ਸਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ
 ਸਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ | |
| ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | |
|---|---|
| ਸਿਸਤਾਨੀ ਬੋਲੀ | |
| ਧਰਮ | |
| ਇਸਲਾਮ[1] | |
| ਸਬੰਧਿਤ ਨਸਲੀ ਗਰੁੱਪ | |
| ਈਰਾਨੀ ਮੂਲ ਦੇ ਹੋਰ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ |
ਸਿਸਤਾਨੀ ਲੋਕ (ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੇਕਜ਼ਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ)।[2] ਉਹ ਈਰਾਨੀ ਮੂਲ ਦੇ ਇੱਕ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ ਹਨ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਿਸਤਾਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ।[3][4][5]ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਸਿਸਤਾਨੀ ਬੋਲੀ ਹੈ।[6]
ਨਸਲ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਰਾਵਲਿੰਸਨ ਸਿਸਤਾਨੀ, ਹੇਰਾਤ ਦੇ ਜਮਸ਼ੀਦੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਆਰੀਅਨ ਨਸਲ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਉਦਾਹਰਣ ਮੰਨਦਾ ਹੈ;
ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ, ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕ ਮੱਧ ਫ਼ਾਰਸੀ ਬੋਲੀਆਂ ਬੋਲਦੇ ਸਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਰਥੀਅਨ ਪਹਿਲਵੀ, ਮੱਧ ਫ਼ਾਰਸੀ ( ਸਾਸਾਨੀਅਨ ਪਹਿਲਵੀ ) ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀ ਇੱਕ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਦੇ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ਸਿਸਤਾਨੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸਿਸਤਾਨੀ ਸਿਥੀਅਨ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਨ।[7]ਸਿਥੀਅਨ ਆਰੀਅਨਾਂ ਦਾ ਆਖਰੀ ਸਮੂਹ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ 128 ਈ.ਉਹ ਈਰਾਨ[8][9] ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ।ਉਹ ਸਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਸੂਬੇ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਦੂਜੇ ਹਿੱਸਿਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਈਰਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਤਹਿਰਾਨ ਅਤੇ ਗੋਲੇਸਤਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ।[10]
ਮੋਰਫੋਫੋਨਮਿਕਸ[ਸੋਧੋ]
ਸਿਸਤਾਨੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਸਾਕਾਸਤਾਨ ("ਸਾਕਾ ਦੀ ਧਰਤੀ") ਤੋਂ ਲਿਆ। ਸਾਕਾ ਸਿਥੀਅਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕਬੀਲਾ ਸੀ ਜੋ ਈਰਾਨੀ ਪਠਾਰ ਵੱਲ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਗਿਆ ਸੀ।[ ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ ] ਇਸ ਖੇਤਰ ਲਈ ਪੁਰਾਣਾ ਪੁਰਾਣਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਨਾਮ - ਸਾਕਾ ਰਾਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ - ਜ਼ਰਾਂਕਾ ਜਾਂ ਦ੍ਰਾਂਗਿਆਨਾ ("ਪਾਣੀ ਜ਼ਮੀਨ") ਸੀ।[ <span title="This claim needs references to reliable sources.
ਤਾਰੀਖ਼[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤਾਰੀਖ[ਸੋਧੋ]
ਡ੍ਰੈਂਗੀਅਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਅਕਮੀਨੀਡਜ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਾਨ ਰਾਜਾ ਨੀਨਸ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਅਕਮੀਨੀਡ ਮਿਆਦ[ਸੋਧੋ]
ਅਕਮੀਨੀਡ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਇਹ ਖੇਤਰ ਜ਼ਰਨੇਕ ਸਤਰਾਪੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ।
ਸਾਸਾਨੀਅਨ ਯੁੱਗ[ਸੋਧੋ]
ਇਸ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 240 ਈਸਵੀ ਦੇ ਆਸਪਾਸ, ਦੂਜੇ ਸਾਸਾਨੀਅਨ ਸਮਰਾਟ ਸ਼ਾਪੁਰ ਪਹਿਲੇ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ, ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਹ ਪ੍ਰਾਂਤ ਸੋਰੇਨ ਪਾਰਥੀਅਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੀ, ਪਾਰਥੀਅਨ ਸਾਮਰਾਜ ਅਤੇ ਸੋਰੇਨ ਪਾਰਥੀਅਨ ਰਾਜ ਦੀ ਹਾਰ ਅਤੇ ਪਤਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਰਦੇਸ਼ੀਰ ਸਾਕਾਨਸ਼ਾਹ ਇਸਦਾ ਸਾਸਾਨਿਦ ਸ਼ਾਸਕ ਬਣ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲੋਕ ਜੋਰੋਸਟ੍ਰੀਅਨ ਸਨ। ਸਿਸਤਾਨ ਦਾ ਜ਼ੋਰਾਸਟ੍ਰੀਅਨ ਧਰਮ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਬੰਧ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਾਸਾਨਿਡ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ , ਹੈਮੋਨ ਝੀਲ ਇਸ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੇ ਦੋ ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਜ਼ੋਰਾਸਟ੍ਰੀਅਨ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ, ਝੀਲ ਜ਼ੋਰਾਸਟਰ ਦੇ ਬੀਜ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਅੰਤਮ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ, ਤਿੰਨ ਕੁੜੀਆਂ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇੱਕ ਸੁਸ਼ਯੰਤ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਅੰਤਮ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੁਨੀਆ.
