ਰਕਸ਼ਾਸਤਲ ਝੀਲ
| ਰਕਸ਼ਾਸਤਲ ਝੀਲ | |
|---|---|
 ਰਾਕਸ਼ਸ ਤਾਲ ਝੀਲ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਵੇਖੋ (2006) | |
| ਸਥਿਤੀ | ਤਿੱਬਤ ਆਟੋਨੋਮਸ ਰੀਜਨ, |
| ਗੁਣਕ | 30°39′N 81°15′E / 30.65°N 81.25°E |
ਰਕਸ਼ਾਸਤਲ ਝੀਲ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਟੋਨੋਮਸ ਤਿੱਬਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਾਰੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਝੀਲ ਹੈ, ਜੋ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ (ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤੀ ਨਾਮ ਲੈਂਗਕੇਨ ਜ਼ਾਂਗਬੋ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਰਾਕਸ਼ਸਤਲ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ।
ਰਕਸ਼ਰਤਲ ਝੀਲ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਕੋਲ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੈਲਾਸ਼-ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਹੈ। ਰਾਕਸ਼ਸਤ ਝੀਲ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਣਾ ਹੈ ਇਹ ਜਾਣਨ ਲਈ, ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ ਪੰਨੇ 'ਤੇ 'ਪਹੁੰਚ' ਭਾਗ ਵੇਖੋ।
ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ[ਸੋਧੋ]
ਝੀਲ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ " ਭੂਤ ਦੀ ਝੀਲ" ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਵਣ ਤਾਲ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਲੰਕਾ ਦੇ ਰਾਜਾ ਰਾਵਣ ਦੁਆਰਾ ਸਖ਼ਤ ਤਪੱਸਿਆ ਦਾ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1]
ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ, ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ, ਜੋ ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ਗੋਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰਕਸ਼ਾਸਤਲ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ "ਚਮਕ" ਅਤੇ "ਹਨੇਰਾ" ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਕਸ਼ਾਸਤਲ ਖਾਰੀ ਝੀਲ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੰਗਾ ਛੂ ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਨਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ ਨੂੰ ਰਾਕਸ਼ਸਤਲ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਹੈ, ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਜੋੜਨ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਰਕਸ਼ਾਸਤਲ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਟਾਪੂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਟੋਪਸਰਮਾ (ਡੋਜ਼), ਡੋਲਾ (ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ), ਲਾਚਟੋ (ਨਾਦਜ਼ਾਡੋ) ਅਤੇ ਦੋਸ਼ਰਬਾ ਹੈ।[2] ਟਾਪੂਆਂ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਯਾਕਾਂ ਲਈ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਚਰਾਗਾਹ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦੇ ਹਨ।
ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ, ਝੀਲ ਨੂੰ ਲਾਗਗਰ ਚੋ ਜਾਂ ਲਹਾਨਾਗ ਤਸੋ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਜ਼ਹਿਰ ਦੀ ਹਨੇਰੀ ਝੀਲ"।
ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ[ਸੋਧੋ]
ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਵਣ ਦੁਆਰਾ ਰਾਖਸ਼ਸਤਲ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਰਬਤ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਦੇਵਤਾ, ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਮਹਾਂਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸਪਸ਼ਟ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਇਸ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟਾਪੂ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦਸ ਸਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਲੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਭੇਟ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਦਸਵੇਂ ਦਿਨ, ਸ਼ਿਵ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਮਹਾਂਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦੁਆਰਾ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਏ।
ਕਿਉਂਕਿ ਝੀਲ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਕੋਈ ਪੌਦੇ ਜਾਂ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਇਸ ਦੇ ਬੇਜਾਨ ਮਾਹੌਲ ਕਾਰਨ ਤਿੱਬਤੀਆਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ "ਭੂਤ ਝੀਲ" ਕਿਹਾ। ਝੀਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਅਸ਼ੁੱਭ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[3]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Pradeep Chamaria (1996). Kailash Manasarovar on the Rugged Road to Revelation. Abhinav Publications. p. 67. ISBN 978-81-7017-336-6. Retrieved 2012-07-24.
- ↑ "Kailash 2010 | Kailash". Archived from the original on 2010-11-05. Retrieved 2010-10-11.
- ↑ Lhanag Tso(The Ghost Lake), Ngari Tourist Sights, Tibet Travel.Info