ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣਾ
ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣਾ (ਉਰਦੂ:پنجاب घराना) (ਹਿੰਦੀ: ਪੰਜਾਬ घराना) (ਪੰਜਾਬੀ: ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣਾ), ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਘਰਾਣਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਬਲਾ ਵਜਾਉਣ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਜੋਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ। ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣੇ ਨੂੰ ਤਬਲੇ ਦੀਆਂ ਛੇ ਮੁੱਖ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਾਕੀ ਦਿੱਲੀ, ਅਜਰਾਦਾ, ਬਨਾਰਸ, ਲਖਨਊ ਅਤੇ ਫਰੂਖਾਬਾਦ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣੇ ਤੇ ਪਖਾਵਜ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ।
ਵੰਸ਼
[ਸੋਧੋ]ਤਬਲਾ ਮਾਸਟਰ
[ਸੋਧੋ]ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ (1919-2000)
[ਸੋਧੋ]ਅਧਿਆਪਕ: ਮੀਆਂ ਕਾਦਿਰ ਬਖ਼ਸ਼ ਦੂਜਾ
ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ ਖਾਨ (ਜਨਮ ਦਾ ਨਾਮ ਅੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਾ ਕੁਰੈਸ਼ੀ) ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਤਬਲੇ ਲਈ, ਉਸਤਾਦ ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਲਾਕਾਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਜ਼ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਊੰਚਾਈ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੁਆਇਆ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮਾਣਿਆ ਗਿਆ। ਉਹ 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਬੰਬਈ ਚਲੇ ਆਏ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦਾ ਪੂਰਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਇਆ ਜਦੋਂ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਲਗਭਗ 1962 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਨਿਯਮਤ ਟੂਰਿੰਗ ਸਾਥੀ ਵਜੋਂ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ। ਪੰਡਿਤ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਕੋਲ ਜੇ ਕਦੀਂ ਧੁਨ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਲਗਦੀ ਉਹ ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ ਦੁਆਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜਾਦੂਈ ਅਨੁਭਵੀ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤਾਲ ਦੇ ਨਾਲ - ਬੀਟ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵਜਾਉਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ ਨੇ ਤਬਲੇ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹੋਏ, ਇਸ ਸਾਜ਼ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ। ਅੱਬਾਜੀ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ) ਨੇ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਰਨਾਟਿਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਦਿੱਗਜਾਂ ਨਾਲ ਤਬਲਾ ਵਜਾ ਕੇ ਕਾਰਨਾਟਿਕ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਪੁਲ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਰੌਕ ਐਨ' ਰੋਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਮਰੀਕੀ ਤਾਲ ਵਾਦਕ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗ੍ਰੇਟਫੁੱਲ ਡੈੱਡਜ਼ ਮਿਕੀ ਹਾਰਟ, ਨੇ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕੀਤੀਆਂ ਇਕੱਲੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦਾ ਲਿਆ। ਹਾਰਟ, ਵਿਸ਼ਵ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਤਾਲਵਾਦਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਅਥਾਰਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ ਆਈਨਸਟਾਈਨ ਤੇ ਪਿਕਾਸੋ ਹੈ; ਉਹ ਇਸ ਗ੍ਰਹਿ 'ਤੇ ਤਾਲਬੱਧ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਰੂਪ ਹੈ।" ਰੱਖਾ ਨੇ ਜੈਜ਼ ਮਾਸਟਰ ਬੱਡੀ ਰਿਚ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਗਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਨ 1968 ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਇੱਕ ਐਲਬਮ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ। ਉਸਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਤਬਲੇ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਤਾਲ-ਸਾਜ਼ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। 1985 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਲੀਮ ਦੇਣ ਲਈ ਉਸਤਾਦ ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਮਿਊਜ਼ਿਕ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਤਾਦ ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ 3 ਫਰਵਰੀ 2000 ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਿਆ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹ ਸਾਡੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਉੱਭਰਨ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।
ਮੀਆਂ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ( – )
