ਫੈਜ਼ ਮਹੁੰਮਦ ਬਲੋਚ
ਫੈਜ਼ ਮਹੁੰਮਦ ਬਲੋਚ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1901[1] Qasr-e Qand, Sistan and Baluchestan, Iran |
| ਮੌਤ | 1982 (ਉਮਰ 81–82)[2] ਕੋਇਟਾ, ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ |
ਫ਼ੈਜ਼ ਮੁਹੰਮਦ ਡਗਰਜ਼ਹੀ (1901 – 6 ਮਈ 1982) ਬਲੋਚੀ : فيض محمد دَگارزَهي), ਜਿਸ ਨੂੰ ਪੈਲਿਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਬਲੋਚੀ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗਾਇਕ ਸੀ।[1]
ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨਾਲ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ ਨੱਚਣ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਲੋਚ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਲੋਚੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਰਾਚੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬਲੋਚੀ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ੈਲੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।[3]
ਆਰੰਭਕ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਉਹ 1901 ਵਿੱਚ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਦੇ ਈਰਾਨੀ ਹਿੱਸੇ 'ਚ ਸੀਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬਲੂਚੇਸਤਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ, ਈਰਾਨ ਆਖੇ t6ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਕਕਸਰ -ਏ-ਕੈਂਡ, ਈਰਾਨ ਵਿਚ ਇਕ ਈਰਾਨੀ-ਬਲੋਚ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। [1] ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਲੋਚ ਸੰਗੀਤ ਯੰਤਰਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗਾਉਣਾ ਸਿਖਾਇਆ। ਫਿਰ ਮਾਸਟਰ ਮੱਲਾਰਾਮੀ ਨੇ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਗਾਇਨ ਦੇ ਢੰਗ ਸਿਖਾਏ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅੱਲ੍ਹਾਦਾਦ ਤੋਂ ਵੀਣਾ ਅਤੇ ਹਾਰਪ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਸੀ। ਮਾਸਟਰ ਅੱਲ੍ਹਾਦਾਦ ਨਿਸ਼ਕਸਰ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ ਦੇ ਲਸ਼ਾਰ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਸੀ। ਫ਼ੈਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ 1947 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ 46 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ, ਮਾਸਟਰ ਖੈਰ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਿੰਧੀ ਸੰਗੀਤ ਸਿਖਾਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਫੈਜ਼ ਬਲੋਚ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬਤੀਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 'ਚ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਲੀਰੀਆ ਟਾਊਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਸ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ 'ਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਲੋਚੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀ ਆਬਾਦੀ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਦਿਨ 'ਚ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਗਲੀ ਦੇ ਨੁੱਕਰ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਨਾਲ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਗਾਇਨ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਬੱਲੂਚੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ। 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਫੈਜ਼ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਕਰਾਚੀ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਗਾਣੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਫਿਰ ਵੀ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹਾਲੇ ਵੀ ਉਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੀ ਜਦ ਤੱਕ ਉਸ ਨੂੰ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਸੀ।[4]
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੋਇਟਾ, ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ 1974 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਲੀਵੀਜ਼ਨ ਸਟੇਸ਼ਨ (ਪੀ.ਟੀ.ਵੀ, ਕੋਇਟਾ) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਰਾਚੀ ਤੋਂ ਉਥੇ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਫੈਜ਼ ਦੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ ਨੱਚਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਉਸ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗਾਣੇ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਉਤਸ਼ਾਹਜਨਕ ਸਨ। ਕੋਇਟਾ ਵਿਖੇ, ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਤੀਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਲੋਚੀ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਲਈ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[5]
