ਸਰਲਾ ਬਿਰਲਾ
ਸਰਲਾ ਬਿਰਲਾ (23 ਨਵੰਬਰ, 1923 – 28 ਮਾਰਚ, 2015)[1] ਭਾਰਤੀ ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ਦੇ ਬਿਰਲਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਜਨਤਕ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲਈ ਅਤੇ, ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਿਤ ਲਗਭਗ 45 ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਸਰਲਾ ਬਿਰਲਾ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਮਾਰਵਾੜੀ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਬ੍ਰਿਜਲਾਲ ਬਿਆਨੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਸਾਵਿਤਰੀ ਦੇਵੀ ਬਿਆਨੀ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਕੁਚਮਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਨਾਨੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਤੋਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਅਕੋਲਾ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਅਕੋਲਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਰਲਾ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਮਰਾਠੀ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਗਈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮਾਤ ਭਾਸ਼ਾ, ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਮਾਰਵਾੜੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਛੇਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਰਲਾ ਨੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਮਿਆਰੀ ਰਜਿਸਟਰ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸੀ। ਸਰਲਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਇਸਨੇ ਉਸ ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣਾ ਆਸਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਫ੍ਰੈਂਚ ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਬਿਲਕੁਲ ਨਵੀਂ ਭਾਸ਼ਾ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਉਸ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵਾਜਬ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨੂੰ ਚੁਣ ਲਿਆ।
ਅਪ੍ਰੈਲ 1941 ਵਿੱਚ, ਜਮਨਾਲਾਲ ਬਜਾਜ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਜੀਡੀ ਬਿਰਲਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਬਸੰਤ ਕੁਮਾਰ ਬਿਰਲਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ।[2] ਸਰਲਾ ਬਿਰਲਾ ਆਖਰਕਾਰ ਇਸ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਾਤਾ ਬਣ ਗਈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ "ਬਿਰਲਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਜੋੜਾ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਆਦਿਤਿਆ ਵਿਕਰਮ ਬਿਰਲਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਪੁੱਤਰ ਆਦਿਤਿਆ ਵਿਕਰਮ ਬਿਰਲਾ ਦੀ 1995 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕੁਮਾਰ ਮੰਗਲਮ ਬਿਰਲਾ ਦੀ ਦਾਦੀ।
ਪਰਉਪਕਾਰ[ਸੋਧੋ]
.jpg)
ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਗਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਗਵਰਨਰ, ਟਰੱਸਟੀ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ:
- ਬਿਰਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਐਂਡ ਸਾਇੰਸ, ਪਿਲਾਨੀ
- ਬੀਕੇ ਬਿਰਲਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਪਿਲਾਨੀ
- ਬੀ ਕੇ ਬਿਰਲਾ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ, ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਕਾਮਰਸ, ਕਲਿਆਣ
- ਬੀਕੇ ਬਿਰਲਾ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ, ਕਲਿਆਣ
- ਮਹਾਦੇਵੀ ਬਿਰਲਾ ਵਰਲਡ ਅਕੈਡਮੀ
- ਮਹਾਦੇਵੀ ਬਿਰਲਾ ਸ਼ਿਸ਼ੂ ਵਿਹਾਰ
- ਬਿਰਲਾ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਆਰਟ ਐਂਡ ਕਲਚਰ, ਕਲਕੱਤਾ
- ਸਵਰ ਸੰਗਮ, ਕਲਕੱਤਾ
- ਸੰਗਤ ਕਲਾ ਮੰਦਰ, ਕਲਕੱਤਾ
- ਸੰਗਤ ਕਲਾ ਮੰਦਰ ਟਰੱਸਟ, ਕਲਕੱਤਾ
- ਬਿਰਲਾ ਭਾਰਤੀ, ਕਲਕੱਤਾ
ਉਸ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਬਿਰਲਾ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਆਰਟ ਐਂਡ ਕਲਚਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਿੱਜੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਬਿਰਲਾ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਆਰਟ ਐਂਡ ਕਲਚਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸੰਗਤ ਕਲਾ ਮੰਦਰ, ਦੋਵੇਂ ਜੋੜੇ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।[4]
ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਸਰਲਾ ਦਾ ਜਨਮ ਬ੍ਰਿਜਲਾਲ ਬਿਆਨੀ ਦੀ ਧੀ ਸੀ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵਰਕਰ ਇੱਕ ਅਸਾਧਾਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ, ਜੋ ਕਿ 70 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਇਹ ਮੰਨਦਾ ਸੀ ਕਿ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਵਿਵਸਥਿਤ ਮੈਚ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਜਮਨਾਲਾਲ ਬਜਾਜ ਅਤੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[5] ਸਰਲਾ ਨੇ ਯਾਦ ਕੀਤਾ:[6]
