ਹਿਮਾਲ ਅਤੇ ਨਾਗਰੇ
ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਹਿਮਾਲ ਅਤੇ ਨਾਗਰੇ ਜਾਂ ਹਿਮਾਲ ਅਤੇ ਨਾਗਰਾਏ[1] ਇੱਕ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਲੋਕ-ਕਥਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਜੇਮਸ ਹਿੰਟਨ ਨੋਲਸ ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਕਿਤਾਬ ਫੋਕ-ਟੇਲਜ਼ ਆਫ਼ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2]
ਮੂਲ
[ਸੋਧੋ]ਰੈਵ. ਨੋਲਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਸਕਰਣ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਨਾਹ ਮਹਿਲ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਦੇ ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਿਵ ਰਾਮ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ।[3]
ਸੰਖੇਪ
[ਸੋਧੋ]ਨੋਲਸ ਦੇ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ, ਨਾਗਰੇ ਅਤੇ ਹਿਮਾਲ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਹੈ, ਸੋਦਾ ਰਾਮ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਜਿਸਦੀ ਇੱਕ "ਮਾੜੀ" ਪਤਨੀ ਹੈ, ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ 'ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਦਿਨ, ਉਹ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਰਾਜਾ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਕੁਝ ਦੇਰ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਇੱਕ ਝਰਨੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸੱਪ ਆ ਕੇ ਉਸਦੇ ਥੈਲੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਲਈ ਜਾਲ ਵਿਛਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸੱਪ ਉਸ ਨੂੰ ਡੰਗ ਲਵੇ। ਉਹ ਬੈਗ ਲੈ ਕੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਔਰਤ ਬੈਗ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਸੱਪ ਉਸ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਲੜਕੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੋੜਾ ਨਾਗਰੇ ਨਾਂ ਦੇ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਪਾਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੁੰਡਾ ਆਪਣੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਲਈ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਿਆਣਪ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਦਿਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੂੰ "ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਝਰਨਾ" ਕਿੱਥੇ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੋਡਾ ਰਾਮ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਹਿਮਾਲ ਦੇ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਲਾਅ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਰਾਜੇ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਲੱਭ ਲਵੇਗਾ: ਉਹ ਕੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੁੱਲਣ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਸੱਪ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਪੂਲ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਰੌਲੇ ਅਤੇ ਅਜੀਬ ਮੌਜੂਦਗੀ ਲਈ ਸਵਾਲ ਸੁਣਦੀ ਹੈ। ਨਾਗਰੇ ਇੱਕ ਸੱਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖਿਸਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੋ ਵਾਰ ਪੂਲ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਹਿਮਾਲ ਉਸਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਿਮਾਲ ਇੱਕ ਨੌਕਰਾਣੀ ਨੂੰ ਸੱਪ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸੋਦਾ ਰਾਮ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ।
ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਹਿਮਾਲ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸੋਦਾ ਰਾਮ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗੀ। ਵਿਆਹ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਸੋਦਾ ਰਾਮ ਨੂੰ ਰਾਜੇ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਜੇ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਜਵਾਈ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵਿਆਹ ਦੇ ਜਲੂਸ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਾਗਰੇ ਆਪਣੇ ਗੋਦ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਘੰਟਾ ਪਹਿਲਾਂ, ਇੱਕ ਖਾਸ ਬਸੰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਗਜ਼ ਸੁੱਟਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਲੂਸ ਆਵੇਗਾ। ਹਿਮਾਲ ਅਤੇ ਨਾਗਰੇ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਦੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਣੇ ਇੱਕ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਾਗਰੇ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਪਤਨੀਆਂ, ਜੋ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇੱਕ ਜਾਦੂਈ ਭੇਸ ਵਿੱਚ, ਆਪਣੀ ਮਾਲਕੀ ਦੀ ਲੰਮੀ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਮਨੁੱਖੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਭੇਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਮਾਨ ਮਹਿਲ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲਈ ਵਰਤਦੀ ਹੈ। ਨਾਗਰੇ ਭਾਂਡੇ ਲੱਭਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੀ ਮਨੁੱਖੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਹੋਰ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਸੱਪ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸਵੀਪਰ ਦਾ ਭੇਸ ਧਾਰਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਹਿਮਲ ਨੂੰ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਨਾਗਰੇ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਸਵੀਪਰ (ਇੱਕ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਦਾ ਆਦਮੀ) ਵੀ ਸੀ। ਝੂਠਾ ਸਵੀਪਰ ਹਿਮਾਲ ਨੂੰ ਹਿਦਾਇਤਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸਾਬਤ ਕਰਨਾ ਹੈ: ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਝਰਨੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿਓ ਅਤੇ, ਜੇ ਉਹ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਵੀਪਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਹਿਮਾਲ ਨਾਗਰੇ ਨੂੰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਹ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜਾਤ ਸਾਬਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਬਸੰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਅੰਦਰ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਗਾਇਬ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਹਿਮਾਲ, ਤਾਂ, ਇਕੱਲੀ ਅਤੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਹਿਲ ਘਰ ਵਾਪਸ ਪਰਤਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਕਾਫ਼ਲੇ ' ਤੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਧੀ ਉਸਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ, ਇੱਕ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਝਰਨੇ ਦੇ ਪਾਰ ਆਏ। ਇਸ ਬਸੰਤ ਤੋਂ, ਇੱਕ ਫੌਜ ਨੇ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜੇ ਲਈ ਰਾਤ ਦਾ ਖਾਣਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ. ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਫੌਜ ਬਸੰਤ ਵੱਲ ਪਰਤ ਆਈ ਅਤੇ ਇਸ ਰਾਜੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ "ਮੂਰਖ ਹਿਮਾਲ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ" ਕੁਝ ਦਾਨ ਦਿੱਤਾ।
ਨਵੀਂ ਉਮੀਦ ਦੇ ਨਾਲ, ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਹਿਮਾਲ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਰਾਤ ਲਈ ਆਰਾਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਿਮਾਲ, ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਗਦਾ ਹੈ, ਬਸੰਤ ਤੋਂ ਨਾਗਰੇ ਨੂੰ ਆਉਂਦਾ ਵੇਖਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਕੱਠੇ ਆਪਣੀ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਵੇ, ਪਰ ਨਾਗਰੇ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸੱਪ ਪਤਨੀਆਂ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਕੰਕਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪਾਣੀ ਵਾਲੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਪ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦੇਵੇ।
ਸੱਪ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਨੇ ਹਿਮਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਘਰੇਲੂ ਨੌਕਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੱਪ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਉਬਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਰਤਨਾਂ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਖੜਕਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਦੁੱਧ ਅਜੇ ਵੀ ਗਰਮ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਹਿਮਾਲ ਨੇ ਬਰਤਨ ਨੂੰ ਠੋਕ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੱਪ ਦੇ ਬੱਚੇ ਦੁੱਧ ਪੀਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਪਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ, ਸੋਗ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ, ਸੱਪਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹਿਮਾਲ ਨੂੰ ਡੰਗ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਸੋਗੀ ਨਾਗਰੇ ਆਪਣੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਆਰਾਮ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਬਸੰਤ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਇੱਕ ਦਿਨ, ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਆਦਮੀ ਦਰਖਤ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਹਿਮਾਲ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਉਹ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਸੀ। ਉਹ ਨਰਾਇਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਵਿੱਤਰ ਪੁਰਸ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਗਰੇ, ਇਸਦੇ ਲਾਪਤਾ ਹੋਣ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਇੱਕ ਖੋਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਆਦਮੀ ਦੇ ਘਰ ਲੱਭਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੌਂ ਰਹੀ ਸੀ, ਨਾਗਰੇ ਆਪਣੇ ਸੱਪ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬੈੱਡਰੂਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬੈੱਡਪੋਸਟ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕੋਇਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੱਪ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਤੋਂ ਅਣਜਾਣ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਚਾਕੂ ਲੈ ਕੇ ਸੱਪ ਦੇ ਦੋ ਟੁਕੜੇ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਹਿਮਾਲ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ ਜਾਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਪ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ 'ਤੇ ਵਿਰਲਾਪ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਨਾਗਰੇ ਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਿਮਾਲ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਮਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਚਿਖਾ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੇਵਤੇ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਪਾਰਵਤੀ ਇੱਕ ਜਾਦੂਈ ਬਸੰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਜ਼ਿੰਦਾ ਕਰਕੇ ਦੋਵਾਂ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ
[ਸੋਧੋ]ਸੰਸਕਰਣ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਵਤਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮੌਖਿਕ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 18ਵੀਂ ਅਤੇ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।[4][5][6][7] ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ "ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਲੋਕ-ਕਥਾ" ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[8]
ਨੋਲਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪੰਡਿਤ ਹਰਗੋਪਾਲ ਕੋਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਿਮਾਲ ਨਾਗਰਾਜਨ ਸਿਰਲੇਖ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸੰਸਕਰਣ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਇਹ ਵੀ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ, ਹਿਮਾਲ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਇਸਲਾਮੀ ਆਦਮੀ, ਨਾਗਰੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ।[9]
ਇਸ "ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਹਾਣੀ" ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਕਵੀ ਵਲੀਉੱਲਾ ਮੱਟੂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[10]
ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਨਾਮ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਵਾਨ ਸੁਨੀਤੀ ਕੁਮਾਰ ਚੈਟਰਜੀ ਨੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਨਾਗਾਰੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਗ-ਰਾਜਾ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਨਾਗਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ' (ਇੱਕ ਨਾਗਾ ਭਾਰਤੀ ਧਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਸੱਪ ਹੈ)। ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਅਰਥ "ਜਸਮੀਨ-ਮਾਲਾ" ਹੈ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਯੁਥੀ-ਮਾਲਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਯੁਹੀਮਾਲਾ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ।[11]
ਸਮਾਨਾਂਤਰ
[ਸੋਧੋ]ਸੁਨੀਤੀ ਕੁਮਾਰ ਚੈਟਰਜੀ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਲਿਥੁਆਨੀਅਨ ਲੋਕ-ਕਥਾ ਈਗਲੇ ਸੱਪਾਂ ਦੀ ਰਾਣੀ ਵਿਚਕਾਰ ਕੁਝ ਸਮਾਨਤਾ ਵੀ ਵੇਖੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਏਗਲ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਕੰਨਿਆ ਜ਼ਿਲਵਿਨਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਸੱਪ ਵਰਗਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਜੋ ਇੱਕ ਪਾਣੀ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।[12][lower-alpha 1]
ਹੋਰ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ
[ਸੋਧੋ]ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਰਗੀਕਰਨ ਦੇ ATU 425A, " ਗੁੰਮ ਹੋਏ ਪਤੀ ਦੀ ਖੋਜ " ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।[14] ਸਟੀਥ ਥੌਮਸਨ ਅਤੇ ਵਾਰਨ ਰੌਬਰਟਸ ਦੀ ਇੰਡਿਕ ਓਰਲ ਟੇਲਜ਼ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ, ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਆਪਣੀ ਇੰਡਿਕ ਕਿਸਮ, 425 ਡੀ ਇੰਡ, "ਸਰਪੈਂਟ ਹਸਬੈਂਡ ਦੀ ਖੋਜ" ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[15][16][lower-alpha 2]
ਵਿਰਾਸਤ
[ਸੋਧੋ]ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਕਵੀ ਦੀਨਾਨਾਥ ਨਦੀਮ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਓਪੇਰਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਢਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[17]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਸੱਪ ਪ੍ਰਿੰਸ (ਭਾਰਤੀ ਪਰੀ ਕਹਾਣੀ)
- ਤੁਲੀਸਾ, ਲੱਕੜ ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਧੀ (ਭਾਰਤੀ ਪਰੀ ਕਹਾਣੀ)
- ਐਨਚੈਂਟਡ ਸੱਪ (ਇਤਾਲਵੀ ਸਾਹਿਤਕ ਪਰੀ ਕਹਾਣੀ)
- ਗ੍ਰੀਨ ਸੱਪ (ਫ੍ਰੈਂਚ ਸਾਹਿਤਕ ਪਰੀ ਕਹਾਣੀ)
- ਸੱਪ ਰਾਜਕੁਮਾਰ (ਹੰਗਰੀਅਨ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀ)
- ਰੂਬੀ ਪ੍ਰਿੰਸ (ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਕਹਾਣੀ)
- ਚੰਪਾਵਤੀ
ਫੁਟਨੋਟ
[ਸੋਧੋ]- ↑ German scholar Rainer Eckert also described both stories as having a "surprising correspondence".[13]
- ↑ The word "Indic" refers to tale types that, although not registered in the Aarne-Thompson-Uther international index, exist in the oral and written literature of these three South Asian countries.
