ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ
ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ | |
---|---|
ਜਨਮ | Doménikos Theotokópoulos 1 ਅਕਤੂਬਰ 1541 |
ਮੌਤ | 7 ਅਪ੍ਰੈਲ 1614 | (ਉਮਰ 72)
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਯੂਨਾਨੀ |
ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਪੇਂਟਿੰਗ, ਮੂਰਤੀਕਲਾ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ |
ਲਹਿਰ | ਮੈਨਰਿਜ਼ਮ |
ਡੋਮੇਨੀਕੋਸ ਥੀਓਤੋਕਾਪੌਲੋਸ (ਯੂਨਾਨੀ: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος; 1 ਅਕਤੂਬਰ 1541 – 7 ਅਪ੍ਰੈਲ 1614),[2] ਆਮ ਕਰਕੇ ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ ("ਯੂਨਾਨ ਵਾਲਾ") ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਯੂਨਾਨੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ, ਮੂਰਤੀਕਾਰ ਅਤੇ ਸਪੈਨਿਸ਼ ਰੇਨੈਸੇਂਸ ਦਾ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਸੀ। "ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ" ਉਸਦੀ ਅੱਲ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਯੂਨਾਨੀ ਮੂਲ ਦੇ ਹੋਣ ਦਾ ਇੱਕ ਹਵਾਲਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਕਲਾਕਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਜਨਮ ਵਾਲਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਯੂਨਾਨੀ ਲਿਪੀ, ਵਿੱਚ Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ਡੋਮੇਨੀਕੋਸ ਥੀਓਤੋਕਾਪੌਲੋਸ, ਵਰਤਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਕਸਰ Κρής ਕਰੇਸ, ਕ੍ਰੀਟਨ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਜੋੜ ਦਿੰਦਾ ਸੀ
ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ ਦਾ ਜਨਮ ਕੈਂਡੀਆ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੇਨਿਸ ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਬਾਈਜੈਂਟਾਈਨ ਕਲਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਅਤੇ 26 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਵੇਨਿਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਯੂਨਾਨੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਤਾਦ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ।[3] 1570 ਵਿੱਚ ਉਹ ਰੋਮ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿਥੇ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਖੋਲ੍ਹੀ ਅਤੇ ਕਈ ਕਲਾ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜ਼ਾਮ ਦਿੱਤਾ। ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਵਾਸ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਮਹਾਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ - ਖ਼ਾਸ ਕਰ ਕੇ ਤਿਨਤੋਰੇਟੋ ਕੋਲੋਂ ਮੈਨਰਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਵੇਨੇਸ਼ੀ ਰੇਨੈਸੇਂਸ ਦੇ ਤੱਤ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਅਮੀਰ ਬਣਾਇਆ। 1577 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸਪੇਨ ਦੇ ਤੋਲੇਡੋ ਚਲਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤਕ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਤੋਲੇਦੇ ਵਿੱਚ, ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ ਨੂੰ ਕਈ ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਮਿਲੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਰਚਿਤ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ।
ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ ਦੀ ਨਾਟਕੀ ਅਤੇ ਅਭਿਵਿਅੰਜਨਾਵਾਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸਮਕਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਕਦਰ ਪਈ। ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ ਨੂੰ ਅਭਿਵਿਅੰਜਨਾਵਾਦ ਅਤੇ ਕਿਊਬਿਜ਼ਮ ਦੋਨਾਂ ਦਾ ਪੂਰਵਜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਅਤੇ ਕੰਮ ਰਾਇਨਰ ਮਾਰੀਆ ਰਿਲਕੇ ਅਤੇ ਨਿਕੋਸ ਕਾਜਾਂਤਜਾਕੀਜ਼ ਵਰਗੇ ਕਵੀਆਂ ਅਤੇ ਲੇਖਕਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਸਰੋਤ ਸਨ। ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੰਨਾ ਅੱਡਰਾ ਪਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਰਵਾਇਤੀ ਸਕੂਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਉਹ ਤਸ਼ੱਦਦ ਨਾਲ ਲੰਮੇਂ ਲੰਮੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜਾਂ ਫੈਂਟਸਮਾਗੋਰਿਕਲ ਪਿਗਮੈਂਟੇਸ਼ਨ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੱਛਮੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਦੀਆਂ ਬਾਈਜੈਂਟਾਈਨ ਪ੍ਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।[4]
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਸੰਨ 1541 ਵਿਚ, ਫੋਡੇਲ ਜਾਂ ਕੈਂਡੀਆ (ਚੈਨਡੈਕਸ ਦਾ ਵੇਨੇਸ਼ੀਅਨ ਨਾਮ, ਅੱਜਕਲ੍ਹ ਹੇਰਾਕਲੀਅਨ) ਵਿੱਚ ਕ੍ਰੀਟ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ। ਐਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਇੱਕ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸ਼ਹਿਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਚਾਨੀਆ ਦੁਆਰਾ ਕੈਥੋਲਿਕ ਵੇਨੇਸ਼ੀਆਈ ਵਿਰੁੱਧ 1526 ਅਤੇ 1528 ਦੇ ਵਿੱਚ ਬਗ਼ਾਵਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਂਡੀਆ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[5]
ਐਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਦਾ ਪਿਤਾ, ਗਾਰਗੀਓਸ ਥੀਓਟੋਕਾਪੋਲੋਸ (ਅ.ਚ. 1556), ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਯੂਨਾਨ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।.[6]
ਐਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿਖਲਾਈ ਆਈਕਾਨ ਪੇਂਟਰ ਵਜੋਂ ਕ੍ਰੇਟਨ ਸਕੂਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਬਾਈਜੈਂਟਾਈਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਕਲਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮੋਹਰੀ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਪੇਂਟਿੰਗ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਸ਼ਾਇਦ ਪੁਰਾਣੀ ਯੂਨਾਨ ਦੀ ਕਲਾਸਿਕ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਲਾਤੀਨੀ ਕਲਾਸਿਕਾਂ ਦਾ ਵੀ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ; ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ 130 ਖੰਡਾਂ ਦੀ ਇੱਕ "ਵਰਕਿੰਗ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ" ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਯੂਨਾਨ ਵਿੱਚ ਬਾਈਬਲ ਅਤੇ ਐਨੋਟੇਟਡ ਵਸਾਰੀ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[7] ਨੌਜਵਾਨ ਐਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਦਾ ਵੇਨਿਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਸੀ, ਕ੍ਰੀਟ ਦਾ 1211 ਤੋਂ ਗਣਤੰਤਰ ਗਣਤੰਤਰ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਰਿਹਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਹੀ ਸਾਲ ਸਪਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨ ਸਹਿਮਤ ਹਨ ਕਿ ਏਲ ਗ੍ਰੀਕੋ 1567 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਵੇਨਿਸ ਗਿਆ ਸੀ. [ਫ] ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਐਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨ ਸੀਮਤ ਹੈ. ਉਹ 1570 ਤੱਕ ਵੇਨਿਸ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਦੋਸਤ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਮਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਚਿਤਰਕਾਰ ਜਿਉਲਿਓ ਕਲੋਵੀਓ, ਟੀਤੀਅਨ ਦਾ ਇੱਕ "ਚੇਲਾ" ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸਦੀ ਅੱਸੀ ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸੀ ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਸੀ. ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਟਿਟਿਅਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸਟੂਡੀਓ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਾਂ ਨਹੀਂ. ਕਲੋਵਿਓ ਨੇ ਐਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਨੂੰ "ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਪ੍ਰਤਿਭਾ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ. [16]
