ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਾਰਾਇਣ ਪਯੋਧੀ
ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਾਰਾਇਣ ਪਯੋਧੀ (ਜਨਮ 1957) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਨਾਵਲਕਾਰ, ਨਾਟਕਕਾਰ, ਆਲੋਚਕ, ਸੰਪਾਦਕ, ਅਤੇ ਖੋਜਕਾਰ ਹੈ।
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਲਕਸ਼ਮੀਨਾਰਾਇਣ ਪਯੋਧੀ ਦਾ ਜਨਮ 23 ਮਾਰਚ 1957 ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅੰਕੀਸਾ ਮੱਲ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਭੋਪਾਲਪਟਨਮ ( ਬੀਜਾਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ), ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਤੇਲਗੂ ਭਾਸ਼ੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪਯੋਧੀ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵੇਦਾਂ ਅਤੇ ਮਹਾਂਕਾਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲਈ। ਉਹ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਅਧਿਕਾਰ ਬਣ ਗਿਆ: ਤੇਲਗੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਲਮ ਨਾਮ ਪਯੋਧੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਦੁੱਧ ਦਾ ਸਮੁੰਦਰ"।
ਪਯੋਧੀ ਹਿੰਦੀ ਮਾਧਿਅਮ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਭੋਪਾਲਪਟਨਮ ਵਿੱਚ ਹੋਈ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਲਈ ਅਤੇ ਰਵੀਸ਼ੰਕਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਲਈ ਜਗਦਲਪੁਰ ਅਤੇ ਫਿਰ ਰਾਏਪੁਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ, ਉਸਨੇ ਰਾਮਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪਰਮਹੰਸ, ਸੂਰਿਆਕਾਂਤ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ 'ਨਿਰਾਲਾ', ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ ਅਤੇ ਆਦਿਸ਼ੰਕਰਾਚਾਰੀਆ ਵਰਗੀਆਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲਈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਭਾਗਿਆਰੇਖਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਪਿਛਲੇ 25 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਭੋਪਾਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਡਾ.[as of?] ਉਸਨੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀਆਂ।
ਕਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਪਯੋਧੀ ਆਧੁਨਿਕ ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਕਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰਚਨਾ ਸੋਮਾਰੂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬੈਸਟ ਸੇਲਰ ਸੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ (1992, 1997, 2005)। ਉਸ ਦਾ ਕੰਮ ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਨਾਵਲਕਾਰ, ਨਾਟਕਕਾਰ, ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ ਵਜੋਂ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਹ ਆਦਿਵਾਸੀ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਰਸਾਲੇ ਸਮਾਜ ਝਰੋਖਾ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] ਉਸਨੇ ਕਬਾਇਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਉੱਤੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ,[1][2][3] ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਲਈ ਤਰਜੀਹ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਕਵਿਤਾ
[ਸੋਧੋ]- ਸੋਮਾਰੂ[4] (1992, 1997, 2005)
- ਅਖੇਤਖੋਂ ਕੇ ਵਿਰੁਧ (1997)[5]
- ਕੀੜੀ ਮੈਂ ਬਚੀ ਕਵਿਤਾ (2000)
- ਗਮਕ (ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, 2002)
- ਹਰਸ਼ਿਤ ਹੈ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ (ਗੀਤ, 2003-2004)
