ਨਿਰੁਕਤਕਾਰੀ
ਨਿਰੁਕਤਕਾਰੀ ਜਾਂ ਨਿਰੁਕਤ-ਵਿਗਿਆਨ ( /ˌɛtɪˈmɒlədʒi/ et-IM-ol-Ə-jee ) ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਰਥਾਂ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਸੰਚਾਲਕ ਰੂਪ ਅਤੇ ਧੁਨੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[1] [2] ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਇੱਕ ਉਪ-ਖੇਤਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਅਰਥ ਵਿਗਿਆਨ, ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨ, ਚਿਹਨ-ਵਿਗਿਆਨ, ਅਤੇ ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨ ਉੱਪਰ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।
ਲੰਬੇ ਲਿਖਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ, ਸ਼ਬਦ-ਵਿਗਿਆਨੀ , ਇਹ ਪਤਾ ਲਾਉਣ ਲਈ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਉਹ ਅਰਥ ਅਤੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਏ, ਜਾਂ ਉਹ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਏ ਪਾਠਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਬਾਰੇ ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਿਰੁਕਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪੁਨਰਸਿਰਜਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਸਿੱਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ਼ ਸਕਦੀ । ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਵਿਧੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਕੇ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਬਾਰੇ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਮੂਲ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਤੱਕ ਖੋਜੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਬਦ-ਨਿਰੁਕਤੀ ਖੋਜ ਸ਼ਬਦ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਰੰਪਰਾ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਈ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਨਿਰੁਕਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਖੋਜ ਅਜਿਹੇ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਮਿਲ਼ਦੇ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਿਲ਼ਦੇ ਹਨ , ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯੂਰੇਲਿਕ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ।
ਨਿਰੁਕਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਨਿਰੁਕਤੀ ਲਈ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ etymology (ਐਟੀਮਾਲੋਜੀ) ਯੂਨਾਨੀ ਸ਼ਬਦ ἐτυμολογία (ਐਟੀਮਾਲੋਜੀਆ) ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਖੁਦ ἔτυμον (ਐਟੀਮੌਨ) ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਸੱਚ ਦੀ ਸਮਝ ", ਅਤੇ ਪਿਛੇਤਰ -logia, "ਅਧਿਐਨ" ਦਾ ਲਖਾਇਕ ਹੈ।
ਐਟੀਮੌਨ ਸ਼ਬਦ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਰੂਪਮ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸਟੈਮ ਜਾਂ ਮੂਲ ) ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਸ਼ਬਦ ਜਾਂ ਮੋਰਫਿਮ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਲਾਤੀਨੀ ਸ਼ਬਦ candidus, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਚਿੱਟਾ", ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ candid ਦਾ etymon ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੰਬੰਧ ਅਕਸਰ ਘੱਟ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਨਚੈਸਟਰ, ਗਲੋਸਟਰ, ਟੈਡਕਾਸਟਰ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿਛੇਤਰ ਐਟੀਮੌਨ ਸਾਂਝਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਅਰਥਪੂਰਨ ਸੀ, ਲਾਤੀਨੀ ਕਾਸਟਰਮ 'ਕਿਲ੍ਹਾ'।
ਨੋਟ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Etymology: The history of a word or word element, including its origins and derivation
- ↑ "Etymology". www.etymonline.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ).