ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਉਪ ਸਪੀਕਰ
| ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਉਪ ਸਪੀਕਰ | |
|---|---|
ਹੁਣ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇੇ ਖਾਲੀ 23 ਜੂਨ 2019 ਤੋਂ | |
| ਰੁਤਬਾ | ਉਪ ਸਭਾਪਤੀ |
| ਮੈਂਬਰ | ਲੋਕ ਸਭਾ |
| ਉੱਤਰਦਈ | |
| ਨਿਯੁਕਤੀ ਕਰਤਾ | ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ |
| ਨਿਰਮਾਣ | 30 ਮਈ 1952 |
| ਪਹਿਲਾ ਅਹੁਦੇਦਾਰ | ਐਮ.ਏ. ਆਈਨਗਰ |
ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਦਨ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿਧਾਨਕਾਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਮੌਤ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਛੁੱਟੀ ਜਾਂ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਦੁਆਰਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1]
ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਦੀ ਚੋਣ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਨਹੀਂ ਬਣਦੇ ਜਾਂ ਅਸਤੀਫਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਹੁਮਤ ਦੁਆਰਾ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ ਮਤੇ ਦੁਆਰਾ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[2] ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਬਹੁਮਤ ਵਿੱਚ, ਖਾਲੀ ਅਸਾਮੀਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਮਤ 50% ਜਾਂ ਸਦਨ ਦੀ ਕੁੱਲ ਤਾਕਤ ਦਾ 50% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਜਵਾਬਦੇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਹੁਮਤ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਖਾਤਮਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਸਲ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ ਹਾਲਾਂਕਿ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਪੱਖ ਰਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਭਾਰਤੀ ਗਣਰਾਜ ਲਈ ਸੰਸਦੀ ਸੰਮੇਲਨ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਬੈਂਚਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਲਈ ਹੈ। ਮਾਰਚ 2021 ਤੱਕ, ਗਣਤੰਤਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਡਿਪਟੀ ਸਪੀਕਰ ਸੀਟ ਦੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।[3]
ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ ਉਪ ਸਪੀਕਰ[ਸੋਧੋ]
| ਨੰ: | ਤਸਵੀਰ | ਨਾਮ
(ਜਨਮ-ਮੌਤ) |
ਕਾਰਜਕਾਲ[4] | ਲੋਕ ਸਭਾ | ਪਾਰਟੀ | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ਕਦੋਂ ਤੋਂ | ਕਦੋਂ ਤੱਕ | ਸਮਾਂ | |||||
| 1 | 
|
ਐਮ.ਏ. ਆਈਨਗਰ (1891–1978) |
30 ਮਈ 1952 | 7 ਮਾਰਚ 1956 | 3 ਸਾਲ, 282 ਦਿਨ | ਪਹਿਲੀ | ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |
| 2 | 
|
ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ (ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ) (1895–1983) |
20 ਮਾਰਚ 1956 | 4 ਅਪ੍ਰੈਲ 1957 | 5 ਸਾਲ, 333 ਦਿਨ | ||
| 17 ਮਈ 1957 | 31 ਮਾਰਚ 1962 | ਦੂਜੀ | |||||
| 3 | 
|
ਐੱਸ. ਵੀ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਮੂਰਤੀ (1902–1968) |