ਸੰਗੀਤਕ ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ, ਬਲੋਚੀ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੀਤ ਰਚੇ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਗਾਣੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਰੂਸ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਫਰਾਂਸ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ, ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ, ਲੇਬਨਾਨ ਅਤੇ ਸਪੇਨ ਦੇ ਦੌਰੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ।[2]
ਉਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੀਤਹਨ:
- ਲੈਲਾ ਓ 'ਲੈਲਾ (1973 ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ (ਪੀ.ਟੀ.ਵੀ.) 'ਤੇ ਇਸ ਗੀਤ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੇਸ਼ ਵਿਆਪੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ) [6] [7]
- ਬਿਆ ਤਾਰਾ ਬਾਰਨ ਸੈਲਾ
- ਮਸਕਤ ਈ ਮੇਹਰੂਕ [8]
- ਬਗ ਏ ਬੁਲਬੁਲਾ
- ਮਾਈ ਜ਼ਮੀਨ ਓ 'ਅਸਮਾਨਾ
- ਮਾਈ-ਸ਼ਾਰੋਨਾ
- ਯੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਮਾਰਾ (ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਹੋਇਆ ਗੀਤ) [2]
ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ
[ਸੋਧੋ]- ਉਸ ਨੂੰ ਤਮਗ਼ਾ ਹੁਸਨ ਕਾਰਕਰਦਗੀ ਅਵਾਰਡ 1979 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[9]
ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 1982 ਵਿੱਚ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕੋਇਟਾ ਵਿਖੇ ਹੋਈ। ਮੌਤ ਵੇਲੇ ਉਸ ਦੀ ਉਮਰ 80 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ।[2] ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਬਲੋਚੀ ਸੰਗੀਤ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਘਾਟਾ ਸੀ। ਅੱਜ-ਕੱਲ ਕੋਇਟਾ ਵਿਖੇ ਬਲੋਚੀ ਅਕੈਡਮੀ ਸਾਰੇ ਬਲੋਚੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਬਲੋਚੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਬੇਟਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਤਾਜ ਮੁਹੰਮਦ ਤਾਜਲ ਬਲੋਚ ਹੈ ਜੋ ਪੀ.ਟੀ.ਵੀ., ਕਿਏਟਾ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਬੈਨਜੋ ਪਲੇਅਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Nadeem F. Paracha (15 May 2014). "12 songs from Pakistan's mountains, deserts, shrines and streets (includes Faiz Mohammad Baloch's profile)". Pakistan: Dawn. Retrieved 1 July 2018.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Qawwali music portal (includes Faiz Mohammad Baloch profile) on thewire.co.uk website published June 2015. Retrieved 1 July 2018
- ↑ Nadeem F. Paracha (15 May 2014). "12 songs from Pakistan's mountains, deserts, shrines and streets (includes Faiz Mohammad Baloch's profile)". Pakistan: Dawn. Retrieved 1 July 2018.
- ↑ Nadeem F. Paracha (15 May 2014). "12 songs from Pakistan's mountains, deserts, shrines and streets (includes Faiz Mohammad Baloch's profile)". Pakistan: Dawn. Retrieved 1 July 2018.Nadeem F. Paracha (15 May 2014). "12 songs from Pakistan's mountains, deserts, shrines and streets (includes Faiz Mohammad Baloch's profile)". Pakistan: Dawn. Retrieved 1 July 2018.
- ↑ Nadeem F. Paracha (15 May 2014). "12 songs from Pakistan's mountains, deserts, shrines and streets (includes Faiz Mohammad Baloch's profile)". Pakistan: Dawn. Retrieved 1 July 2018.Nadeem F. Paracha (15 May 2014). "12 songs from Pakistan's mountains, deserts, shrines and streets (includes Faiz Mohammad Baloch's profile)". Pakistan: Dawn. Retrieved 1 July 2018.
- ↑ Nadeem F. Paracha (15 May 2014). "12 songs from Pakistan's mountains, deserts, shrines and streets (includes Faiz Mohammad Baloch's profile)". Pakistan: Dawn. Retrieved 1 July 2018.Nadeem F. Paracha (15 May 2014). "12 songs from Pakistan's mountains, deserts, shrines and streets (includes Faiz Mohammad Baloch's profile)". Pakistan: Dawn. Retrieved 1 July 2018.
- ↑ Faiz Mohammad Baloch's Laila O' Laila song on YouTube Retrieved 1 July 2018
- ↑ Faiz Mohammad Baloch's Muscat e Mehruk song on wichaar.com website Archived 2020-02-24 at the Wayback Machine. Retrieved 1 July 2018
- ↑ Faiz Baloch remembered Archived 2018-07-02 at the Wayback Machine. Pakistan Observer (newspaper), Published 7 May 2016. Retrieved 1 July 2018