ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ (ਮੈਸੂਰ)
ਮੈਸੂਰ, ਭਾਰਤ ਵਿਖੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਇੱਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ ਜੋ ਕਰਨਾਟਕ ਰਾਜ ਭਰ ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਵਰਣਨ
[ਸੋਧੋ]ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਕਰਨਾਟਕ ਤੋਂ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1968 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਜੈਲਕਸ਼ਮੀ ਵਿਲਾਸ ਮੈਨਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਾਗੰਗੋਤਰੀ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਮੈਸੂਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਨੀਂਹ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੈਸੂਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਪੀ.ਆਰ.ਥਿੱਪੇਸਵਾਮੀ, ਜਵੇਰੇਗੌੜਾ ਅਤੇ ਜੀਸ਼ਮ ਪਰਮਾਸ਼ਿਵਿਆ ਵਰਗੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੀ.ਆਰ.ਥਿੱਪੇਸਵਾਮੀ ਨੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਭਰ ਤੋਂ ਸਮੱਗਰੀ ਲਿਆਂਦੀ। ਇੱਕ ਲੋਕਧਾਰਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਸੰਗੀਤ, ਨ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਦੇ ਤੱਤ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ
[ਸੋਧੋ]ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ 6,500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਲੱਖਣ ਲੋਕਧਾਰਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਲੋਕ ਕਲਾ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਗੈਲਰੀ ਨੂੰ ਲੋਕਧਾਰਾ, ਵੱਡੀਆਂ ਗੁੱਡੀਆਂ, ਲੋਕ-ਜੀਵਨ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਲਾ ਲਈ ਵਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਲੋਕਧਾਰਾ ਦੇ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕੀਮਤੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹਨ।
- ਇਸ ਵਿੱਚ ਯਕਸ਼ਗਾਨ ਦੀਆਂ ਪੁਸ਼ਾਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਯਕਸ਼ਗਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਰੂਪਾਂ, ਥੇਨਕਾ ਥਿੱੱਟੂ ਅਤੇ ਬਡਗੂ ਥਿੱਟੂ, ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਉਪਕਰਣ ਹਨ।
- ਉੱਤਰੀ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਕੁਗਲਾ ਬੱਲੀ ਪਿੰਡ ਦਾ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਅਤੇ ਕੀਮਤੀ ਹਨੂੰਮਾਨ ਤਾਜ।
- ਕੇਰਲਾ ਤੋਂ ਕਥਕਲੀ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ
- ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਲੋਕ ਨਾਟਕਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਸ਼ਾਕਾਂ
- ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਮਾਸਕ, ਕਠਪੁਤਲੀਆਂ, ਚਮੜੇ ਦੀਆਂ ਗੁੱਡੀਆਂ, ਬਰਾ ਦੀਆਂ ਗੁੱਡੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਸੋਲੀਗਾ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ।
- ਲਗਭਗ 200 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਚਿਤਰਦੁਰਗਾ ਦੇ ਡੋਡੇਰੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿਆਹੀ ਦੀ ਤਿਆਰੀ।
- ਮੰਤਪਾ, ਇੱਕ ਸਜਾਵਟੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਜਗਵੇਦੀ, ਜੋ ਕਿ ਗਿਆਨਪੀਤਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਕੁਵੇਮਪੂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਰਾਂ, ਪਰਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦੇ ਯੰਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਤਾਰਾਂ ਦੇ ਸਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਗੀਆਂ ਦੀ ਕਿੰਨਰੀ, ਤੱਤ-ਪੜਾ ਗਾਇਕਾਂ ਦੀ ਚੌੜੀਕੇ ਅਤੇ ਤੰਬੂਰੀ, ਨੀਲਾਗਰਾਂ ਦੇ ਤਾਰਾਂ ਦੇ ਸਾਜ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪਰਕਸ਼ਨ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਰਾਪਨ ਡੋਲੂ, ਗੋਂਡਲੀਗਾ ਦਾ ਸੰਬਲਾ, ਹਲਕਾਕੀ ਗੌੜਾ ਦਾ ਗੁੰਮਟ, ਚਾਂਡੇ, ਅਤੇ ਡਿੰਮੀ ਦਮਮਾਦੀ, ਗੋਰਾਵਾਸ ਦਾ ਦਮਰੁਗਾ, ਅਤੇ ਨਗਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਵਾ ਦੇ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੰਜੱਪਨਾ ਗਾਨੇ - ਇੱਕ ਤਿੰਨ ਫੁੱਟ ਲੰਬੀ ਬੰਸਰੀ, ਕੰਬੂ, ਕਾਹਲੇ ਅਤੇ ਪੁੰਗੀ
- ਚਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਦੇਵਤਿਆਂ, ਰਾਜਿਆਂ, ਰਾਣੀਆਂ, ਦੇਵਤਿਆਂ, ਸੰਨਿਆਸੀ ਅਤੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਲੋਕ ਦੇਵਤੇ, ਰਸਮੀ ਸਿਰ ਦੇ ਕੱਪੜੇ, ਧਾਰਮਿਕ ਵਸਤੂਆਂ, ਪਿੰਡ ਦੇ ਦੇਵਤੇ ਜਿਵੇਂ ਸੋਮਾ ਅਤੇ ਭੂਥਾ।
ਵੱਡੀ ਗੁੱਡੀ ਦੇ ਖੰਭ ਵਿੱਚ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵੱਡੀਆਂ ਗੁੱਡੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਡਾਂਸਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੋਮਾ, ਤਾਲੇਭੂਥਾ, ਕੈਭੂਥਾ, ਮਾਰੀ ਅਤੇ ਗਾਡੀ ਮਾੜੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਲੋਕ-ਜੀਵਨ ਵਿੰਗ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਲੁਹਾਰਾਂ, ਸੁਨਿਆਰਿਆਂ, ਕਿਸ਼ਤੀ ਮਾਲਕਾਂ, ਮਛੇਰਿਆਂ, ਘੁਮਿਆਰ, ਮੋਚੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਯੰਤਰ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੀਵੇ, ਹਥਿਆਰ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਸੰਦ, ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੇ ਭਾਂਡੇ, ਉਪਾਅ, ਚੂਰਨ, ਬੁਣਾਈ ਦੇ ਸੰਦ, ਬਰਤਨ, ਮਣਕੇ, ਟੋਕਰੀਆਂ, ਲੋਕ ਖੇਡਾਂ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।