23 ਅਪ੍ਰੈਲ 1962 | 3 ਮਾਰਚ 1967 | 4 ਸਾਲ, 314 ਦਿਨ | ਤੀਜੀ | |
| 4 | 
|
ਆਰ. ਕੇ. ਖਾਦਿਲਕਰ (1905–1979) |
28 ਮਾਰਚ 1967 | 1 ਨਵੰਬਰ 1969 | 2 ਸਾਲ, 218 ਦਿਨ | ਚੌਥੀ | |
| 5 |
|
ਜੀ. ਜੀ. ਸਵੈੱਲ (1923–1999) |
9 ਦਸੰਬਰ 1969 | 27 ਦਸੰਬਰ 1970 | 6 ਸਾਲ, 315 ਦਿਨ | ਆਲ ਪਾਰਟੀ ਹਿੱਲ ਲੀਡਰ ਕਾਨਫਰੈਂਸ | |
| 27 ਮਾਰਚ 1971 | 18 ਜਨਵਰੀ 1977 | 5ਵੀਂ | |||||
| 6 | 
|
ਗੋੜੇ ਮੁਰਾਹਰੀ (1926–1982) |
1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1977 | 22 ਅਗਸਤ 1979 | 2 ਸਾਲ, 143 ਦਿਨ | 6ਵੀਂ | ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |
| 7 |
|
ਜੀ. ਲਕਸ਼ਮਨ (1924–2001) |
1 ਦਸੰਬਰ 1980 | 31 ਦਸੰਬਰ 1984 | 4 ਸਾਲ, 30 ਦਿਨ | 7ਵੀਂ | ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਮੁਨੇਤਰ ਕਜਾਖਮ |
| 8 | 
|
ਐੱਮ. ਥੰਬੀਦੁਰਾਈ (1947–) |
22 ਜਨਵਰੀ 1985 | 27 ਨਵੰਬਰ 1989 | 4 ਸਾਲ, 309 ਦਿਨ | 8ਵੀਂ | ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਅੰਨਾ ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਮੁਨੇਤਰ ਕਜਾਖਮ |
| 9 | 
|
ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਪਾਟਿਲ (1935–) |
19 ਮਾਰਚ 1990 | 13 ਮਾਰਚ 1991 | 359 ਦਿਨ | 9ਵੀਂ | ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ (ਇੰਦਰਾ) |
| 10 |
|
ਐੱਸ. ਮਲਿਕਾਅਰਜੁਨਾਯਾ (1931–2014) |
13 ਅਗਸਤ 1991 | 10 ਮਈ 1996 | 4 ਸਾਲ, 271 ਦਿਨ | 10ਵੀਂ | ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |
| 11 | 
|
ਸੂਰਜ ਭਾਣ (1928–2006) |
12 ਜੁਲਾਈ 1996 | 4 ਦਸੰਬਰ 1997 | 1 ਸਾਲ, 145 ਦਿਨ | 11ਵੀਂ | |
| 12 |
|
ਪੀ. ਐੱਮ. ਸੱਯੀਦ (1941–2005) |
17 ਦਸੰਬਰ 1998 | 26 ਅਪ੍ਰੈਲ 1999 | 4 ਸਾਲ, 232 ਦਿਨ | 12ਵੀਂ | ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |
| 27 ਅਕਤੂਬਰ 1999 | 6 ਫਰਵਰੀ 2004 | 13ਵੀਂ | |||||
| 13 |
|
ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਟਵਾਲ (1937–) |
9 ਜੂਨ 2004 | 18 ਮਈ 2009 | 4 ਸਾਲ, 343 ਦਿਨ | 14ਵੀਂ | ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ |
| 14 |
|
ਕਰੀਆ ਮੁੰਡਾ (1936–) |
3 ਜੂਨ 2009 | 18 ਮਈ 2014 | 4 ਸਾਲ, 349 ਦਿਨ | 15ਵੀਂ | ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ |
| (8) |
|
ਐੱਮ. ਥੰਬੀਦੁਰਾਈ (1947–) |
13 ਅਗਸਤ 2014[§] | 25 ਮਈ 2019 | 4 ਸਾਲ, 285 ਦਿਨ | 16ਵੀਂ | ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਅੰਨਾ ਦ੍ਰਾਵਿੜ ਮੁਨੇਤਰ ਕਜਾਖਮ |
| ਖ਼ਾਲੀ (23 ਜੂਨ 2019 ਤੋਂ) | |||||||
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "J. Jayalalithaa's partyman M. Thambidurai is unanimous choice for Deputy Speaker".
- ↑ Deogaonkar, S. G. (1997). Parliamentary System in India. New Delhi: Concept Publishing. pp. 48–9. ISBN 81-7022-651-1.
- ↑ "Convention of electing the Deputy Speaker from the Opposition should be upheld". The Hindu (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 14 September 2020. Retrieved 2021-03-12.
- ↑ The ordinal number of the term being served by the person specified in the row in the corresponding period