ਤੇਲ
ਤੇਲ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਪੋਲਰ ਰਸਾਇਣਕ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਆਮ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਗਾੜਾ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਈਡਰੋਫੋਬਿਕ (ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਨਾ ਘੁਲਣ ਵਾਲਾ, ਸ਼ਾਬਦਿਕ "ਪਾਣੀ ਦਾ ਡਰ") ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲਿਪੋਫਿਲਿਕ (ਹੋਰ ਤੇਲਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਣਯੋਗ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ "ਚਰਬੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ")। ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਚ ਕਾਰਬਨ ਅਤੇ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਤਹ ਸਰਗਰਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਤੇਲ ਦੀ ਆਮ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੈਮੀਕਲ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਬਣਤਰ, ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਤੇਲ ਜਾਨਵਰਾਂ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਜਾਂ ਪੈਟਰੋਕੈਮੀਕਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਅਸਥਿਰ ਜਾਂ ਅਸਥਿਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[1]
ਉਹ ਭੋਜਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੈਤੂਨ ਦਾ ਤੇਲ), ਬਾਲਣ (ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਗਰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੇਲ), ਮੈਡੀਕਲ ਮੰਤਵਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਣਿਜ ਤੇਲ), ਲੇਬ੍ਰਿਕੇਸ਼ਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੋਟਰ ਆਇਲ), ਅਤੇ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪੇਂਟ, ਪਲਾਸਟਿਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਤੇਲ ਕੁਝ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਅਤੇ ਰਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਏਜੰਟਾਂ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਸਮਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਜੈਵਿਕ ਤੇਲ
[ਸੋਧੋ]ਕੁਦਰਤੀ ਪਾਚਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪੌਦਿਆਂ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੀਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਜੀਬੋ-ਗਰੀਬ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲਿਪਿਡ ਫੈਟ ਐਸਿਡ, ਸਟੀਰੌਇਡ ਅਤੇ ਸਮਾਨ ਰਸਾਇਣਾਂ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਅਕਸਰ ਜੀਵਿਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਤੇਲ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜੈਵਿਕ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਵੈਕਸਜ (ਤੇਲ ਵਰਗੇ ਸੁਹਣੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਆਮ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਠੋਸ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ) ਅਤੇ ਅਲਕਲਾਇਡਸ ਸਮੇਤ ਲਿਪੀਡ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੂਜੇ ਕੈਮੀਕਲਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਖਣਿਜ ਤੇਲ
[ਸੋਧੋ]ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਜਾਂ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੁਚੱਜੇ ਭਾਗ, ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੈਟਰੋ ਕੈਮੀਕਲਜ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਆਧੁਨਿਕ ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹਨ। ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਫੋਸੀਿਲਾਈਜ਼ਡ ਔਰਗੈਨਿਕ ਸਾਮੱਗਰੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ੂਪਲਾਂਟਟਨ ਅਤੇ ਐਲਗੀ, ਜੋ ਕਿ ਜੈਓਕੈਮਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਤੇਲ ਬਦਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਾਮ "ਖਣਿਜ ਤੇਲ" ਇੱਕ ਗਲਤ ਨਾਮ ਹੈ, ਉਹ ਖਣਿਜਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸਰੋਤ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਖਣਿਜ ਤੇਲ ਜੈਵਿਕ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਨੂੰ "ਜੈਵਿਕ ਤੇਲ" ਦੀ ਬਜਾਏ "ਖਣਿਜ ਤੇਲ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦਾ ਜੈਵਿਕ ਮੂਲ ਰਿਮੋਟ ਹੈ (ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਖੋਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਣਜਾਣ ਹੈ), ਅਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਚਟਾਨਾਂ, ਭੂਮੀਗਤ ਫਾਹਾਂ, ਅਤੇ ਰੇਤ ਖਣਿਜ ਤੇਲ ਵੀ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੇ ਕਈ ਖਾਸ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[2]
ਵਰਤੋਂ
