ਮਾਨਸਰ ਝੀਲ
| ਮਾਨਸਰ ਝੀਲ | |
|---|---|
 ਮਾਨਸਰ ਝੀਲ | |
| ਸਥਿਤੀ | ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ |
| ਗੁਣਕ | 32°41′46″N 75°08′48″E / 32.6961°N 75.1468°E |
| Basin countries | India |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੌੜਾਈ | 645 metres (2,116 ft) |
| Surface area | 590,000 m2 (6,400,000 sq ft) |
| ਔਸਤ ਡੂੰਘਾਈ | 38 metres (125 ft) |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡੂੰਘਾਈ | 38.25 metres (125.5 ft) |
| Water volume | 12.37 million cubic metres (437×106 cu ft) |
ਮਾਨਸਰ ਝੀਲ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਜੰਮੂ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 62 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਜੰਗਲਾਂ ਨਾਲ ਢੱਕੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੀਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ( 1.6 km ) ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਅੱਧਾ-ਮੀਲ ( 0.80 km ) ਚੌੜਾਈ ਵਿੱਚ। ਸੁਰੀਨਸਰ-ਮਾਨਸਰ ਝੀਲਾਂ ਨੂੰ ਨਵੰਬਰ 2005 ਵਿੱਚ ਰਾਮਸਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਜੋਂ ਮਨੋਨੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਨਸਰ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਵਹਾਅ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਝੋਨੇ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਖਣਿਜ ਪਾਣੀ ਦੁਆਰਾ ਖੁਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਝੀਲ CITES ਅਤੇ IUCN ਦੀ ਰੈਡਲਿਸਟਿਡ ਲਿਸੇਮਿਸ ਪੰਕਟੂਆਟਾ, ਐਸਪੀਡੇਰੇਟਸ ਗੈਂਗੇਟਿਕਸ ਅਤੇ ਮਾਨਸਾਰੀਏਲਾ ਲੈਕਸਟ੍ਰਿਸ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਝੀਲ ਸੂਖਮ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚੀ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਇਹ ਫੁਲਿਕਾ ਅਟਰਾ, ਗੈਲਿਨੁਲਾ ਕਲੋਰੋਪਸ, ਪੋਡੀਸੇਪਸ ਨਿਗਰੀਕੋਲਿਸ, ਅਥਿਆ ਫੁਲੀਗੁਲਾ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਨਾਸ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪਾਣੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਆਕਰਸ਼ਕ ਰਿਹਾਇਸ਼, ਪ੍ਰਜਨਨ ਅਤੇ ਨਰਸਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ।
ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢਿਆਂ 'ਤੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮਾਨਸਰ ਬੋਟਿੰਗ ਲਈ ਵੀ ਆਦਰਸ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਵਿਭਾਗ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਬਾਰੇ[ਸੋਧੋ]
ਜੰਮੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ ਦੀ ਕਥਾ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਝੀਲ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ (ਛੇ ਸਿਰਾਂ ਵਾਲਾ ਸੱਪ) ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਪੱਥਰ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕਈ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਜੰਜ਼ੀਰਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਛੋਟੇ ਸੱਪਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਦੇ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਮਾਪਤੀ ਮਹਾਦੇਵ ਅਤੇ ਨਰਸਿਮਹਾ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਮੰਦਰ ਵੀ ਮਾਨਸਰ ਝੀਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਲੋਕ ਝੀਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਨਵ-ਵਿਆਹੇ ਜੋੜੇ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਣ ਲਈ ਝੀਲ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਤਿੰਨ ਪਰਿਕਰਮਾ ( ਪਰਿਕਰਮਾ ) ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਸਥਾਨ ਇਸਦੇ ਪੂਰਬੀ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਕੁਝ ਭਾਈਚਾਰੇ ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮੁੰਡਨ ਦੀ ਰਸਮ (ਪਹਿਲੇ ਵਾਲ ਕੱਟਣ) ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਮਾਨਸਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਹੈ। ਬਬਰਵਾਹਨ ( ਅਰਜੁਨ ਅਤੇ ਉਲਪੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ) ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ। ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਰਜੁਨ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ "ਅਸ਼ਵਮੇਘ ਯੱਗ" ਨਾਮਕ ਰਸਮ ਕੀਤੀ। ਬਬਰਵਾਹਨ ਨੇ ਧਾਰ ਊਧਮਪੁਰ ਰੋਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਖੂਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਯੱਗ ਦਾ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਘੋੜਾ ਫੜ ਲਿਆ ਜਿੱਥੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬਾਬਰ ਵਾਹਨ ਨੇ ਅਰਜੁਨ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਬਰਵਾਹਨ ਨੇ ਅਰਜੁਨ ਦਾ ਸਿਰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਭੇਂਟ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸਫਲਤਾ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿ ਅਰਜੁਨ ਬਬਰ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸੀ, ਉਹ ਅਰਜੁਨ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਤੋਂ ਮਣੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਨੀ ਪਈ। ਇਸ ਲਈ ਬਬਰਵਾਹਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਤੀਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਈ ਜੋ ਸੁਰੰਗਸਰ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਸ਼ੇਸ਼ਨਾਗ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮਨੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਮਨੀਸਰ (ਮਾਨਸਰ) ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਸੁਰੰਗ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਿਰਾ ਸੀ। [1]
ਇਹ ਮਾਨਸਰ ਝੀਲ ਸੜਕ ਇਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੜਕ ਨਾਲ ਜੁੜਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪਠਾਨਕੋਟ (ਪੰਜਾਬ) ਨੂੰ ਊਧਮਪੁਰ (ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਜੰਮੂ ਪ੍ਰਾਂਤ) ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਊਧਮਪੁਰ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਤਾ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਮੁੜ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ਨੰਬਰ 1ਏ 'ਤੇ। ਮਾਨਸਰ ਜਾਂ ਸਾਂਬਾ ਤੋਂ ਊਧਮਪੁਰ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸ਼ਾਰਟਕੱਟ ਸੜਕ ਜੰਮੂ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਬਾਈ-ਪਾਸ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੁਰੀਨਸਰ ਝੀਲ, ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਝੀਲ ਜੋ ਮਾਨਸਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, 24 km (15 mi) ਹੈ ਜੰਮੂ ਤੋਂ (ਬਾਈਪਾਸ ਸੜਕ ਰਾਹੀਂ)। [2] [3]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ https://www.jktdc.co.in/Mansar-Lake.aspx
- ↑ "Department of Tourism, Jammu and Kashmir - Mansar". Archived from the original on 15 July 2017. Retrieved 21 October 2016.
- ↑ "Department of Tourism, Jammu and Kashmir - Mansar Lake". Archived from the original on 15 July 2017. Retrieved 21 October 2016.
