ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ
ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਦਰਭ, ਸਮਾਜਿਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਦਰਭ ਜਾਂ ਮਾਹੌਲ ਉਸ ਤਤਕਾਲੀ ਭੌਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੈਟਿੰਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਲੋਕ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਹ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।[1] ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਂ ਸੰਚਾਰ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਅਗਿਆਤ ਜਾਂ ਇੱਕ ਤਰਫਾ,[2] ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰੁਤਬੇ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਗ ਜਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਦਾਇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੰਕਲਪ ਹੈ।
ਭੌਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਰਗਰਮ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬੁਢਾਪੇ ਦਾ ਇੱਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਕਾਰਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਜੀਰੋਨਟੋਲੋਜੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਕਾਰਕ ਹੈ।[3]
ਏਕਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਸਮਾਨ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਸਮਾਜਿਕ ਏਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀਆਂ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪੈਟਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਚਦੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵੱਖਰੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕੁਦਰਤੀ/ਨਕਲੀ ਵਾਤਾਵਰਣ
[ਸੋਧੋ]ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਿਆਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਬਸਤੀਆਂ, ਸੜਕਾਂ, ਖੇਤਾਂ, ਡੈਮਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤੱਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਿੱਸੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਏਰਵਿੰਗ ਗੋਫਮੈਨ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਭਾਅ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਮਾਹੌਲ/ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚਾ
[ਸੋਧੋ]ਸੀ. ਰਾਈਟ ਮਿੱਲਜ਼ ਨੇ ਨੌਕਰੀਆਂ/ਪਰਿਵਾਰ/ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮਾਹੌਲ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਰੂਪਾਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਮਿਲੀਯੂ ਦੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਮੁਸੀਬਤਾਂ" ਅਤੇ "ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਜਨਤਕ ਸੰਕਟ" ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।[4]
ਐਮਿਲ ਦੁਰਖਿਮ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ( ਮਿਲਿਯੂ ਸਮਾਜਿਕ ) ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਲਿਆ, ਇਹ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ/ਸਮਾਜਿਕ ਤੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਉਮੀਦਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:[5] "ਸਾਡਾ ਪੂਰਾ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਉਹਨਾਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਮਨ"[6] - ਸਮੂਹਿਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾਵਾਂ।
ਫੇਨੋਮੇਨੋਲੋਜੀ
[ਸੋਧੋ]ਫੇਨੋਮੇਨੋਲੋਜਿਸਟ ਸਮਾਜ ਦੇ ਦੋ ਵਿਕਲਪਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਹਨ, ਇੱਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਰੁਕਾਵਟ ( ਮਿਲਿਯੂ ) ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਸ਼ੈੱਲ ( ਅੰਬੇਅੰਸ ) ਵਜੋਂ।[7]
ਮੈਕਸ ਸ਼ੈਲਰ ਇੱਕ ਅਨੁਭਵੀ ਮੁੱਲ-ਸੰਸਾਰ, ਅਤੇ ਬਾਹਰਮੁਖੀ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ 'ਤੇ ਅਸੀਂ ਪੁਰਾਣੇ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਖਿੱਚਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਨੋਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਨਿੱਜੀ ਮਾਹੌਲ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਰੋਕ ਸਕਦਾ ਹੈ।[8]
ਸਮਾਜਿਕ ਸਰਜਰੀ
[ਸੋਧੋ]ਪੀਅਰੇ ਜੈਨੇਟ ਨੇ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ - ਪਰਿਵਾਰ, ਸੋਸ਼ਲ ਨੈਟਵਰਕ, ਕੰਮ ਆਦਿ - ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਿਊਰੋਸਿਸ ਨੂੰ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਕੁਝ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਾਤਾਵਰਣ ਬਣਾਉਣ ਲਈ "ਸਮਾਜਿਕ ਸਰਜਰੀ" ਕਿਹਾ, ਉਹ ਇੱਕ ਲਾਹੇਵੰਦ ਉਪਾਅ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।[9]
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਥੈਰੇਪੀ ਵਿੱਚ ਲਏ ਗਏ ਹਨ।[10]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਐਲਫ੍ਰੇਡ ਸ਼ੂਟਜ਼ - ਜੀਵਨ ਜਗਤ ਦੇ ਚਾਰ ਭਾਗ
- ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ
- ਅਭਿਆਸ ਦਾ ਭਾਈਚਾਰਾ
- ਪਰਿਵਾਰਕ ਗਠਜੋੜ
- ਫਰੇਮਿੰਗ (ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)
- ਜਨਰਲਾਈਜ਼ਡ ਹੋਰ
- ਮਾਈਕ੍ਰੋਕਲਚਰ
- ਮਾਹੌਲ ਕੰਟਰੋਲ
- ਮਿਲਿਯੂ ਥੈਰੇਪੀ
- ਪਿੱਲਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Barnett, E; Casper, M (2001). "A definition of "social environment"". Am J Public Health. 91 (3): 465. doi:10.2105/ajph.91.3.465a. PMC 1446600. PMID 11249033.
- ↑ Marjorie Taylor, Imaginary Companions (1999) p. 147
- ↑ Sanchez-Gonzalez, D (2015). "Physical-social environments and aging population from environmental gerontology and geography. Socio-spatial implications in Latin America". Revista de Geografía Norte Grande. 60: 97–114. doi:10.4067/S0718-34022015000100006.
- ↑ Quoted in Peter Worsley ed., The New Modern Sociology Readings (1991) p. 17
- ↑ P. Hamilton ed., Emile Durkheim: Critical Assessments, Vol I (1990) p. 385-6
- ↑ Emile Durkheim, The Elementary Forms of the Religious Life (1971) p. 227
- ↑ John O'Neill, Sociology as a Skin Trade (1972) p. 174-5
- ↑ Jörg Dürrschmidt, Everyday Living in the Global City (2000) p. 47
- ↑ Henri Ellenberger, The Discovery of the Unconscious (1970) p. 380-1
- ↑ R. Skynner/J. Cleese, Families and How to Survive Them (1993) p. 94
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ
[ਸੋਧੋ]- ਲੀਓ ਸਪਿਟਜ਼ਰ, " ਮਿਲੀਯੂ ਐਂਡ ਐਂਬੀਐਂਸ : ਐਨ ਐਸੇ ਇਨ ਹਿਸਟੋਰੀਕਲ ਸਿਮੈਂਟਿਕਸ", ਫਿਲਾਸਫੀ ਐਂਡ ਫੇਨੋਮੇਨੋਲੋਜੀਕਲ ਰਿਸਰਚ III (1942-3) ਵਿੱਚ
- ਜੇਮਜ਼ ਮੋਰੋ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ. ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ । ਟ੍ਰਾਂਸਕ੍ਰਿਪਟ, ਬੀਲੇਫੀਲਡ 2017, .