ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਖੇਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ, ਕੁਦਰਤੀ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਅਤੇ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। (ਵੈਟਰਨਰੀ ਸਾਇੰਸ, ਨਾ ਕੇ ਪਸ਼ੂ ਵਿਗਿਆਨ, ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਇਹ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।)
ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨ (ਐਗਰੋਨੋਮੀ)
[ਸੋਧੋ]ਇਹ ਤਿੰਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਉਲਝਣਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੇ ਹਨ:
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੈ ਜੋ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਲਈ ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਬਦਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਖੋਜ ਦੇ ਕਾਰਜ ਸਮੇਤ ਖੇਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਤੇ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ।
- ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਪੌਦੇ-ਅਧਾਰਿਤ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਹੇਠਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ: [1][2]
- ਪਲਾਂਟ ਬ੍ਰੀਡਿੰਗ ਅਤੇ ਜੈਨੇਟਿਕਸ
- ਪਲਾਂਟ ਪੈਥੋਲਾਜੀ
- ਬਾਗਬਾਨੀ
- ਮਿੱਟੀ ਵਿਗਿਆਨ
- ਕੀਟ ਵਿਗਿਆਨ
- ਉਤਪਾਦਨ ਤਕਨੀਕ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਇੰਪੁੱਟ)
- ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ (ਜਿਵੇਂ, ਸੋਕਾ-ਰੋਧਕ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਚੋਣ, ਨਵੇਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ, ਉਪਜ-ਸੰਵੇਦਣ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਫਸਲ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸਿਮੂਲੇਸ਼ਨ ਮਾਡਲ, ਇਨ-ਵਿਟਰੋ ਸੈੱਲ ਦੀ ਤਕਨੀਕ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨਾ।
- ਫਸਲ ਜਾਂ ਪਸ਼ੂ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ 'ਤੇ ਕੀੜਿਆਂ (ਜੰਗਲੀ ਬੂਟੀ, ਕੀੜੇ, ਜਰਾਸੀਮ, ਨੇਮੇਟੌਡਜ਼) ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨਾ।
- ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਅੰਤ-ਖਪਤਕਾਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ (ਜਿਵੇਂ, ਉਤਪਾਦਨ, ਬਚਾਅ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਪੈਕੇਜ਼ਿੰਗ) ਮਾੜੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਅਤੇ ਸੁਧਾਈ (ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਵਿਗੜਨਾ, ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਬਾਇਓਰੀਮੀਡੀਏਸ਼ਨ)।
- ਫੋਰਡ ਉਤਪਾਦਨ ਮਾਡਲਿੰਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਿਧਾਂਤਕ ਉਤਪਾਦਨ
- ਵਾਤਾਵਰਣ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਕਈ ਵਾਰ ਨਿਰਵਿਘਨ ਖੇਤੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਿਲਚਸਪ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕਈ ਵਾਰ ਸਨਅਤੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਇਕਸੁਰਤਾ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕੁਝ ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਥਾਈ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਭੋਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਮੰਗ, ਮੁੱਖ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੀਨ, ਭਾਰਤ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਯੂ.ਐਸ.ਏ ਅਤੇ ਈ.ਯੂ.।
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਸਾਧਨਾਂ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਈ ਵਿਗਿਆਨ (ਜਿਵੇਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਕੀਟ ਵਿਗਿਆਨ); ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ (ਮਿਸਾਲ ਲਈ, ਫਸਲ ਵਿਗਿਆਨ, ਪਸ਼ੂ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਿਊਮਰ ਪੋਟਰੀ, ਫਾਰਮ ਪਸ਼ੂ ਭਲਾਈ); ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਸਮਾਜ ਸਾਸ਼ਤਰੀਆਂ ਵਰਗੇ ਅਜਿਹੇ ਖੇਤਰ; ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੌਜੀ
[ਸੋਧੋ]ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਔਜ਼ਾਰਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੀਵੰਤ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਸੋਧਣ ਲਈ ਜੈਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ, ਅਜਮਾ ਮਾਰਕਰ, ਅਣੂ ਖੋਜੀ, ਟੀਕੇ ਅਤੇ ਟਿਸ਼ੂ ਕਲਚਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ਪੌਦੇ, ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਸੂਖਮ-ਜੀਵਾਣੂ।
ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਪੈਦਾਵਾਰ ਘਟਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਖਾਦ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ, ਜਦੋਂ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਜੋਡ਼ੇ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਸਲ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟਰੋਜ ਨੂੰ ਪੱਕਾ ਕਰਕੇ ਉਤਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਫਸਲ ਦੇ C ਤੋਂ N ਅਨੁਪਾਤ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨੀ
[ਸੋਧੋ]
- ਰਾਬਰਟ ਬੈਕਵੈਲ
- ਨਾਰਮਨ ਬੋਰਲੌਗ
- ਲੂਥਰ ਬਰਬੈਂਕ
- ਜਾਰਜ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਕਾਰਵਰ
- ਰੇਨੇ ਡੂਮੋਂਟ
- ਸਰ ਅਲਬਰਟ ਹੋਵਾਰਡ
- ਕੈਲਾਸ਼ ਨਾਥ ਕੌਲ
- ਯੂਸਟਸ ਵਾਨ ਲੀਬਿਗ
- ਜੈ ਲਸ਼
- ਗ੍ਰੈਗਰ ਮੇਂਡੇਲ
- ਲੂਈਸ ਪਾਸਚਰ
- ਐਮ. ਐੱਸ. ਸਵਾਮੀਨਾਥਨ
- ਜੇਥ੍ਰੋ ਟੁਲ
- ਅਰਤੂੂ ਇਲਮਰੀ ਵਰਤਾਨੇਨ
- ਏਲੀ ਵਿਟਨੀ
- ਸਿਵਾਲ ਰਾਈਟ
- ਵਿਲਬਰ ਓਲਿਨ ਐਟਵਾਟਰ
ਖੇਤਰ ਜਾਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ
[ਸੋਧੋ]- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੌਜੀ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ
- ਖੇਤੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਿੱਖਿਆ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ
- ਖੇਤੀ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਭੂਗੋਲ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਰਸ਼ਨ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਭੂਮੀ ਵਿਗਿਆਨ
- ਐਗਰੋਸੀਕੌਜੀ
- ਐਗਰੋਫਿਸਿਕ੍ਸ
- ਪਸ਼ੂ ਵਿਗਿਆਨ
- ਪਸ਼ੂ ਦਾ ਪ੍ਰਜਨਨ
- ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ
- ਪਸ਼ੂ ਪੋਸ਼ਣ
- ਖੇਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
- ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨ
- ਬਾਟਨੀ
- ਥਰੈਟਿਕਲ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਇਨੋਲਾਜੀ
- ਬਾਗਬਾਨੀ
- ਪੌਦਾ ਪ੍ਰਜਨਨ
- ਪੌਦਾ ਗਰੱਭਧਾਰਣ
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Bosso, Thelma (2015). Agricultural Science. Callisto Reference. ISBN 978-1-63239-058-5.
- ↑ Boucher, Jude (2018). Agricultural Science and Management. Callisto Reference. ISBN 978-1-63239-965-6.