ਬ੍ਰਾਹਮਣ
|
| ਇਤਿਹਾਸ · ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤੇ |
| ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ · ਆਗਮ |
| ਯਕੀਨ ਅਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ |
|---|
| ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ · ਮੁਕਤੀ |
| ਕਰਮ · ਪੂਜਾ · ਮਾਇਆ |
| ਦਰਸ਼ਨ · ਧਰਮ |
| ਵੇਦਾਂਤ ·ਯੋਗ |
| ਸ਼ਾਕਾਹਾਰ · ਆਯੁਰਵੇਦ |
| ਯੱਗ · ਸੰਸਕਾਰ |
| ਭਗਤੀ {{ਹਿੰਦੂ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ}} |
| ਗ੍ਰੰਥ |
| ਵੇਦ ਸੰਹਿਤਾ · ਵੇਦਾਂਗ |
| ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਗ੍ਰੰਥ · ਜੰਗਲੀ |
| ਉਪਨਿਸ਼ਦ · ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ |
| ਰਾਮਾਇਣ · ਮਹਾਂਭਾਰਤ |
| ਨਿਯਮ · ਪੁਰਾਣ |
| ਸ਼ਿਕਸ਼ਾਪਤਰੀ · ਵਚਨਾਮ੍ਰਤ |
| ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ |
| ਦੈਵੀ ਧਰਮ · |
| ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ |
| ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਸੰਤ · ਮੰਦਿਰ ਦੇਵਸਥਾਨ |
| ਯੱਗ · ਮੰਤਰ |
| ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ · ਤਿਓਹਾਰ |
| ਵਿਗ੍ਰਹ |
| ਫਾਟਕ:ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ |
|
|
| ਹਿੰਦੂ ਤੱਕੜੀ ਢਾਂਚਾ |
ਬ੍ਰਾਹਮਣ (/ˈbrɑːmɪn/; ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ब्राह्मण, ਰੋਮੀਕ੍ਰਿਤ: brāhmaṇa ) ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਵਰਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਜ਼ਾਤ ਵੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਪੁਜਾਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਜੋਂ ਮਨੋਨੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪੁਜਾਰੀ (ਪੁਰੋਹਿਤ, ਪੰਡਿਤ, ਜਾਂ ਪੁਜਾਰੀ) ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਧਿਆਪਕਾਂ (ਗੁਰੂ ਜਾਂ ਆਚਾਰੀਆ) ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਤਿੰਨ ਵਰਣ ਖੱਤਰੀ, ਵੈਸ਼ ਅਤੇ ਸ਼ੂਦਰ ਹਨ।[1][2][3][4]
ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦਾ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕਿੱਤਾ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਜਾਂ ਸਮਾਜਿਕ-ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਤੇ ਪੁਜਾਰੀਵਾਦ ਅਤੇ ਭਜਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣਾ, ਵਰਗੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਗਾਂ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਵਰਣ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਤਪੱਸਿਆ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਗਰੀਬੀ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ("ਇਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਉਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ, ਜੋ ਉਹ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਹ ਸਭ ਉਸੇ ਦਿਨ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ"). ਵਿਹਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਵਪਾਰੀ ਵੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਿੱਤੇ ਵੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।
ਵੈਦਿਕ ਸਰੋਤ
[ਸੋਧੋ]
.jpg)
ਧਰਮਸੂਤਰ ਅਤੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ
[ਸੋਧੋ]ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਧਰਮਸੂਤਰ ਅਤੇ ਧਰਮਸ਼ਾਸਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ, ਕਰਤੱਵਾਂ ਅਤੇ ਭੂਮਿਕਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਜੌਹਨ ਬੁਸਾਨਿਕ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਨੈਤਿਕ ਉਪਦੇਸ਼ ਯੂਨਾਨੀ ਸਦਗੁਣ-ਨੀਤੀ-ਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਹਨ, ਕਿ "ਮਨੂੰ ਦੇ ਧਾਰਮਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਅਰਸਤੂ ਦੇ ਵਿਹਾਰਕ ਬੁੱਧੀ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ" ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ "ਸਦਗੁਣੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਲੈਟੋਨਿਕ-ਅਰਸਤੂ ਦੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ" ਇਸ ਫ਼ਰਕ ਨਾਲ ਕਿ ਉਹ ਪਵਿੱਤਰ ਨਹੀਂ ਸੀ।
| ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ (ਵੇਦ ਪੜ੍ਹਨਾ) |
ਯੱਗ ਕਰਨਾ (ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨੀ ਇੱਕ ਦੇ ਆਪਣੇ ਲਾਭ) |
ਦਾਨ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇਣਾ |
ਵੇਦ ਪੜਾਉਣਾ ਗੁਰੂ |
ਯੱਗ ਪ੍ਰੋਹਹਿਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਹੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨੀ |
(ਮਨਜ਼ੂਰ ਤੋਹਫ਼ੇ) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ਬ੍ਰਹਮਣ | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ |
| ਪਖੱਤਰੀ | ✓ | ✓ | ✓ | ਨਹੀਂ | ਨਹੀਂ | ਨਹੀਂ |
| ਵੈਸ਼ | ✓ | ✓ | ✓ | ਨਹੀਂ | ਨਹੀਂ | ਨਹੀਂ |
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਅਬਰਾਹਿਮ ਏਰਾਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਇੱਕ ਵਰਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਗੁਪਤ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸੀ" (ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਤੋਂ 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ) ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਦੋਂ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਬਦਬਾ ਸੀ। ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੇ ਅਖ਼ੀਰ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ "ਕੋਈ ਬ੍ਰਾਹਮਣ, ਕੋਈ ਬਲੀਦਾਨ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਕੁਰਬਾਨੀ, ਭਾਵੇਂ ਇਕ ਵਾਰ ਵੀ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਮਕਾਂਡੀ ਕੰਮ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਸਾਹਿਤਕ ਅਤੇ ਪਦਾਰਥਕ ਸਬੂਤਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਇਹ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਕੋਈ ਕੁਲੀਨ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ"। ਪੁਜਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਗਿਆਨ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵੈਦਿਕ ਸ਼ਰਾਉਤ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ, ਗੁਪਤ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਧੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000E-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000F-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000010-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ 4.0 4.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000011-QINU`"'</ref>" does not exist. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "ludo14" defined multiple times with different content
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.