ਕਾਨੀ ਸ਼ਾਲ
ਇੱਕ ਕਾਨੀ ਸ਼ਾਲ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕਸ਼ਮੀਰ ਸ਼ਾਲ ਹੈ ਜੋ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਦੇ ਕਨਿਹਾਮਾ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[1] ਇਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਦਸਤਕਾਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਿਲਪ ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਘਾਟੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਲ ਪਸ਼ਮੀਨਾ ਧਾਗੇ ਤੋਂ ਬੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[2] ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ|ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਨੀ ਸ਼ਾਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਨੀਹਾਮਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਬਣੇ ਸ਼ਾਲਾਂ ਨੂੰ ਕਾਨੀ ਸ਼ਾਲਾਂ ਵਜੋਂ ਵੇਚਣਾ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ।[1]
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਕਨੀ ਬੁਣਾਈ ਨੂੰ ਕਨਿਹਾਮਾ ਦੀ ਇੱਕ ਕਲਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 3000 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਲੱਭਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3] ਇਹ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ਼ਾਲ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਮੁਗਲ ਰਾਜਿਆਂ, ਸਿੱਖ ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਈਸਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲੋਚਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਈਨ-ਏ-ਅਕਬਰੀ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ ਕਿ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਕਾਨੀ ਸ਼ਾਲਾਂ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਕਿ 'ਕਾਨੀ' ਨਾਮ ਉਸ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰੀਗਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਕਨਿਹਾਮਾ, ਸ਼ਬਦ 'ਕਾਨੀ' - ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਵਿੱਚ - ਦਾ ਮਤਲਬ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਲੱਕੜ ਦਾ ਆਇਤਾਕਾਰ ਸਪੂਲ ਵੀ ਹੈ।
ਤਿਆਰੀ[ਸੋਧੋ]
ਕਾਨੀ ਸ਼ਾਲ ਇੱਕ ਹੈਂਡਲੂਮ 'ਤੇ ਪਸ਼ਮੀਨਾ ਤੋਂ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਨਿਯਮਤ ਪਸ਼ਮੀਨਾ ਸ਼ਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਟਲ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਕਾਨੀ ਸ਼ਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਗੰਨੇ[4] ਜਾਂ ਲੱਕੜ ਦੀਆਂ ਸੂਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[5] ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ, ਮੁਗਲ ਪੈਟਰਨ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ, ਧਾਗੇ ਦੁਆਰਾ ਧਾਗੇ ਨਾਲ ਬੁਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਤਾਲੀਮ' ਨਾਮਕ ਰੰਗ-ਕੋਡਿਡ ਪੈਟਰਨ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ। ਆਇਤਾਕਾਰ ਆਕਾਰ ਦੇ ਭੂਰੇ ਕਾਗਜ਼ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਇਹ ਸਿਖਲਾਈ ਫੈਬਰਿਕ ਦੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਰੰਗ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਲਈ ਤਾਣੇ ਦੇ ਧਾਗਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਜੁਲਾਹੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ।[6]
ਜਿਹੜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਕੰਨੀ ਸ਼ਾਲਾਂ ਦੀ ਬੁਣਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦਿਨ ਵਿਚ 5 ਤੋਂ 7 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਆਪਣੇ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ। ਬੁਣੇ ਜਾ ਰਹੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦੀ ਪੇਚੀਦਗੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰਤਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਇੱਕ ਕਾਰੀਗਰ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਬੁਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਵੇਰਵਿਆਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਇੱਕ ਕਾਨੀ ਸ਼ਾਲ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਿੱਚ 6 ਤੋਂ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੁਝ ਵੀ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੇਵਲ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਾਰੀਗਰ ਹੀ ਕਾਨੀ ਸ਼ਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬੁਣਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਜਾਣਕਾਰ ਹਨ। ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਪੂਰਵਜਾਂ ਤੋਂ ਅਗਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 10,000 ਕਣੀ ਬੁਣਕਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਅੱਜ ਸਿਰਫ਼ 2,000 ਬਚੇ ਹਨ।[7]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 "Kashmir's famous Kani shawls get GI status". The Hindu. 22 March 2010. Archived from the original on 15 September 2018. Retrieved 24 March 2016.
- ↑ Vasudev, Shefalee (21 July 2015). "Looms of the valley". Mint. Retrieved 24 March 2016.
- ↑ Beigh, Aamir (2018-05-15). "Process Of Making A Kani Shawl | Pure Kashmir". Medium (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2019-10-02.
- ↑ "Kani Pashmina Shawls". purekashmir.com. Retrieved 2019-10-02.
- ↑ Pashmina.com (2018-05-28). "What is a Kani Shawl & Kani Pashmina Shawl Price & How it is made?". Pashmina Editorial (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 2019-10-02.
- ↑ shah, shahid (2023-07-29). "what is kani shawl ? how is kani shawl made ?". Kepra. Retrieved 2023-08-05.
{{cite web}}:|archive-date=requires|archive-url=(help)CS1 maint: url-status (link) - ↑ Vasudev, Shefalee (2014-04-12). "The other side of pashmina". Mint (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2019-10-02.