ਇਸਲਾਮੀ ਜਿੱਤਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਈਰਾਨ ਦੀ ਮੁਸਲਿਮ ਜਿੱਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਆਖਰੀ ਸਸਾਨੀ ਰਾਜਾ, ਯਜ਼ਗੇਰਦ III, 640 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਸੈਕਿਸਤਾਨ ਭੱਜ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਇਸਦੇ ਗਵਰਨਰ, ਏਪਰਵਿਜ਼ ਸਕਸਤਾਨੀ (ਜੋ ਘੱਟ ਜਾਂ ਘੱਟ ਸੁਤੰਤਰ ਸੀ) ਦੁਆਰਾ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਯਜ਼ਜਰਡ III ਨੇ ਟੈਕਸ ਦੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਕੇ ਇਸ ਸਮਰਥਨ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਉਹ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ। [11] [12] [13]
650 ਵਿੱਚ, ਅਬਦੁੱਲਾ ਬਿਨ ਆਮੇਰ ਨੇ ਕਰਮਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਜਾਸ਼ੀ ਬਿਨ ਮਸੂਦ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਇੱਕ ਫੌਜ ਨੂੰ ਸੈਕਿਸਤਾਨ ਭੇਜਿਆ। ਲੂਤ ਦੇ ਮਾਰੂਥਲ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਮਜਾਸ਼ਾ ਬਿਨ ਮਸੂਦ ਸਾਕਸਤਾਨ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਭਾਰੀ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣਾ ਪਿਆ। [14]
ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਅਬਦੁੱਲਾ ਬਿਨ ਆਮਰ ਨੇ ਰਬੀ ਬਿਨ ਜ਼ਿਆਦ ਹੈਰੀਥੀ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ ਇੱਕ ਫੌਜ ਨੂੰ ਸੈਕਿਸਤਾਨ ਭੇਜਿਆ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਕਰਮਨ ਅਤੇ ਸਾਕਾਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਰਹੱਦੀ ਕਸਬੇ ਜ਼ਾਲੀਕ ਪਹੁੰਚਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰਸ਼ੀਦੀਨ ਖ਼ਲੀਫ਼ਾ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦਾ ਇਕਬਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਕਿਰਕੋਏਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਉਹੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਗਨੀ ਮੰਦਿਰ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸੀਸਤਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। [15] وی سپس به تصرف زمینهای بیشتری در استان ادامه داد. ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਜ਼ਾਰੰਗ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਭਾਰੀ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਪਰਵਿਜ਼ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਆਦਮੀਆਂ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦੋਂ ਅਪਰੋਇਜ਼ ਇਕ ਸੰਧੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਬੀ ਕੋਲ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੋ ਮਰੇ ਹੋਏ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੁਰਸੀਆਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ। ਇਹ ਘਬਰਾ ਗਿਆ ਅਪਰਵੀਸ, ਜਿਸ ਨੇ ਸੈਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਅਰਬਾਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਭਾਰੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇ ਭੁਗਤਾਨ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸੁਲ੍ਹਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1,000 ਨਰ ਗੁਲਾਮਾਂ ਦੀ 1,000 ਸੋਨੇ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। [15] [12] بنابراین سکستان تحت کنترل خلافت راشدین درآمد.
ਜਿੱਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਲਾਮੀ ਯੁੱਗ[ਸੋਧੋ]
thumb|ਸਫਾਰੀਅਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ 861-1003 ਈ
ਸਫਾਰੀਅਨ ਰਾਜਵੰਸ਼, ਜੋ ਕਿ ਅਰਬ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਤੰਤਰ ਈਰਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਸੀ, ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਯਾਕੂਬ ਬਿਨ ਲੀਥ ਸਫਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਜੰਗੀ ਕਮਾਂਡਰ ਬਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਯਾਕੂਬ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਕਾਰੀਗਰੀ ( ਸਫ਼ਰ ) ਅਤੇ ਅਯਾਰੀ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਜੋ ਹੁਣ ਈਰਾਨ ਹੈ, ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਸਿਸਤਾਨ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਦਬਦਬਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ, ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਜੋਕੇ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਭਾਸ਼ਾ[ਸੋਧੋ]
ਸਿਸਤਾਨੀ ਦੇ ਲੋਕ ਸਿਸਤਾਨੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਇੱਕ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਪਾਸੇ, ਇਸ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਖੁਰਾਸਾਨੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਅਤੇ ਵਿਆਕਰਨਿਕ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਟਰਾਂਸਨਾਹਰੀ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਤਾਜਿਕ ਦੀਆਂ ਮਰੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ।[16]
ਕੋਸ਼ਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸਿਸਤਾਨੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਚਾਰ ਛੱਡੀਆਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਬੂ ਰੀਹਾਨ ਅਲ-ਬਿਰੂਨੀ ਨੇ ਅਲ-ਸੈਦਨਾਹ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੀ ਸਿਸਤਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।[17]ਸਿਸਤਾਨੀ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤੀ ਨਹੀਂ ਬਦਲੀ ਹੈ।[18] ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ, ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਸੇਗਾਜ਼ੀ ਹੈ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਇਸਦੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਬਚੀ ਹੈ।[19]
ਸਿਸਤਾਨੀ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਭਜਨ ਬਚਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਕਾਰਨ ਸਸਾਨਿਦ ਕਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਕਰਾਕੋਏ ਫਾਇਰ ਮੰਦਿਰ ਦਾ ਭਜਨ ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜ਼ੋਰਾਸਟ੍ਰੀਅਨਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਧਾਰਮਿਕ ਭਜਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅੱਗ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।[20]
ਕੱਪੜੇ[ਸੋਧੋ]
ਸਿਸਤਾਨੀ ਕੱਪੜੇ ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰਵਾਇਤੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਪਹਿਰਾਵਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਭੂਗੋਲ ਅਤੇ ਅਤੀਤ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਸਹਿ-ਹੋਂਦ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[21][22][23]
ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ[ਸੋਧੋ]
ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਸਤਾਨੇ, ਟੋਪੀਆਂ, ਕਮੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਪੈਂਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। [24] ਦਸਤਾਰ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਲੰਗੋਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਰੰਗ ਜਿਆਦਾਤਰ ਚਿੱਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਜ਼ਾਂ ਲੰਬੀਆਂ ਅਤੇ ਗੋਡਿਆਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਕਮੀਜ਼ 3 pleated, ਸਾੜੀ, ਅਤੇ ਫਟੇ ਮਾਡਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ. ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਕਮੀਜ਼ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਪੈਂਟ ਵੀ ਸਾਦੇ ਜਾਂ pleated ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ 'ਤੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਥਾਨਕ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ, ਪੈਂਟ ਨੂੰ ਟੇਮੋ ਜਾਂ ਟੂਮੋਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਮੀਜ਼ ਨੂੰ ਪੈਨੇਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤਿੜਕੀ ਹੋਈ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਚੇਲ ਟ੍ਰੀਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਲੀਵ ਰਿੰਗ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 34 ਚੀਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਿਸਤਾਨੀ ਮਰਦ ਆਪਣੀ ਕਮੀਜ਼ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਵੇਸਟ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਲਜ਼ਗਾਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ[ਸੋਧੋ]
ਸਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਵੀ ਸਧਾਰਨ ਅਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਮਰਦਾਂ ਵਾਂਗ ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਢਿੱਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਰਵਾਇਤੀ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤਾਂ ਛੁੱਟੀਆਂ ਅਤੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਕੁਝ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸੂਈ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੇ ਕਾਲਰ ਅਤੇ ਕਫ਼ਾਂ 'ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿਆਹ ਡੋਜ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਮੀਜ਼ ਅਤੇ ਢਿੱਲੀ ਪੈਂਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਮੀਜ਼ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਗੋਡੇ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਮਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਪਲੀਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਆਇਤਾਕਾਰ ਹੈੱਡਸਕਾਰਫ਼ ਵੀ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ। ਜਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਲਈ ਕੱਪੜੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ pleated ਟਰਾਊਜ਼ਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਗੋਡੇ ਤੱਕ ਇੱਕ ਕਮੀਜ਼ ਜਿਸ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਦੋ ਸਲਿਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇੱਕ pleated ਸਕਰਟ ਵੀ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਟੇਮੋ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਗੋਡਿਆਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਹੈ। ਸਕਰਟ ਦੀ ਚੌੜਾਈ 9 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ. ਇਸ ਡਰੈੱਸ 'ਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਹੈਂਡਲ ਤਿੰਨ ਕੰਨਾਂ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਖੁਰਾਸਾਨ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਦੋ-ਗਲੇ ਵਾਲੀ ਕਮੀਜ਼, ਤਾਜਿਕ ਕਮੀਜ਼, ਕਿਨਾਰੀ ਅਤੇ ਚਾਦਰ ਸਿਸਤਾਨੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।[25]
ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਕਲਾ[ਸੋਧੋ]
ਦਸਤਕਾਰੀ[ਸੋਧੋ]
ਸਿਸਤਾਨ ਦਸਤਕਾਰੀ ਇਰਾਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅਸਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦਸਤਕਾਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕ, ਹੋਰ ਈਰਾਨੀ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਾਂਗ, ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਲੱਭਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਦਸਤਕਾਰੀ ਇਸ ਸੋਚ ਦਾ ਆਧਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕੰਮ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੀਮਤੀ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਦਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। thumb|ਪਹਿਰਾਵੇ 'ਤੇ ਸਿਸਤਾਨੀ ਕਾਲੀ ਕਢਾਈ thumb|ਗਜ਼ ਬਾਫੀ ਸਿਸਤਾਨ
- ਕੁਝ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ
- ਚਟਾਈ ਬੁਣਾਈ (ਸਿਸਟਾਨੀ ਖੋਲਕਬਾਫੀ ਵਿੱਚ)
- ਸਿਸਟਨ ਕਰੀਮ ਦੀ ਕਢਾਈ
- ਸਿਸਤਾਨੀ ਗਹਿਣੇ
- ਸੀਸਤਾਨ ਦੀ ਕਾਲੀ ਕਢਾਈ
- ਦੋਦਨੀ ਬਾਫੀ ਸਿਸਤਾਨੀ
- ਨਿਮਰੋਜ਼ਦੋਜ਼ੀ (ਚਾਲੀ ਟੁਕੜਿਆਂ ਦੀ ਕਢਾਈ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ)
- ਸੀਸਤਾਨ ਕਾਰਪੇਟ ਬੁਣਾਈ
- ਗਲਿਮ (ਸ਼ਾਲ) ਸੀਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬੁਣਿਆ
- ਤੰਬਾਕੂ ਬੁਣਾਈ
ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣਾ[ਸੋਧੋ]
ਸਸਤਾਨੀ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣਾ ਸਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ, ਸਿਸਤਾਨੀ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਹੈ। ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਕਵਾਨ ਵੀ ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਸਿਸਤਾਨੀ ਪਕਾਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸਿਸਤਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਾਂਗ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਸਿਸਤਾਨੀ ਦਾ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਆਪਣੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ।ਸਿਸਤਾਨੀ ਭੋਜਨ ਆਪਣੇ ਸੁਆਦ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ। ਸਿਸਤਾਨੀ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਇਸਦੀ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਸੁਆਦ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਸੁਆਦੀ ਮਸਾਲੇ ਅਤੇ ਸੀਜ਼ਨਿੰਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪੂਰਬੀ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ।[26]
ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
ਅਵੇਸਤਾ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿਸਤਾਨ ਦੀ ਧਰਤੀ ਅਹੂਰਾਮਾਜ਼ਦਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਗਿਆਰਵੀਂ ਧਰਤੀ ਹੈ।[27] ਇਹ ਫਿਰਦੌਸੀ ਦੀ ਸ਼ਾਹਨਾਮਹ ਦੇ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਨਾਇਕ ਰੋਸਤਮ ਦਾਸਤਾਨ ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਵੀ ਹੈ।[28]ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਸੀਸਤਾਨ ਨੂੰ ਗੇਰਸ਼ਾਸਬ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਓਮਰਥ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।[29] ਸਿਸਤਾਨ ਨਾਮ ਆਰੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਮ "ਸਾਕਾ" ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। " ਸਿਥੀਅਨਾਂ " ਨੇ 128 ਈਸਵੀ ਪੂਰਵ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਸਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵਸ ਗਏ।[30]"ਨਿਮਰੋਜ਼" ਸਿਸਤਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਾਮ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਸਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਰਾਨ ਦੇ ਮਹਾਨ ਨਾਇਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ਲ, ਸਾਮ ਅਤੇ ਰੋਸਤਮ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ, ਸਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਸਸਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਰਦੇਸ਼ੀਰ ਬਾਬਕਾਨ[31] ਨੇ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 23 ਏ. ਵਿੱਚ, ਅਰਬ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਸੀ।[32] ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਈਰਾਨੀ ਸ਼ਾਸਕ ਯਾਕੂਬ ਲੀਥ ਸਫਾਰੀ ਸੀ।[33] ਸਫਾਰੀਅਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਮਾਨੀ, ਗਜ਼ਨਵੀ ਅਤੇ ਸੇਲਜੂਕ ਨੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਇਸ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ, ਹਦੀਸ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਿਰਤਾਂਤਕਾਰ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਬਦੁੱਲਾ ਅਸ਼ਥ, ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਬਿਨ ਅਬਦੁੱਲਾ, ਅਤੇ ਅਬੂ ਦਾਊਦ ਸਜੇਸਤਾਨੀ, ਜੋ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਪੈਗੰਬਰ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੀਜਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਬੂ ਹਾਤਿਮ ਸਿਜਸਤਾਨੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਹੈ। ਹਦੀਸ ਦਾ ਕਥਾਵਾਚਕ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਸੀ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਬੂ ਹਾਤਮ ਸਾਹਲ ਇਬਨ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿਜਸਤਾਨੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਕਥਾਵਾਚਕ ਸੀ, ਅਤੇ ਯਾਹਿਆ ਬਿਨ ਅਮਰਜਸਤਾਨੀ, ਜੋ ਕਿ ਨੇਕ, ਹਦੀਸ ਅਤੇ ਨਿਆਂਕਾਰ ਸੀ, ਤਾਂ ਕਿ ਖਵਾਜਾ ਅਬਦੁੱਲਾ ਅੰਸਾਰੀ ਉਸਦੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਅਬੂ ਸੁਲੇਮਾਨ ਸੱਜੀ, ਜੋ ਅਰਸਤੂ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਿਆਖਿਆਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰਿਸ਼ੀ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਅਬੂ ਅਲੀ ਸਿਨਾ ਨੂੰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।ਰਹੱਸਵਾਦ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਖਵਾਜਾ ਅਬਦੁੱਲਾ ਅਲ-ਤਕੀ (ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਖਵਾਜਾ ਅਬਦੁੱਲਾ ਅੰਸਾਰੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਥਨ ਹਨ) ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਖਵਾਜਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਅਲ-ਮੁਲਕ ਅਬੂ ਨਾਸਰ ਅਹਿਮਦ ਬਿਨ ਸਿਸਤਾਨੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਖੁਰਾਸਾਨ ਦਾ ਮੰਤਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਨਾਈ ਦਾ ਸਮਕਾਲੀ ਸੀ। ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹੋਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ, ਸ਼ੇਖ ਅਲੀ ਸਿਆਹ ਚਸ਼ਮ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹ ਰਹਿਮਤੁੱਲਾ, ਜੋ ਪੀਰ ਜ਼ਿਆਰਤਗਾਹ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਕਬਾਲੀਆ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਲੇਖਕ ਮੀਰ ਇਕਬਾਲ ਸਿਸਤਾਨੀ, ਮੀਰ ਮੁਹੰਮਦ ਮੀਰ ਅਬਦੁੱਲਾ, ਮੁੱਲਾ ਕੁਰਦਨ, ਖਵਾਜਾ ਇਬਰਾਹਿਮ ਨਮਕੀ, ਸ਼ੇਖ ਅਲੀ ਪੀਰ ਕੁਲਸੀ ਅਤੇ ਜਾਮ। ਗ਼ੈਫ਼ਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[34]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ ਫਰਮਾ:Статья
- ↑ Barthold, Vasilii Vladimirovich (2014-07-14). An Historical Geography of Iran (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Princeton University Press. p. 69. ISBN 978-1-4008-5322-9.