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Sadhu, S. L. Folk Tales From Kashmir. Asia Publishing House, 1962. pp. 40-46.
- ↑ Knowles, James Hinton. Folk-tales of Kashmir. London: Trübner. 1888. pp. 491–504.
- ↑ Knowles, James Hinton. Folk-tales of Kashmir. London: Trübner. 1888. p. 491 (footnote nr. 1).
- ↑ Suniti Kumar Chatterji (1968). Balts and Aryans in Their Indo-European Background. Simla: Indian Institute of Advanced Study. p. 129.
- ↑ Zutshi, Chitralekha. Oxford India Short Introductions Series: Kashmir. Oxford University Press, 2019. pp. 43-44. ISBN 9780190121419.
- ↑ Dhar, Somnath. Jammu and Kashmir (India, the land and the people). India: National Book Trust, 1999. p. 119. ISBN 9788123725338.
- ↑ Zutshi, Chitralekha. Kashmir’s Contested Pasts: Narratives, Geographies, and the Historical Imagination. Oxford University Press. 2014. pp. 279-284. ISBN 978-0-19-908936-9.
- ↑ Dhar, Somnath. Jammu and Kashmir (India, the land and the people). India: National Book Trust, 1982. p. 117.
- ↑ Knowles, James Hinton. Folk-tales of Kashmir. London: Trübner. 1888. p. 504 (footnote nr. 10).
- ↑ Encyclopaedia Of Art And Culture In India. Vol. 7: Jammu and Kashmir. Delhi: Isha Books, 2003. p. 128.
- ↑ Suniti Kumar Chatterji (1968). Balts and Aryans in Their Indo-European Background. Simla: Indian Institute of Advanced Study. p. 129.
- ↑ Suniti Kumar Chatterji (1968). Balts and Aryans in Their Indo-European Background. Simla: Indian Institute of Advanced Study. pp. 128–129.
- ↑ Eckert, Rainer. "On the Cult of the Snake in Ancient Baltic and Slavic Tradition (based on language material from the Latvian folksongs)". In: Zeitschrift für Slawistik 43, no. 1 (1998): 94-100. https://doi.org/10.1524/slaw.1998.43.1.94
- ↑ Bamford, Karen. "Quest for the Vanished Husband/Lover, Motifs H1385.4 and H1385.5". In: Jane Garry and Hasan El-Shamy (eds.). Archetypes and Motifs in Folklore and Literature. A Handbook. Armonk / London: M.E. Sharpe, 2005. p. 254.
- ↑ Thompson, Stith; Roberts, Warren Everett. Types of Indic Oral Tales: India, Pakistan, and Ceylon. Academia Scientiarum Fennica, 1960. p. 63.
- ↑ Blackburn, Stuart. "Coming Out of His Shell: Animal-Husband Tales in India". In: Syllables of Sky: Studies in South Indian Civilization. Oxford University Press, 1995. p. 45. ISBN 9780195635492.
- ↑ Dhar, Somnath. Jammu and Kashmir (India, the land and the people). India: National Book Trust, 1982. p. 117.