ਸਥਾਨੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਿਰ

ਸਥਾਨੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ

ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਥਾਨੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ, ਹਰਿਆਣਾ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਥੇ ਸੀ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਂਡਵਾਂ ਨੇ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ, ਸ਼੍ਰੀ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਸਥਾਨੇਸ਼ਵਰ ਤੀਰਥ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਠਹਿਰੇ ਸਨ ਜੋ ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾਲ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੁਆਰਾ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਹੈ।

ਇਹ ਉਹ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਦਧੀਚੀ ਦਾ ਝਗੜਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਦਧੀਚੀ ਨੇ ਦੇਵਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਸੀ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਸਥਾਨੇਸ਼ਵਰ ਨਾਮਕ ਮੰਦਿਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਥਾਨੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਥਾਨੇਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਂ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੰਤਕਥਾਵਾਂ ਇਸ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਨੂੰ ਮਹਾਭਾਰਤ ਕਾਲ ਤੱਕ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਭਿਸ਼ੇਕਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੇ ਭਗਵਾਨ "ਮਹੇਸ਼ਵਰ" ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ, ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾਂਡਵਾਂ (ਧਰਮ) ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਾਂਗਾ, ਪਰ ਕੁਝ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਸਤਰ ਹਨ ਜੋ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ" ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੌਰਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘਾਤਕ ਅਸਤਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜੋ ਮਹਾਕਾਲ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਦਾ ਤੀਰਥ ਹੈ, ਇਸ ਤੀਰਥ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰਾ ਅਤੇ ਫਲ ਰਹਿਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥਾਨੇਸਰ ਦੇ ਵਰਧਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਪੁਸ਼ਪਾਭੂਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸਥਾਨੇਸ਼ਵਰ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਮੰਦਿਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਮਰਾਠਾ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ਼ ਸਦਾਸ਼ਿਵਰਾਓ ਭਾਉ ਨੇ ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਤੀਜੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁੰਜਪੁਰਾ ਵਿਖੇ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ।

ਦੰਤਕਥਾ

ਦੰਤਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਸਰੋਵਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪਵਿੱਤਰ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਬੂੰਦਾਂ ਕੋੜ੍ਹ ਦੇ ਰਾਜੇ ਬੈਨ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਇਸ ਪ੍ਰਾਚੀਨ, ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਦਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਸਰੋਵਰ ਅਤੇ ਮੰਦਰ ਥਾਨੇਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਇਸ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਲਿੰਗਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਪੂਰਵਜ, ਕੁਰੂ, ਨੇ ਯਮੁਨਾ ਅਤੇ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ, ਮਹਾਨ ਯੋਧੇ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੱਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ।

ਦੇਵਤੇ ਬਾਰੇ

ਸਥਾਨੇਸ਼ਵਰ ਦਾ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸਮਰਾਟ ਹਰਸ਼ਵਰਧਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਗੁੰਬਦ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਛੱਤ ਵਾਲਾ ਮੰਦਰ ਖੇਤਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਛੱਤ ਦਾ ਅਗਲਾ ਹਿੱਸਾ 'ਆਮਲਾ' ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਦਾ ਆਕਾਰ ਹੈ। ਲਿੰਗਮ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਇਸਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।