[ਸੋਧੋ]ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]ਕਈ ਖਾਣ ਪੀਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਤੇਲ, ਅਤੇ ਚਰਬੀ, ਖਾਣਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਬਾਲ ਕੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਤਲੇ ਹੋਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭੋਜਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੇਲ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਸੁਆਦਲਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਸੋਧਣ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤੇਲ ਜਾਨਵਰ ਫੈਟ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੱਖਣ, ਲਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸਮ, ਜਾਂ ਜੈਤੂਨ, ਮੱਕੀ, ਸੂਰਜਮੁਖੀ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਤੋਂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਕਾਸਮੈਟਿਕਸ
[ਸੋਧੋ]ਤੇਲ ਵਾਲਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਇਹ ਚਮਕਦਾਰ ਦਿੱਖ ਦੇ ਸਕਣ, ਖੁਸ਼ਕੀ ਅਤੇ ਕੁੜੱਤਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਵਾਲ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਕਰਨ ਲਈ। ਜਿਵੇਂ: ਵਾਲ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰ।
ਧਰਮ
[ਸੋਧੋ]ਤੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੂਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਧਿਅਮ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਅਕਸਰ ਰੂਹਾਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਏਜੰਟ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਖਾਸ ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਪਵਿੱਤਰ ਮਸਹ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੇਲ ਯਹੂਦੀ ਅਤੇ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਸਮ ਹੈ।
ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ
[ਸੋਧੋ]ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਪੇਂਗਮੈਂਟ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਮੁਅੱਤਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਪੇਂਟਾਂ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਮਾਧਿਅਮ ਵਜੋਂ ਉਚਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਮੌਜੂਦਾ ਤੇਲ ਚਿੱਤਰ 650 ਈ. ਤੋਂ ਪਾਏ ਗਏ।[3]
ਲੁਬਰੀਕੇਸ਼ਨ
[ਸੋਧੋ]ਤੇਲ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਚਿਪਕਦੇ, ਇਹ ਖਾਸੀਅਤ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਲੁਬਰੀਕੇਂਟ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਖਣਿਜ ਤੇਲ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੈਵਿਕ ਤੇਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮਸ਼ੀਨ ਲੂਬਰੀਿਕੈਂਟ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵ੍ਹੇਲ ਤੇਲ ਦੀ ਛੱਤ ਨੂੰ ਲੁਬਰੀਕੇਟਿੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹਦਾ ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ 1980 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ।[4]
ਬਾਲਣ
[ਸੋਧੋ]ਕੁਝ ਤੇਲ ਤਰਲ ਜਾਂ ਐਰੋਸੋਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾੜਦੇ ਹਨ, ਰੌਸ਼ਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਜੋ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਹੋਰ ਰੂਪਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿਜਲੀ ਜਾਂ ਮਕੈਨੀਕਲ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤੇਲ ਨੂੰ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਤੋਂ ਡੀਜ਼ਲ ਇੰਧਨ (ਪੈਟਰੋਡੀਜ਼ਲ), ਈਥੇਨ (ਅਤੇ ਹੋਰ ਛੋਟੀਆਂ-ਚੇਨਾਂ ਅਲਕਨੇਸ), ਈਂਧਨ ਤੇਲ (ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ / ਭੱਠੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰਕ ਤੇਲ), ਗੈਸੋਲੀਨ (ਪੈਟਰੋਲ), ਜੈਟ ਫਿਊਲ, ਕੈਰੋਸੀਨ, ਬੇਂਜੀਨ (ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ), ਅਤੇ ਤਰਲ ਪੈਟਰੋਲ ਗੈਸ ਲਾਇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[5]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "oil". ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ (Online ed.). Oxford University Press. (Subscription or participating institution membership required.)
- ↑ Kvenvolden, Keith A. (2006). "Organic geochemistry – A retrospective of its first 70 years". Organic Geochemistry. 37: 1. doi:10.1016/j.orggeochem.2005.09.001.
- ↑ "Oldest Oil Paintings Found in Afghanistan", Rosella Lorenzi, Discovery News. Feb. 19, 2008. Archived June 3, 2011, at the Wayback Machine.
- ↑ "Bavarian Clock Haus and Frankenmuth Clock Company". Frankenmuth Clock Company & Bavarian Clock Haus.
- ↑ U.S. Energy Information Administration (EIA) — Retrieved 2011-10-02.