- ਕੰਦੀਲ ਮੈਂ ਸੂਰਜ (ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, 2005)
- ਪੁਨਰਪੀ (ਚੁਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, 2005)
- ਚੁਪੀਆਂ ਦਾ ਬਿਆਨ (ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, 2008)
- ਅੰਧੇਰੇ ਦਾ ਪਾਰ (ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, 2011)
- ਚਿੰਤਲਨਾਰ ਸੇ ਚਿੰਤਲਨਾਰ ਤਕ (ਕਵਿਤਾਵਾਂ, 2012)
- ਸੁਗੰਧੋਂ ਕਾ ਸਫ਼ਰ (ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, 2015)
- ਉਜਾਲਾਂ ਦਾ ਤਲਸ਼ (ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਅਤੇ ਬੋਲ, 2017)
- ਲਮਝਾਨਾ (ਕਵਿਤਾਵਾਂ, 2018)
- ਸਮੇ ਕਾ ਨਾਦ (ਕਵਿਤਾਵਾਂ, 2018)
- ਖਿਆਲਾਂ ਦੀ ਧੂਪ (ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, 2018)
ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]- ਇੰਦਰਾਵਤੀ ਅਵਾਰਡ (1982) ਕੋਂਡਗਾਓਂ।
- ਅੰਬਿਕਾ ਪ੍ਰਸਾਦ 'ਦਿਵਿਆ' ਪੁਰਸਕਾਰ: 'ਸੰਬੰਧਾਂ ਕੇ ਅਵੇਜ ਮੈਂ' (1993), ਹਰਸ਼ਿਤ ਹੈ ਬ੍ਰਹਮਾਂਦ (2008), ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਸ਼ਟਰ ਭਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਸਮਿਤੀ।
- ਕਾਦੰਬਨੀ ਪੁਰਸਕਾਰ, (1995), ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਟਾਈਮਜ਼।
- ਪੰ. ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਸ਼ੁਕਲਾ ਪੁਰਸਕਾਰ (1996) ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ
- ਪਾਵਈਆ ਪੁਰਸਕਾਰ: (2007) ਕਲਾ ਮੰਦਰ।
- 3 ਆਦਿਵਾਸੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ (ਭੇਲੀ, ਕੋਰਕੂ, ਗੋਂਡੀ) ਦੇ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੁਰਸਕਾਰ। (2008) ਕਬਾਇਲੀ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ।
- ਭਾਰਤੀ ਬਾਲ ਕਲਿਆਣ ਸੰਸਥਾਨ, (1996) (ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ)
- ਵਸੰਤ ਰਾਓ ਉਈਕੇ ਸਨਮਾਨ (2002), ਵਸੰਤ ਰਾਓ ਉਈਕੇ ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਸੰਸਥਾਨ, ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਕਬਾਇਲੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਲਈ।
- ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਨਮਾਨ (2008) ਬਾਲ ਕਲਿਆਣ ਈਵਮ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ।
- ਭਾਸ਼ਾ ਭਾਰਤੀ ਸਨਮਾਨ (2010) ਕਰਵਤ ਕਲਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ।
- ਸੁਦੀਰਘ ਸਨਮਾਨ: ਬਾਲੀਨਾਥ ਸ਼ੋਧ ਸੰਸਥਾਨ, ਉਜੈਨ
- ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ (2015) ਨਗਰਿਕ ਕਲਿਆਣ ਸਮਿਤੀ, ਭੋਪਾਲ
- ਦੁਸ਼ਯੰਤ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਤੋਂ ਕਮਲੇਸ਼ਵਰ ਪੁਰਸਕਾਰ[6]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Preservation of tribal dialects in Madhya Pradesh | Bhopal News - Times of India". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-11-05.
- ↑ "Korku dialect is more than a linguistic identity for many. - Free Online Library". www.thefreelibrary.com. Retrieved 2021-11-05.
- ↑ Sahu, R. C. (2006-03-22). "TRDC compiles tribal dictionary". Business Standard India. Retrieved 2021-11-05.
- ↑ Payodhi, Lakshmīnārāyaṇa (1997). Somārū: Bastara ke saṅgharshaśīla janajīvana para kendrita kavitāem̐ (in ਹਿੰਦੀ). Rāshṭrīya Prakāśana Mandira.
- ↑ Payodhi, Lakshmīnārāyaṇa (1997). Ākheṭakoṃ ke viruddha (in ਹਿੰਦੀ). Rāshṭrīya Prakāśana Mandira.
- ↑ "Dushyant Museum to give 11 Memorial Awards at annual fest". The Pioneer (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-11-05.