ਹਰਿਵੱਲਭ ਭਿਆਣੀ
ਹਰਿਵੱਲਭ ਚੂਨੀਲਾਲ ਭਿਆਣੀ (26 ਮਈ 1917—11 ਨਵੰਬਰ 2000) ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾਈ, ਖੋਜਕਰਤਾ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਅਨੁਵਾਦਕ ਸਨ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ[ਸੋਧੋ]
ਹਰਿਵੱਲਭ ਦਾ ਜਨਮ 26 ਮਈ 1917 ਨੂੰ ਚੁਨੀਲਾਲ ਦੇ ਦਾਸ ਸ਼੍ਰੀਮਾਲੀ ਜੈਨ ਸਥਾਨਕਵਾਸੀ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਮਹੂਵਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਜੇ ਉਹ ਛੋਟਾ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਦਾਦੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਾਲਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਮਾਹੂਵਾ ਦੇ ਐਮ ਐਨ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ 1934 ਵਿੱਚ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਸਮਾਲਦਾਸ ਕਾਲਜ, ਭਾਵਨਗਰ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ 1939 ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ. ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਅਰਧਮਾਗਧੀ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਏ. ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆ ਭਵਨ, ਬੰਬੇ ਤੋਂ 1941 ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।[1] ਉਸਨੇ 1950 ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਕਲਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।[2] ਉਸ ਨੇ ਅਪਭ੍ਰੰਸ਼ ਵਿੱਚਪੌਮਚਾਰੀਆ, ਮਹਾਕਾਵਿ ਤੇ ਆਪਣਾ ਥੀਸਿਸ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1951 ਵਿੱਚ ਮੁਨੀ ਜਿਨਵਿਜੈ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਪੀਐਚ.ਡੀ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਰਾਲਫ਼ ਲਿਲੀ ਟਰਨਰ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ 1945 ਤੋਂ 1965 ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਲੈਂਗੁਏਜਿਜ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ 1965 ਤੋਂ 1975 ਤੱਕ ਉਥੇ ਪੜ੍ਹਾਇਆ।. ਉਹ 1975 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਲਾਲਭਾਈ ਦਲਪਤਭਾਈ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਇੰਡੋਲੋਜੀ ਵਿਖੇ ਆਨਰੇਰੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸਨੇ 1980 ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਕੂਲ ਆਫ ਦ੍ਰਾਵਿੜਿਅਨ ਲਿੰਗੁਇਸਟਕਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1993 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਓਰੀਐਂਟਲ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕੀ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੀ ਆਨਰੇਰੀ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। 1993 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਜੈਨ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਸਾਲੇ ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।[3] 11 ਨਵੰਬਰ 2000 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[4]
ਰਚਨਾਵਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਭਿਆਣੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ, ਅਪਭ੍ਰੰਸ਼, ਪੁਰਾਣੀ ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਤੇ ਮੱਧਯੁਗ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ।[5] ਉਸਨੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਨਿਓਗ੍ਰਾਮਰੀਅਨ ਨੂੰ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ।
ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
ਇਨਾਮ[ਸੋਧੋ]
ਉਸਨੇ 1963 ਵਿੱਚ ਰਣਜੀਤਰਾਮ ਸਵਰਨ ਚੰਦਰਕ, 1987 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਮਾਨੰਦ ਸਵਰਨ ਚੰਦਰਕ, 1989 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਗੌਰਵ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। 1981 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਰਚਨਾ ਰਚਨਾ ਸਮਰਚਨਾ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਵੀ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1981 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪੁਸਤਕ ਕਾਵਿਆਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਨਰਮਦ ਸਵਰਨ ਚੰਦਰਕ ਇਨਾਮ ਮਿਲਿਆ।[1]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 Jani, Balwant. Eng Hem Chandra Barua. New Delhi: Sahitya Akademi. pp. 1–3. ISBN 978-81-260-2024-9. Retrieved 26 March 2017.
- ↑ "ગૂર્જર ગૌરવ – ટીના દોશી". ReadGujarati.com (in ਗੁਜਰਾਤੀ). 4 June 2010. Archived from the original on 22 ਸਤੰਬਰ 2017. Retrieved 16 October 2016.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Balbir, Nalini. "Indian centres of Jain research". Institute of Jainology. Archived from the original on 12 ਮਾਰਚ 2016. Retrieved 25 September 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Brahmabhatt, Prasad (2010). અર્વાચીન ગુજરાતી સાહિત્યનો ઈતિહાસ - આધુનિક અને અનુઆધુનિક યુગ (History of Modern Gujarati Literature – Modern and Postmodern Era) (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Ahmedabad: Parshwa Publication. pp. 312–314. ISBN 978-93-5108-247-7.
- ↑ Amaresh Datta (1988). Encyclopaedia of Indian Literature. Vol. 2. Sahitya Akademi. p. 1697. ISBN 978-81-260-1194-0. Retrieved 27 September 2014.