ਹਿਰਨ ਖੁਰੀ/ ਲੇਹਲੀ
| ਹਿਰਨ ਖੁਰੀ/ ਲੇਹਲੀ | |
|---|---|
_(3105112704).jpg)
| |
| Convolvulus arvensis |
ਹਿਰਨ ਖੁਰੀ/ ਲੇਹਲੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਨਾਮ: Convolvulus arvensis), ਫੀਲਡ ਬਾਇੰਡਵੀਡ, ਸ਼ੰਖਪੁਸ਼ਪੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ ਜੋ ਰਾਈਜ਼ੋਮੈਟਸ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵੇਰ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਪਰਿਵਾਰ (ਕੰਵੋਲਵੁਲੇਸੀ),[1] ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਪੌਦਾ ਹੈ। ਇਹ 0.5–2 metres (1.6–6.6 ft) ਤੱਕ ਵਧਣ ਵਾਲੇ ਤਣੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਚੜ੍ਹਨ ਜਾਂ ਰੀਂਗਣ ਵਾਲਾ ਸਦੀਵੀ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਹੈ। ਲੰਬਾਈ ਵਿੱਚ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਛੋਟੇ, ਚਿੱਟੇ ਅਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਨਦੀਨ, ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਰੁੱਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਣਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਉੱਪਰ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਫ਼ਸਲ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਵਰਣਨ[ਸੋਧੋ]
ਕਨਵੋਲਵੁਲਸ ਆਰਵੇਨਸਿਸ ਇੱਕ ਸਦੀਵੀ ਵੇਲ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਜਾਵੇਗਾ। ਭੂਮੀਗਤ ਵੇਲ ਘੱਟ ਜਾਂ ਘੱਟ ਵੁਡੀ ਰਾਈਜ਼ੋਮ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ,[2] ਜਿੱਥੋਂ ਇਹ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਪੁੰਗਰਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਪਰੋਕਤ ਜ਼ਮੀਨੀ ਵੇਲਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੱਤੇ ਗੋਲਾਕਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਿਵਸਥਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤੀਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਰੇਖਿਕ, 2–5 cm (0.79–1.97 in) ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਵਿਕਲਪਿਕ, ਇੱਕ 1–3 cm (0.39–1.18 in) ਦੇ ਨਾਲ ਪੇਟੀਓਲ. ਫੁੱਲ ਤੁਰ੍ਹੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, 1–2.5 cm (0.39–0.98 in) ਵਿਆਸ, ਚਿੱਟੇ ਜਾਂ ਫ਼ਿੱਕੇ ਗੁਲਾਬੀ, ਪੰਜ ਥੋੜੀਆਂ ਗੂੜ੍ਹੀਆਂ ਗੁਲਾਬੀ ਰੇਡੀਅਲ ਧਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ। ਫੁੱਲ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ,[3] (ਯੂ.ਕੇ. ਵਿੱਚ, ਜੂਨ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ,[4]) ਜਦੋਂ ਚਿੱਟੇ ਤੋਂ ਫ਼ਿੱਕੇ ਗੁਲਾਬੀ, ਫਨਲ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਫੁੱਲ ਵਿਕਸਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫੁੱਲ ਲਗਭਗ 0.75–1 ਇੰਚ (1.9–2.5 cm) ਦੇ ਪਾਰ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਬ੍ਰੈਕਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਘਟਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਫਲ ਹਲਕੇ ਭੂਰੇ, ਗੋਲ ਅਤੇ 0.125 inches (3.2 mm) ਚੌੜਾ। ਹਰੇਕ ਫਲ ਵਿੱਚ 2 ਜਾਂ 4 ਬੀਜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪੰਛੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵਿਹਾਰਕ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਤਣੇ ਦੂਜੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਤਣਿਆਂ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੜੀ ਦੀ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਚੜ੍ਹਦੇ ਹਨ।[3]
ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ[ਸੋਧੋ]
ਇਸ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਜੜ੍ਹਾਂ 9 feet (2.7 m) ਡੂੰਘੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ (ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ),[5] ਜਾਂ 30 feet (9.1 m), (ਇਕ ਹੋਰ ਸਰੋਤ ਅਨੁਸਾਰ)[6] 20 ਸਾਲ ਤੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਪੌਦੇ ਉੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।[7] ਨਵੇਂ ਪੌਦੇ ਰੂਟ ਰਨਰ ਅਤੇ ਜੜ੍ਹ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਭੌਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਟਾਉਣਾ: ਬਾਇੰਡਵੀਡ ਨੂੰ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਖਿੱਚ ਕੇ ਜਾਂ ਹਰ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਲ ਚਲਾ ਕੇ, ਤਿੰਨ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[8]