1570 ਵਿਚ, ਐਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਰੋਮ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਵੈਨਿਸ਼ ਵਿਕਰੇਤਾ ਦੁਆਰਾ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਬੱਧ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਨੂੰ ਚਲਾਇਆ. [16] ਇਹ ਅਣਜਾਣ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਰਿਹਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਸਪੇਨ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੈਨਿਸ (ਸੀ. 1575–76) ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ. १ ਰੋਮ ਵਿਚ, ਜਿਉਲਿਓ ਕਲੋਵੀਓ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ 'ਤੇ, [18] ਐਲ ਗ੍ਰੇਕੋ ਨੂੰ ਪਲਾਜ਼ੋ ਫਰਨੇਸ ਵਿਖੇ ਮਹਿਮਾਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਰਡਿਨਲ ਅਲੇਸੈਂਡ੍ਰੋ ਫਰਨੇਸ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਕਲਾਤਮਕ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ. ਉਥੇ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੋਮਨ ਵਿਦਵਾਨ ਫੁਲਵੀਓ ਓਰਸਿਨੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਲਾਕਾਰ ਦੀਆਂ ਸੱਤ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ (ਮਾtਂਟ ਸਿਨਾਈ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲੋਵਿਓ ਦਾ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ ਹੈ.) [19]
ਕ੍ਰੇਟਨ ਦੇ ਹੋਰ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਉਲਟ ਜਿਹੜੇ ਵੇਨਿਸ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ, ਅਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ੇ ਦੇ ਨਵੇਂ ਅਤੇ ਅਸਧਾਰਨ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ. [20] ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਪੇਂਟ ਕੀਤੀਆਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਇਸ ਵੇਨੇਸੀ ਰੇਨੇਸੈਂਸ ਸ਼ੈਲੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈਆਂ, ਚੁਸਤ, ਲੰਮੇ ਚਿੱਤਰ, ਜੋ ਕਿ ਟਿਨਟੋਰੈਟੋ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰੰਗੀਨ frameworkਾਂਚਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਟਿਥੀਅਨ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ. ਵੇਨੇਸ਼ੀਅਨ ਪੇਂਟਰਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਬਹੁਮੁੱਲਾ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਇਆ. ਕਲੋਵੀਓ ਨੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਦਿਨ ਐਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਣ ਦੀ ਖਬਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਲਾਕਾਰ ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ. ਏਲ ਗ੍ਰੀਕੋ ਇੱਕ ਹਨੇਰੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਹਨੇਰੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦਿਨ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲੋਂ ਸੋਚਣ ਲਈ iveੁਕਵਾਂ ਸਮਝਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਦੀ "ਅੰਦਰੂਨੀ ਰੋਸ਼ਨੀ" ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕੀਤਾ. [21] ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਿੰਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੇ ਅਲੋਪ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਤੇ ਜਾਂ ਅਜੀਬੋ-ਗਰੀਬ ਰਵੱਈਏ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਘੁੰਮਣ ਅਤੇ ਮੋੜ ਅਤੇ ਤੂਫਾਨੀ ਇਸ਼ਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਅਮੀਰ ਬਣੀਆਂ; ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਤੱਤ.
ਕੈਂਡੀਆ ਕਲਾਤਮਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਇਕਸੁਰਤਾ ਨਾਲ ਮੌਜੂਦ ਸਨ, ਜਿਥੇ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਲਗਭਗ ਦੋ ਸੌ ਪੇਂਟਰ ਸਰਗਰਮ ਸਨ, ਅਤੇ ਇਤਾਲਵੀ ਮਾਡਲ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਪੇਂਟਰਜ਼ ਗਿਲਡ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।[8]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Metropolitan Museum of Art
- ↑ Antonio Manuel Campoy, Museo del Prado, Giner, 1970, p. 389
- ↑ J. Brown, El Greco of Toledo, 75–77
- ↑ M. Lambraki-Plaka, El Greco—The Greek, 60
- ↑ M. Lambraki-Plaka, El Greco—The Greek, 40–41
- ↑ M. Scholz-Hansel, El Greco, 7
- M. Tazartes, El Greco, 23
- ↑ Richard Kagan in, J. Brown, El Greco of Toledo, 45
- ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>
tag; no text was provided for refs namedPlaka412