ਵੌਲਫਗੈਂਗ ਪੌਲੀ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ

ਵੌਲਫਗੈਂਗ ਅਰਨਸਟ ਪੌਲੀ (25 ਅਪ੍ਰੈਲ 1900 - 15 ਦਸੰਬਰ 1958) ਇੱਕ ਆਸਟ੍ਰੀਆ ਦਾ ਜੰਮਪਲ, ਸਵਿਸ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਕੁਆਂਟਮ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਮੋਢੀ ਸੀ। 1945 ਵਿਚ, ਅਲਬਰਟ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਦੁਆਰਾ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ,[1] ਪੌਲੀ ਨੂੰ "ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਵੇਂ ਕਾਨੂੰਨ, ਬੇਦਖਲੀ ਸਿਧਾਂਤ ਜਾਂ ਪਾਉਲੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਖੋਜ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੇ ਨਿਰਣਾਇਕ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ" ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ। ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸਪਿਨ ਸਿਧਾਂਤ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਜੋ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹੈ

ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]

ਪੌਲੀ ਦਾ ਜਨਮ ਵਿਯੇਨ੍ਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੈਮਿਸਟ ਵੌਲਫਗਾਂਗ ਜੋਸੇਫ ਪਾਉਲੀ (ਨਾਂ ਵੁਲਫ ਪੈਸ਼ੇਲਸ, 1869–1955) ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਬਰਥਾ ਕੈਮਿਲਾ ਸਕੈਟਜ਼ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ; ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਹਰਥਾ ਪੌਲੀ ਸੀ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀ। ਪੌਲੀ ਦਾ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਗੌਡਫਾਦਰ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਰਨਸਟ ਮੈਕ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪੌਲੀ ਦੇ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਪ੍ਰਾਗ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯਹੂਦੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਨ; ਉਸ ਦੇ ਪੜਦਾਦਾ ਜੀ ਯਹੂਦੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਵੁਲਫ ਪਾਸ਼ੇਲਸ ਸਨ। ਪੌਲੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ 1899 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ ਤੋਂ ਰੋਮਨ ਕੈਥੋਲਿਕ ਧਰਮ ਬਦਲ ਲਿਆ ਸੀ। ਪੌਲੀ ਦੀ ਮਾਂ, ਬਰਥਾ ਸਕੈਟਜ਼, ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਰੋਮਨ ਕੈਥੋਲਿਕ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ; ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ ਯਹੂਦੀ ਲੇਖਕ ਫਰੈਡਰਿਕ ਸਕੈਟਜ਼ ਸੀ। ਪੌਲੀ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਰੋਮਨ ਕੈਥੋਲਿਕ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਖਰਕਾਰ ਉਸਨੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਚਰਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਇੱਕ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਰਹੱਸਵਾਦੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2][3][4]

ਪੌਲੀ 1918 ਵਿੱਚ ਵਿਵੇਕ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਏ, ਵਿਯੇਨ੍ਨਾ ਵਿੱਚ ਡਬਲਿੰਗਰ-ਜਿਮਨੇਜ਼ੀਅਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸਿਰਫ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਪੇਪਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ, ਐਲਬਰਟ ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਦੇ ਜਨਰਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ। ਉਸਨੇ ਮ੍ਯੂਨਿਚ ਵਿੱਚ ਲੂਡਵਿਗ-ਮੈਕਸਿਮਿਲਿਅਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਅਰਨੋਲਡ ਸੋਮਰਫੀਲਡ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਥੇ ਉਸਨੇ ਜੁਲਾਈ 1921 ਵਿੱਚ ਆਈਓਨਾਈਜ਼ਡ ਡਾਇਟੋਮਿਕ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ (H+
2
) ਦੇ ਕੁਆਂਟਮ ਥਿਊਰੀ 'ਤੇ ਥੀਸਸ ਲਈ ਪੀਐਚਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।

