4 ਸਾਲ, 349 ਦਿਨ 15ਵੀਂ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ
(8) ਐੱਮ. ਥੰਬੀਦੁਰਾਈ
(1947–)
13 ਅਗਸਤ 2014[§] 25 ਮਈ 2019 4 ਸਾਲ, 285 ਦਿਨ 16ਵੀਂ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਅੰਨਾ ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਮੁਨੇਤਰ ਕਜਾਖਮ
ਖ਼ਾਲੀ (23 ਜੂਨ 2019 ਤੋਂ)

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. "J. Jayalalithaa's partyman M. Thambidurai is unanimous choice for Deputy Speaker".
  2. Deogaonkar, S. G. (1997). Parliamentary System in India. New Delhi: Concept Publishing. pp. 48–9. ISBN 81-7022-651-1.
  3. "Convention of electing the Deputy Speaker from the Opposition should be upheld". The Hindu (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 14 September 2020. Retrieved 2021-03-12.
  4. The ordinal number of the term being served by the person specified in the row in the corresponding period