- "ਮੈਂ ਪੂਨੇ, ਫਰਗੂਸਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਮਿਲਿਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਬੰਬਈ, ਬਿਰਲਾ ਘਰ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਇੱਕ ਰਾਤ ਲਈ ਉੱਥੇ ਸੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁੰਡੇ ਸਨ, ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕੌਣ ਸੀ; ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਹੀ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਮੈਂ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ। ਦੋ-ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਮੈਨੂੰ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਸਹੁਰੇ ਦਾ ਫੋਨ ਆਇਆ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਵਰਧਾ ਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਮੈਂ ਪੁਣੇ ਤੋਂ ਉੱਥੇ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ( ਘਨਸ਼ਿਆਮ ਦਾਸ ਬਿਰਲਾ ) ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, 'ਤੁਸੀਂ ਬਸੰਤ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਅਜੇ ਤੱਕ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।' ਮੈਂ ਕਿਹਾ, 'ਨਹੀਂ, ਅੱਠ-ਦਸ ਮੁੰਡੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕੌਣ ਸੀ।' ਫਿਰ ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਲੜਕੇ ਨਾਲ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੇਖਾਂਗਾ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕੌਣ ਹੈ। ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਹੈ' ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਾਂਗੇ-ਤੁਸੀਂ ਦੁਬਾਰਾ ਆਓ। ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਿਹਾ, 'ਜਦੋਂ ਮੇਰੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਉਦੋਂ ਹੀ ਆਵਾਂਗਾ |' ਪਿਤਾ ਜੀ ਬਹੁਤ ਚੰਗੇ ਸਨ, ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਠੀਕ ਹੈ।' ਇਸ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਮੇਰੀਆਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਸਨ, ਮੈਂ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਿਲੇ।"
ਬਸੰਤ ਕੁਮਾਰ ਬਿਰਲਾ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੈ, "ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ਮੈਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਕੁੜੀ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦਾ ਹਾਂ ਜੋ ਪੜ੍ਹੀ-ਲਿਖੀ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਪੜ੍ਹੀ-ਲਿਖੀ ਸੀ - ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖੇ ਬਿਨਾਂ ਵੀ, ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।"
ਸਰਲਾ 73 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਕਸਰ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਉਹ 91 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦਾ ਹੱਥ ਫੜਦਿਆਂ, ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੂਹ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਲਾਨਾ ਜਨਰਲ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਜਾਂਦੇ ਹੋਏ ਵੇਖਣਾ ਇੱਕ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਸੀ।[7]
28 ਮਾਰਚ 2015 ਨੂੰ, ਉਹ ਜੀ.ਡੀ. ਬਿਰਲਾ ਦੀ 121ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਵ੍ਹੀਲਚੇਅਰ ਅਤੇ ਲਿਫਟ ( ਐਲੀਵੇਟਰ ) ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਬੁਢਾਪੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਦਿਲ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ 91 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ।[8]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
- ਬਿਰਲਾ ਪਰਿਵਾਰ
- ਸਰਲਾ ਬਿਰਲਾ ਅਕੈਡਮੀ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Sarala Birla passes away". The Hindu. 29 March 2015. Retrieved 28 June 2018.
- ↑ "Story of India's prominent family".
- ↑ Unfolding the fascinating story of Birlas, Basant Kumar and Sarala Birla: Life Has No Full Stops released in Delhi, 9 September 2011
- ↑ Sarala Birla, Wife of BK Birla, passes away, DNA India, 28 March 2015
- ↑ Story of one of India's prominent business families, 5 March 2007, MoneyControl
- ↑ The Story Of Basant And Sarala Birla, Aaj Tak, 5 April 2015
- ↑ Sarala Birla A businessman's wife, who won hearts with her humanity, ET Bureau, 30 March 2015
- ↑ "सरला बिड़ला की संदिग्ध परिस्थिति में मौत". Dainik Jagran (in ਹਿੰਦੀ). 28 March 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)