[ਸੋਧੋ]ਅਧਿਆਪਕ: ਪੰਡਿਤ ਹੀਰਾਲਾਲ ਅਤੇ ਮੀਆਂ ਕਾਦਿਰ ਬਖਸ਼ ਮੀਆਂ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਸੁਰ/ਟੋਨ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਲਈ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣੇ ਦਾ ਆਖ਼ਰੀ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ "ਮੀਆਂ" (ਭਾਵ ਗਿਆਨ ਵਾਲਾ) ਦੇ ਖ਼ਿਤਾਬ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਦਰਜੇ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦ ਮੀਆਂ ਕਾਦਿਰ ਬਖ਼ਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣੇ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਵੈ-ਰਚਿਤ ਕਾਇਦਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਏਕਲ ਪਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਉਸਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਣ ਨਾਲ ਪਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ "ਤੇਤੇ-ਧੇਤੇ" ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦਾ ਮਾਹਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕਾਇਦੇ ਤਬਲੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਘਰਾਣਿਆਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਹਨ। ਤਿੰਨ ਉਂਗਲਾਂ ਤੇਰੇ-ਕੇਤੇ ਦੇ ਉਸਦੇ ਚਲਨ (ਸ਼ੈਲੀ) ਨੇ ਵੀ ਉਸਨੇ ਸੰਗੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਏਕਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਹੁਨਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਤਾਦ ਦਾ ਹੁਨਰ ਸੰਗਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸੀ। ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ, ਅਮਾਨਤ ਅਲੀ ਫਤਿਹ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਸਲਾਮਤ ਅਲੀ ਨਜ਼ਾਕਤ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਰੋਸ਼ਨ ਆਰਾ ਬੇਗਮ ਵਰਗੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮਹਾਨ ਗਾਇਕਾਂ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ਕਾਰਾਂ ਲਈ ਪਸੰਦ ਦਾ ਸਾਥੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸਭ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸੰਗਤ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ "ਬਰਜਾਸਤਾ (ਸਪੱਸ਼ਟ) ਅੰਗ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਲਾਮਤ ਅਲੀ ਖਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸੁਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਉਸ ਦੇ ਏਕਲ ਕਲਾਕਾਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਰੋਤਾ ਦੀਆਂ ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਤਾਲ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੁਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਮਿਸ਼੍ਰਣ ਨੂੰ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਾਕਾਂਸ਼ਾਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਅਤੇ ਤਾਲ ਬਣਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਾਯਨ (ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਦੇ ਬਾਸ ਡਰੱਮ) ਦੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸੁਰੀਲੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਬਾਯਨ ਨੂੰ ਘੱਟ ਪਿੱਚ ਵਿੱਚ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੁੱਟ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ , ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸਨੇ ਤਬਲੇ ਦੇ ਹੁਨਰ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦਿੱਤਾ।
ਹੁਣ ਮੀਆਂ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਉਸਤਾਦ ਰਜ਼ਾ ਸ਼ੌਕਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਘਰਾਣੇ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਖਲੀਫਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ।
ਅਲਤਾਫ ਹੁਸੈਨ ਜਾਂ ਉਸਤਾਦ ਤਫੂ (1945-2021)
[ਸੋਧੋ]ਅਧਿਆਪਕ: ਮੀਆਂ ਕਾਦਿਰ ਬੁਖ਼ਸ਼ ਅਤੇ ਹਾਜੀ ਫਿਦਾ ਹੁਸੈਨ ਮਸ਼ਹੂਰ ਉਸਤਾਦ ਤਫੂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ "ਤਿਆਰੀ" ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਉਸ ਦਾ ਏਕਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਔਖੇ "ਬੋਲ" ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਈ ਸਟੇਜ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਚਮਕਦਾਰ ਸ਼ਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸਤਾਦ ਤਫੂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਿਲਮ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਲਈ 35 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅਰਸੇ ਵਿੱਚ 700 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਅਧਿਆਪਕ: ਮੀਆਂ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ
ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਰਬਾਬੀ ਪਰਿਵਾਰ (ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ) ਤੋਂ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਤਾਰੀ ਖਾਨ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਖਾਨ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਗਾਇਕ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਦੇ ਸਾਥੀ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ (ਉਸਦੀ "ਚੁਪਕੇ ਚੁਪਕੇ" ਗ਼ਜ਼ਲ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਹਿੱਟ ਸੀ। 1980 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ). ਤਾਰੀ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਇੱਕ ਨਿਹਾਲ ਸੰਗਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ: ਆਇਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿਰਾਮ ਚਿੰਨ੍ਹ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪ "ਲੱਗੀਆਂ" ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਫ਼,ਅਤੇ ਕੜਕ "ਠੇਕਾ" ਲਗਾਇਆ। ਉਸ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐਕਸਪੋਜਰ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸ ਬਾਰੇ ਸੁਣਨ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਖ਼ਬਰਾਂ ਬਚੀਆਂ ਸਨ, ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਇਸ ਗੁਣ ਦੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਤਾਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਤਬਲਾ ਸ਼ੋਅਮੈਨ ਵਜੋਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸਦੀ "ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਰਵਾ" ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਆਈਟਮ ਸੀ (ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕ ਯਾਤਰਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਚਾਰ-ਬੀਟ ਪੈਟਰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ)।
ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ (ਜਨਮ 1951)
[ਸੋਧੋ]ਅਧਿਆਪਕ/ਪਿਤਾ: ਉਸਤਾਦ ਅੱਲਾ ਰੱਖਾਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਹੈ। ਉਸਤਾਦ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਤਬਲਾ ਵਾਦਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ, ਉਹ ਇੱਕ ਉਹ ਸੰਗੀਤਕ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਤਬਲਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵਜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਸਾਡੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਵੀ ਔਖਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਜ਼ ਤਬਲੇ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਪਿਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਹੋਵੇ... ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ ਖਾਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਜ਼ਿਮੇੰਦਾਰ ਸੰਗਤ ਕਰਣ ਵਾਲਾ, ਇੱਕ ਚਕਾਚੌੰਧ ਵਾਲਾ ਏਕਲ ਕਲਾਕਾਰ ,ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਹਸੀ ਫਿਊਜ਼ਨ ਪਲੇਅਰ (ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲ)। ਹੁਸੈਨ ਇੱਕ ਚਮਤਕਾਰੀ ਬਾਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਸੰਗੀਤ ਯਾਤ੍ਰਾਂਵਾਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਹ 1970 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਗਿਆ, ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੈਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 160 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਐਲਬਮਾਂ ਅਤੇ ਸਾਉਂਡਟਰੈਕਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਵਜੋਂ ਵਿਆਪਕ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਯੋਗੇਸ਼ ਸਮਸ਼ੀ (ਜਨਮ 1968)
[ਸੋਧੋ]ਪੰਡਿਤ ਯੋਗੇਸ਼ ਸਮਸੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕ ਪੰਡਿਤ ਦਿਨਕਰ ਕੈਕਿਨੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਉੱਘੇ ਗਾਇਕ ਦਿਨਕਰ ਕੈਕਿਨੀ ਨੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗੇਸ਼ ਦੀ ਤਬਲੇ ਦੀ ਤਾਲੀਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਪੰਡਿਤ ਐਚ. ਤਾਰੰਥ ਰਾਓ ਤੋਂ ਤਬਲਾ ਸਿੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਉਸਤਾਦ ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ ਖਾਨ ਤੋਂ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਲਿਆ,ਜੋ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਤਾਲ ਵਾਦਕ ਸੀ। ਉਸਨੇ 23 ਸਾਲ ਅੱਲਾ ਰੱਖਾ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਬਿਤਾਏ।
ਯੋਗੇਸ਼ ਸਮਸ਼ੀ ਨੇ ਉਸਤਾਦ ਵਿਲਾਇਤ ਖਾਨ, ਪੀ.ਟੀ.ਆਈ. ਸਮੇਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ ਦਰਜੇ ਦੇ ਵਾਦਕ ਅਤੇ ਗਾਇਕਾਂ ਅਤੇ ਨ੍ਰਿਤਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਗਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੋਏ ਚੱਕਰਵਰਤੀ, ਪੰਡਿਤ ਦਿਨਕਰ ਕੈਕਿਨੀ, ਪੰਡਿਤ ਭੀਮਸੇਨ ਜੋਸ਼ੀ, ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਿਵਕੁਮਾਰ ਸ਼ਰਮਾ, ਪੰਡਿਤ ਹਰੀਪ੍ਰਸਾਦ ਚੌਰਸੀਆ, ਕੇਨ ਜ਼ੁਕਰਮੈਨ ਅਤੇ ਪੰਡਿਤ ਬਿਰਜੂ ਮਹਾਰਾਜ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਉਹ ਏਕਲ ਤਬਲੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਉਸਤਾਦਾਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਆਪਣੇ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਗੁਰੂ ਦੇ ਬਚਨ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਸ਼ਿਵਕੁਮਾਰ ਸ਼ਰਮਾ ਅਤੇ ਤਕਾਹਿਰੋ ਅਰਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਆਈਡੀਆ ਜਲਸਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਐਪੀਸੋਡ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੰਗਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।