- ↑ A Study of the Sistani People's Culture in Iran". 4 (1) (Afro Asian Journal of Anthropology and Social Policy ed.). 2013. ISSN 2229-4414. Archived from the original on 2023-03-14.
- ↑ Mehri Mohebbi, Zahra Mohebbi (2015). "Demography of Race and Ethnicity in Iran" (به انگلیسی) (The International Handbook of the Demography of Race and Ethnicity ed.). Dordrecht: Springer Netherlands. Rogelio Sáenz, David G. Embrick, Néstor P. Rodríguez: 353–366. doi:10.1007/978-90-481-8891-8_18. ISBN 978-90-481-8891-8.
- ↑ India, Survey of (1893). General Report (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). In these days the Sakas of Mushki, and the Sakazai, the chief section of the fast diminishing Sajadi clan, all claim to be Brahuis.
{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link) - ↑ بهاری، محمدرضا.
- ↑ مشکور، محمدجواد، جغرافیای تاریخی ایران باستان، ص۶۴۹.
- ↑ مشکور، محمدجواد، جغرافیای تاریخی ایران باستان، ص۶۴۹.
- ↑ عنایت الله، رضا، ایران و ترکان در روزگار ساسانیان، ص ۶۳.
- ↑ Behari, Mohammadreza.
- ↑ Pourshariati 2008.
- ↑ 12.0 12.1 Morony ۱۹۸۶.
- ↑ Zarrinkub ۱۹۷۵.
- ↑ Marshak & Negmatov 1996.
- ↑ 15.0 15.1 Zarrinkub 1975.
- ↑ افشار، ایرج، سیمای ایران، ص۳۰۲، بی تا، بی جا
- ↑ فرهنگ معین، ج ۵، زیر عنوان «سیستانی».
- ↑ محمدی خمک، جواد، مقاله «گویش سیستانی در ترجمه قرآن قدس» در ماتیکان سیستان، مجموعه مقالات سیستانی، مشهد، و اژیران، ۱۳۷۸، ص ۴۷۱.
- ↑ بهار، محمدتقی، سبکشناسی.
- ↑ سیستانی، محمداعظم.
- ↑ اصالت چندین هزار ساله لباس سیستانی، ایسنا
- ↑ لباس اصیل سیستانی، نشان تمدن و اصالت مردم سیستان، باشگاه خبرنگاران جوان
- ↑ سبک زندگی اقوام، جامه و لباس، شماره: ۱۹۹، ۱۴۰۰/۱۰/۰۶–۱۱:۱۱، نسخه چاپی
- ↑ سیستانی، محمد اعظم، مردمشناسی سیستان، ص۷۰و۷۱
- ↑ آشنایی با لباس زنان سیستان، همشهری آنلاین
- ↑ سیستانی، محمد اعظم، مردمشناسی سیستان (انواع خوراک مردم)، چاپ (۲۰۱۱).
- ↑ ( نامهی باستان، جلد اول ، میر جلالالدین کزازی، ۱۳۸۵، ص۳۹۷. )
- ↑ نعیمی، احمد (۱۳۶۹).
- ↑ محمد تقی بهار (ملک الشعرا)، تهران، معین، ۱۳۸۱، ص۴۹-۵۰.
- ↑ یغمایی، اقبال، بلوچستان و سیستان، ص۹۱.
- ↑ یغمایی، اقبال، بلوچستان و سیستان، ص۹۱.
- ↑ The 'Abbāsid Revolution citing Futuh Record by Baladhuri and At Tabari
- ↑ باسورث، کلیفورد ادموند (۱۳۷۷).
- ↑ وبگاه دستان سیستان