ਪੌਲੀ ਨੇ ਮੈਕ ਬੌਰਨ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਵਜੋਂ ਗਟਿੰਗੇਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਿਤਾਇਆ, ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਕੋਪਨਹੇਗਨ ਵਿੱਚ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਇੱਕ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਰਿਹਾ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1965 ਵਿੱਚ ਨੀਲਸ ਬੋਹਰ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਬਣਿਆ। 1923 ਤੋਂ 1928 ਤੱਕ, ਉਹ ਹੈਮਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਰਹੇ। ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਪੌਲੀ ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਖ਼ਾਸਕਰ, ਉਸਨੇ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਨਾਨਰੇਲੈਵਿਸਟਿਕ ਸਪਿਨ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।

1928 ਵਿਚ, ਉਸਨੂੰ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਈ.ਟੀ.ਐਚ. ਜ਼ੁਰੀਕ ਵਿਖੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਥੇ ਉਸਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1931 ਵਿੱਚ ਮਿਸ਼ੀਗਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ 1935 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸਟਨ ਵਿੱਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਐਡਵਾਂਸਡ ਸਟੱਡੀ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੂੰ 1931 ਵਿੱਚ ਲੌਰੈਂਟਜ਼ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

1938 ਵਿੱਚ ਆਸਟਰੀਆ ਦੀ ਜਰਮਨ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਰਮਨ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1939 ਵਿੱਚ ਉਸ ਲਈ ਮੁਸੀਬਤ ਬਣ ਗਿਆ। 1940 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਸਵਿਸ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਅਰਥ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।

ਪੌਲੀ 1940 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਚੱਲਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਇੰਸਟੀਚਿ forਟ ਫਾਰ ਐਡਵਾਂਸਡ ਸਟੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। 1946 ਵਿਚ, ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟ ਦਾ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜ਼ਿichਰਿਖ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਇਆ, ਜਿਥੇ ਉਹ ਜਿਆਦਾਤਰ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਰਿਹਾ। 1949 ਵਿਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਵਿਸ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।

ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ[ਸੋਧੋ]

ਮਈ 1929 ਵਿਚ, ਪੌਲੀ ਰੋਮਨ ਕੈਥੋਲਿਕ ਚਰਚ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਕੈਥੇ ਮਾਰਗਰੇਥੇ ਡੈੱਪਨਰ, ਇੱਕ ਕੈਬਰੇ ਡਾਂਸਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਨਾਖੁਸ਼ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ 1930 ਵਿੱਚ ਤਲਾਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਫਿਰ ਵਿਆਹ 1934 ਵਿੱਚ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕਾ ਬਰਟਰਾਮ (1901–1987) ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਈ ਔਲਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. "Nomination Database: Wolfgang Pauli". Nobelprize.org. Retrieved 2015-11-17.
  2. "Jewish Physicists". Retrieved 2006-09-30.
  3. Charles Paul Enz (2002). No Time to Be Brief: A Scientific Biography of Wolfgang Pauli. Oxford University Press. ISBN 9780198564799. At the same time Pauli writes on 11 October 1957 to the science historian Shmuel Sambursky whom he had met on his trip to Israel (see Ref. [7], p. 964): 'In opposition to the monotheist religions – but in unison with the mysticism of all peoples, including the Jewish mysticism – I believe that the ultimate reality is not personal.'
  4. Werner Heisenberg (2007). Physics and Philosophy: The Revolution in Modern Science. HarperCollins. pp. 214–215. ISBN 9780061209192. Wolfgang shared my concern. ... "Einstein's conception is closer to mine. His God is somehow involved in the immutable laws of nature. Einstein has a feeling for the central order of things. He can detect it in the simplicity of natural laws. We may take it that he felt this simplicity very strongly and directly during his discovery of the theory of relativity. Admittedly, this is a far cry from the contents of religion. I don't believe Einstein is tied to any religious tradition, and I rather think the idea of a personal God is entirely foreign to him."