- ਮਲਚਿੰਗ: ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮੋਟੀ ਰੁਕਾਵਟ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਬਾਇੰਡਵੀਡ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਛੇ ਤੋਂ ਨੌਂ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸੋਲਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਾਲਗ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਲਾਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਰਫ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਲਈ।
- ਉਬਾਲ ਕੇ ਪਾਣੀ, ਪੌਦੇ 'ਤੇ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਸਿਰਫ ਛੋਟੇ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਵਿਹਾਰਕ[9]
- ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਿਯੰਤਰਣ: ਕੁਝ ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਕੀੜੇ ਬਾਈਡਵੀਡ ਨੂੰ ਖਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਵਿਗਾੜ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਸਟੰਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਟਰੋਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।[10]
- ਚਰਾਉਣ: ਮਿਨੀਸੋਟਾ ਵਿੱਚ, ਭੇਡਾਂ ਦੋ ਮੌਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਇੰਡਵੀਡ ਦੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਚਰਾਂਦ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਦੇਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਸਿਰਫ਼ ਉਦੋਂ ਜਦੋਂ ਚਰਾਗਾਹ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਲਾਨਾ ਅਨਾਜ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਜੋ ਸਰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਧਦੀਆਂ ਹਨ, ਉੱਭਰ ਰਹੀਆਂ ਕਮਤ ਵਧੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਗੰਧਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਇਸ ਨੂੰ ਗਲਾਈਫੋਸੇਟ (ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕ) ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਦਵਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੇ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ।[8] ਇਸ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਹੋਰ ਨਦੀਨਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ 2,4-ਡੀ, ਡਿਕੰਬਾ, ਪਿਕਲੋਰਮ, ਕੁਇਨਕਲੋਰੈਕ ਅਤੇ ਪੈਰਾਕੁਆਟ ਹਨ।[8]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Parnell, J. and Curtis, T. 2012. Webb's An Irish Flora. Cork University Press. ISBN 978-185918-4783
- ↑ Fang, Ruizheng; Staples, George (1995). "Convolvulus arvensis Linnaeus, Sp. Pl. 1: 153. 1753". Flora of China. Vol. 16 (Gentianaceae through Boraginaceae). St. Louis: Missouri Botanical Garden Press.
- ↑ 3.0 3.1 Clapham, A.R., Tutin, T.G. and Warburg, E.F. 1968 Excursion Flora of the British Isles Second Edition Cambridge University Press.ISBN 0-521-04656-4
- ↑ Reader's Digest Field Guide to the Wild Flowers of Britain. Reader's Digest. 1981. p. 250. ISBN 978-0-276-00217-5.
- ↑ "Bidding Farewell to the Dreaded Bindweed". Oregon State University Extension Service. September 2008. Archived from the original on 16 July 2019.
- ↑ Beddes, Taun (24 September 2014). "Tips on Controlling Bindweed". Utah State University Extension. Archived from the original on 16 July 2019.
- ↑ USDA Forest Service. "Weed of the Week: Field Bindweed" (PDF). Archived from the original (PDF) on 16 July 2019.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 Zouhar, Kris (2004). "SPECIES: Convolvulus arvensis". Fire Effects Information System. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, Fire Sciences Laboratory. Retrieved 8 July 2021.
- ↑ "StackPath". www.gardeningknowhow.com. Retrieved 6 June 2021.
- ↑ Cortat, Ghislaine (15 November 2018). "Convolvulus arvensis (bindweed)". Invasive Species Compendium. CAB International. Archived from the original on 16 July 2019.