ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ
ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ | |
|---|---|
 | |
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 1957 ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ |
| ਵੈਂਬਸਾਈਟ | umadogra.com |
ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ (ਜਨਮ 23 ਅਪ੍ਰੈਲ 1957) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚ ਕੱਥਕ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਣਕਾਰ ਹੈ। ਉਹ ਪ੍ਰਿੰ. ਦੁਰਗਾ ਲਾਲ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹੈ।[1] ਜੈਪੁਰ ਘਰਾਨਾ ਤੋਂ ਕਥਕ ਮਾਸਟਰ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਕਥਕ ਇਕੱਲਤਾ, ਇੱਕ ਕੋਰੀਓਗ੍ਰਾਫਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕਾ ਹੈ।[2] ਉਹ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਮੋਤੀਰਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ਕੁੰਤਲਾ ਸ਼ਰਮਾ ਦੇ ਘਰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਮਾਲਵੀਆ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਮਾ ਨੇ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਨੱਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਬੰਸੀਲਾਲ ਅਤੇ ਫਿਰ ਰੇਬਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਥਕ ਕੇਂਦਰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜੈਪੁਰ ਘਰਾਨਾ, ਪ੍ਰਿੰ. ਦੁਰਗਾ ਲਾਲ ਕੋਲ ਪੜ੍ਹਨ ਲੱਗੇ।[3] ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਮੋਤੀਰਾਮ ਸ਼ਰਮਾ ਅਧੀਨ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਕਲਾਸਿਕ ਵੋਕਲ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜੋ ਸਿਤਾਰ ਵਜਾਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪੰਡਿਤ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਦੇ ਚੇਲੇ ਸਨ।
ਕਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ, ਪੰਡਿਤ ਦੁਰਗਾ ਲਾਲ ਦੀ ਇੱਕ ਗੰਡਾ ਬੰਦ ਸ਼ਗਿਰਦ ਹੈ[4]। ਉਸਨੇ ਰੇਬਾ ਵਿਦਿਆਥੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰ. ਬਿਰਜੂ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਅਧੀਨ 1969 ਤੋਂ 1972 ਤੱਕ ਕਥਕ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ। 1972 ਤੋਂ 1984 ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਪੰ. ਦੁਰਗਾ ਲਾਲ ਤੋਂ ਕੱਥਕ ਸਿੱਖਿਆ,[5] ਅਤੇ ਸੂਰਦਾਸ, ਸ਼ਾਹ-ਨੀ-ਮੁਗਲ ਦੀ ਐਸ.ਬੀ.ਕੇ.ਕੇ. ਰਾਮਲੀਲਾ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਡਾਂਸ ਕੀਤਾ। ਉਹ 1984 ਵਿੱਚ ਬੰਬੇ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਹੇਮਾ ਮਾਲਿਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨ੍ਰਿਤਿਆ ਭਾਰਤੀ, ਨੂਪੁਰ ਸੀਰੀਅਲ ਅਤੇ ਬੈਲੇ ਮੀਰਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਆਸ਼ਾ ਪਰੇਖ ਨਾਲ ਐਸ.ਬੀ.ਕੇ.ਕੇ ਝੰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ ਨੇ ਸੰਮ ਵੇਦ ਸੋਸਾਇਟੀ ਫਾਰ ਪਰਫਾਰਮਿੰਗ ਆਰਟਸ[2] 1990[2] ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਬੈਨਰ ਹੇਠ, ਪਿਛਲੇ 25 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ[4][5][6] ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਕੈਲੰਡਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ, ਪੰ. ਦੁਰਗਾ ਲਾਲ ਤਿਉਹਾਰ, ਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਇਹ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਗੀਤ, ਡਾਂਸ ਅਤੇ ਥੀਏਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚੋਂ ਕੌਣ ਹੈ। ਦੂਜਾ, ਇੰਡੀਅਨ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸ ਦਾ ਰੇਨਡ੍ਰੋਪਸ ਫੈਸਟੀਵਲ ਆਯੋਜਿਤ ਇਕੱਲਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੇਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਜੂਰਹੋ ਡਾਂਸ ਫੈਸਟੀਵਲ, ਮਾਰਗਾਜ਼ੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ।[7] ਉਹ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਕਥਕ ਦੇ ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ ਸਕੂਲ ਵਿਖੇ ਕਥਕ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸਾਂ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੇ ਹਨ। ਸੋਨਮ ਕਪੂਰ,[8] ਜ਼ੇਬਾ ਬਖਤਿਆਰ, ਸਾਧਿਆ ਸਿਦੀਕੀ, ਮੀਟਾ ਵੈਸਿਥ, ਨੁਸਰਤ ਭਾਰੂਚਾ ਅਤੇ ਰਚਨਾ ਪਾਰੂਲਕਰ ਨੂੰ ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ ਦੁਆਰਾ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਉਸਨੂੰ 2004 ਵਿੱਚ ਪੰਡਿਤਾ ਵਜੋਂ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਉਸਨੇ ਕਈ ਸਥਾਨਕ, ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ 2014 ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[9][10][11]
18 ਮਈ, 2016 ਨੂੰ, ਉਮਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਸਰਿਤਾ ਕਾਲੇਲੀ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂਜਲੀ ਸ਼ਰਮਾ[12] ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਭਰ ਲੰਬੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਤਿਉਹਾਰ ਉਜੈਨ ਸਿਮਹਸਥ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।[13]
ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ
[ਸੋਧੋ]ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ ਨੂੰ ਆਈ ਟੀ ਐਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਰਾਏਪੁਰ ਦੁਆਰਾ 12 ਦਸੰਬਰ, 2016 ਨੂੰ ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਡਾ. ਪੀਵੀ ਰਮਾਣਾ, ਆਈਟੀਐਮ ਸਮੂਹ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਅਤੇ ਆਈ ਟੀ ਐਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਚਾਂਸਲਰ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
[ਸੋਧੋ]ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਚਿਤ੍ਰਾਰਥ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਧੀ ਹੈ, ਸੁਹਾਨੀ ਸਿੰਘ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਇੰਡੀਆ ਟੂਡੇ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬੇਟਾ ਮਾਨਸ ਸਿੰਘ ਅਦਾਕਾਰ। ਉਮਾ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੈ।
ਕਿਤਾਬਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਨੇ ਡਾਂਸਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਕਥਕ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ "ਇਨ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਥਕ" ਲਿਖੀ ਹੈ।[14] ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹੇਮਾ ਮਾਲਿਨੀ ਦੁਆਰਾ 30 ਜਨਵਰੀ 2015 ਨੂੰ ਸਾਮਵੇਦ ਦੇ ਰਜਤ ਜੈਅੰਤੀ ਮਹੋਤਸਵ ਵਿਖੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[15]
ਡਿਸਕੋਗ੍ਰਾਫੀ
[ਸੋਧੋ]ਨਿਰਵਾਣਾ ਥ੍ਰੂ ਡਾਂਸ - ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਜੋ ਉਮਾ ਦੇ ਗੁਰੂ ਪੰਡਿਤ ਦੁਰਗਾ ਲਾਲ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।[16]
ਕਥਕ ਦਾ ਸਕੂਲ
[ਸੋਧੋ]ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ ਦਾ ਕਥਕ ਸਕੂਲ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਉਮਾ ਡੋਗਰਾ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[12] ਇਸ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸਰੂਮ ਦੀ ਅਧਿਆਪਨ, ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ, ਮਾਸਟਰ ਕਲਾਸਾਂ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ, ਸੈਮੀਨਾਰ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ.
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Remembering the Legend - Times of India". The Times of India (in Indian English). The Times of India. 8 February 2008.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Modi, Chintan Girish (5 March 2016). "Remembering a maestro". The Hindu (in Indian English). The Hindu.
- ↑ "Repose in rhythm". The Hindu (in Indian English). The Hindu. 11 February 2011.
- ↑ 4.0 4.1 Kothari, Sunil (6 August 2015). "Young, able and willing". The Hindu (in Indian English). The Hindu.
- ↑ 5.0 5.1 Kothari, Sunil (8 October 2015). "In memory of a dance guru". The Hindu (in Indian English). The Hindu.
- ↑ Ghosh, Tanushree (6 February 2014). "A dance tribute". Mint (newspaper).
- ↑ Subramanian, Mahalakshmi. "Dancers like Uma Dogra and Vaibhav Arekar, drew an overwhelming crowd". DNA. Retrieved 31 December 2013.
- ↑ "The restless actor". The Hindu (in Indian English). The Hindu. 19 February 2016.
- ↑ Sarkar, Gaurav (12 June 2015). "Danseuse Uma Dogra to get National Award for Kathak". dna (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 12 June 2015.
- ↑ "Prez Confers Sangeet Natak Akademi Awards". 23 October 2015. Archived from the original on 11 September 2016.
- ↑ "Sangeet Natak Akademi delegation meets PM Modi". HT. 24 October 2015.
- ↑ 12.0 12.1 Denishua, HPA. "School of Kathak | Uma Dogra". www.umadogra.com. Archived from the original on 2019-04-15. Retrieved 2020-03-19.
- ↑ Sinha, Manjari (26 May 2016). "Joy sheer joy…". The Hindu (in Indian English). The Hindu.
- ↑ Denishua, HPA. "Book | Uma Dogra". www.umadogra.com. Archived from the original on 2020-04-25. Retrieved 2020-03-19.
- ↑ "Book Review - In praise of Kathak - Shyamhari Chakra". www.narthaki.com. Samved Society.
- ↑ "Moving Stories - Indian Express". archive.indianexpress.com. 26 April 2012.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]- ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈਬਸਾਈਟ Archived 2020-06-29 at the Wayback Machine.
- ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡੀ ਦੀ ਸੂਚੀ Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine.